ޝައިޠާނާ ވަރަށް ގިނަ ދޮރުން އަޅުތަކުންނާ ދިމާކުރެއެވެ. އަދި ކޮންމެ ބަޔަކަށްމެ އެބައެއްގެ ފޭރާމުގައި ކުރިމަތިލައެވެ. ވިޔަފާރިވެރިންނަށް ހިތްވަރުދެނީ ރިބާ ކެއުމަށެވެ. އަންހެން ކަނބަލުންނަށް ޒީނަތްތެރިކޮށްދެނީ ޙަރާމް ގޮތްތަކަށް ނަލަވުމަށެވެ. ހަމައެފަދައިން ޞާލިޙުންނާ ދިމާކުރަނީ
ކަށްވަޅުގައި އެކަނި އޮންނަން ޖެހޭނެކަން ހަނދުމަކުރުން ނަފްސުތައް އިޞްލާޙުވަނީ އޭގެ ނިމުމުގެ މަތިން ހަނދުމަކުރުމުންނެވެ. ކަށްވަޅުގައި އެކަނިމާއެކަނި ވާންޖެހޭނެކަން އަޅާއަށް ޔަޤީންކުރެވުމުންނާއި ޞާލިޙު ޢަމަލުން ފިޔަވާ ތިބާއަށް ފައިދާ ނުކުރާނެކަން ޔަޤީންވުމުންނާއި މުޅިއިންސާނިއްޔަތަށްވެސް ކަށްވަޅުގެ
ސުވަރުގެއާއި ނަރަކައަށް ވެއްދުމަކީ މީސްތަކުންގެ ބާރުގެ ދަށުގައިވާ ކަމެއް ނޫންކަން ހިތް މައްޗަށް ގެނައުން ބަޔަކަށް ދެއްކުމަށްޓަކައި ޢަމަލުކުރާއިރު، އެބައިމީހުންނަކީވެސް ތިބާއެކޭ އެއްފަދައިން، ބިރުގަނެފައިވާ ޙާލު މަޙުޝަރުބިމަށް އެއްކުރެވޭނެ ނިކަމެތި ބައެއްކަމުގެ
ޢަމަލުތައް ޤަބޫލުނުވެދާނެތީ އެކަމަށް ބިރުވެތިވުން ކޮންމެ ހެޔޮ ޢަމަލެއް ކުރާއިރުވެސް އެއީ މާމޮޅު ޢަމަލެއްކަމުގައި ނުދެކޭށެވެ. އަދި އެކަމެއް ޤަބޫލުނުވެދާނެތީ އެކަމަށް ބިރުވެތިވާށެވެ. ސަލަފުންގެ ބޭކަލުން ދުޢާކުރައްވައެވެ. “اللهُمَّ إنَّا نَسْأَلُكَ العَمَلَ الصَّالِحَ
ހެޔޮކަމުގައި ތިބާއަށްވުރެ ކުރިއަރާދިޔަ ޞާލިޙުބޭކަލުންގެ ޢަމަލުތަކަށް ބެލުން ހެޔޮޢަމަލުކުރުމުގައި ވާދަކުރާއިރު، ތިބާ ތިޔަ އުޅޭ ޒަމާނުގައި އުޅޭ، ޢަމަލުގައި ތިބާއަށްވުރެ ފަހަތުގައި އުޅޭ މީހުންނަށް ނުބަލާށެވެ. އަދި އަބަދުވެސް، ނަބީބޭކަލުންނާއި ޞާލިޙުން އުޅުއްވި ގޮތް
އިންސާނާގެ ހެޔޮޢަމަލުތައް ފާސިދުކޮށްލުމަށް ޝައިޠާނާ ދިމާކުރެއެވެ. މުއުމިނު އަޅާ މެދުނުކެނޑި އޭނާގެ ޢަދާވަތްތެރިޔާކަމުގައިވާ އިބިލީހާ ދެކޮޅަށް ޖިހާދުކުރެއެވެ. އެއީ އީމާންކަމުގެ މަތީގައި އަދި ޢަމަލުތައް ޚާލިޞު ކުރާމީހެއްގެ ގޮތުގައި އޭނާގެ ވެރިރައްބާ ބައްދަލުވެއްޖައުމަށް ދާންދެނެވެ.
ދެއްކުންތެރިޔާގެ އުންމީދުވަނީ ގެއްލެނިވެގެންނެވެ. އަދި އޭނާގެ މަސައްކަތްވަނީ ބޭކާރުވެގެންނެވެ. އަދި އޭނާއާ މުޢާމަލާތް ކުރެވޭނީ އޭނާ އެދުނު ގޮތާ ޚިލާފަށެވެ. އަދި އޭނާއަށް ދެޢުޤޫބާތެއް ދެވޭނެއެވެ. އެއީ ދުނިޔަވީ ޢުޤޫބާތާއި އުޚްރަވީ ޢުޤޫބާތެވެ.
ތިބާ ކުރާ އެއްވެސް ހެޔޮ ޢަމަލަކީ ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ނުދެކޭށެވެ. އެކަމަކީ ތިބާއަށް ކިތަންމެ ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ހީވިޔަސް، އެއީ ތިބާ ސުވަރުގެއަށް ވަނުމުގެ ސަބަބުކަމުގައިވުން އެކަށީގެންވެއެވެ. ހަމައެއާއެކު ތިބާކުރާ އެއްވެސް ފާފައަކީވެސް ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ހީނުކުރާށެވެ. އެއީ
ﷲ އަށް ވަކީލުކުރުމަކީ ހިތަށް ހިތްފަސޭޙަކަން ލިބިގެންދާކަމެކެވެ. އަދި ޙާލަތު ރަނގަޅުވެގެންދާ ކަމެކެވެ. އަދި ނުބައިމީހުންގެ ރޭވުންތަކުން ސަލާމަތްވެގެންދާކަމެކެވެ. އަޅުތަކުންގެ ކިބައިން މެދުވެރިވާ އަނިޔާއާއި ދުއްތުރާތަކުގެ ތެރެއިން ސަލާމަތްވުމަށް ކުޅަދާނަވެގެންނުވާ ކަންކަމުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ އެންމެ
ސަބަބުތަކަށް މާ ބޮޑަށް ބަރޯސާވުމަކީ މީހާގެ ހިތުގައި އޮންނަ އެއްކައުވަންތަކަމުގެ ޢަޤީދާގައިވާ އުނިކަމެކެވެ. އަދި ސަބަބުތަކަކީ ކަމެއްވުމުގައި ބޭނުން އެއްޗެއްކަމުގައި ނުދެކުމަކީ ސިކުނޑީގެ އުނިކަމެކެވެ. އަދި ސަބަބުތަކަށް އެކީ ފުރަގަސް ދިނުމަކީ އިސްލާމީ ޝަރީޢަތާ
އިޚްލާޞްތެރިކަމެއް ނުވާނަމަ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް ޤަބޫލުނުވެވޭނެއެވެ. އަދި ކިތަންމެ ގިނަ ޢަމަލެއްކުރިޔަސް އިޚްލާޞްތެރިކަމެއް ނުވާނަމަ އެކަންކަން އޭނާއަށް ރައްދުކުރެވޭނެއެވެ. އިޚްލާޞްތެރިކަމަކީ އަޅާގެ މައްޗަށް ޝައިޠާނާ ވެރިވެގަތުމަށް އޮތް ހުރަހެކެވެ. އިބިލާހާ ބެހޭގޮތުން ﷲ ތަޢާލާ
ދީލަތިކަމަކީ ޢާލަމުތަކުގެ ވެރިރައްބުގެ ޞިފަފުޅެކެވެ. އަޅާގެ ޤަޞްދުރަނގަޅުވެއްޖެނަމަ، ޢަމަލުކުރުމުގެ ސަބަބުތައް އޭނާއަށް ފަހިނުވެއްޖެނަމަ ޙާލަތެއްގައި ފަހެ އޭނާއަށް އެކަމުގެ އަޖުރުލިބިގެންދެއެވެ. އެއީ ﷲ ތަޢާލާގެ ދީލަތިވަންތަކަމާއި ފަޟްލުވަންތަކަމުންނެވެ. ޖާބިރު ބުން ޢަބްދުﷲ رضي الله
ދޮގުވެރިކަމަކީ މުނާފިޤުކަމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭކަމެކެވެ. އަދި އެއީ އެކަމުގެ އަސާސެވެ. އަދި އެއީ ގޮތްކުޑަ މީހުންގެ އެންމެ ޚާއްޞަ ސިފައެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((آيَةُ الْمُنَافِقِ ثَلَاثٌ: إِذَا حَدَّثَ
ރަޙިމުގެ ގުޅުން ޤާއިމުކުރެވޭނީ އެކަމަށް ސާމާލުކަން ދީގެން އެބައިމީހުންނަށް ޒިޔާރާތްކޮށްގެންނެވެ. އަދި އެބައިމީހުންކުރެ މާތް މީހުންނަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި ބަލިމީހުންނަށް ޒިޔާރަތްކުރުމާއި ދަތިޙާލުގައިވާ މީހުންނަށް ފަސޭހަކޮށްދިނުމާ އަދި އެބައިމީހުންގެ ޙާލުބެލުންވެސް އެކަމުގައި ހިމެނެއެވެ.
މުންކަރާތެއް މަނާކުރާމީހަކީ އެކަން ނުކުރާ މީހަކަށްވުމަކީ ޝަރުޠެއް ނޫނެވެ. އަދި ކިއެއް ހެއްޔެވެ. ފާފަވެރިންވެސް އެކަކު އަނެކަކު ކުރަމުންދާ ކަންތައްތައް މަނާކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. މުސްލިމުއަޅާއަށް ނުކުރެވޭ ހެޔޮކަންތައްތަކަށްވެސް އޭނާ އަމުރުކުރުމަކީ ލާޒިމުކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އޭނާގެ ބަހާ ޢަމަލާ ދިމާ ނުވުމުގެ ލައްގަނޑު އޭނާގެ ކިބައިން ފެނިގެންދާނެއެވެ.
އުންމަތުގައި ހެޔޮކަންވަނީ އެކަމުގައި ތެދުވުމުންނެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ނިޢުމަތްތައް ރައްކާތެރިވެ، އަމާންކަން ހިފެހެއްޓި، ދުޢާ އިޖާބަވެ، ޢަދާވާތްތެރިންގެ ރޭވުންތަކުން އެއްކިބާވެ އަދި ދަރަޖަތައް އުފުލިގެންދެއެވެ.
ޝައިޠާނާ ވަރަށް ގިނަ ދޮރުން އަޅުތަކުންނާ ދިމާކުރެއެވެ. އަދި ކޮންމެ ބަޔަކަށްމެ އެބައެއްގެ ފޭރާމުގައި ކުރިމަތިލައެވެ. ވިޔަފާރިވެރިންނަށް ހިތްވަރުދެނީ ރިބާ ކެއުމަށެވެ. އަންހެން ކަނބަލުންނަށް ޒީނަތްތެރިކޮށްދެނީ ޙަރާމް ގޮތްތަކަށް ނަލަވުމަށެވެ. ހަމައެފަދައިން ޞާލިޙުންނާ ދިމާކުރަނީ
ކަށްވަޅުގައި އެކަނި އޮންނަން ޖެހޭނެކަން ހަނދުމަކުރުން ނަފްސުތައް އިޞްލާޙުވަނީ އޭގެ ނިމުމުގެ މަތިން ހަނދުމަކުރުމުންނެވެ. ކަށްވަޅުގައި އެކަނިމާއެކަނި ވާންޖެހޭނެކަން އަޅާއަށް ޔަޤީންކުރެވުމުންނާއި ޞާލިޙު ޢަމަލުން ފިޔަވާ ތިބާއަށް ފައިދާ ނުކުރާނެކަން ޔަޤީންވުމުންނާއި މުޅިއިންސާނިއްޔަތަށްވެސް ކަށްވަޅުގެ
ސުވަރުގެއާއި ނަރަކައަށް ވެއްދުމަކީ މީސްތަކުންގެ ބާރުގެ ދަށުގައިވާ ކަމެއް ނޫންކަން ހިތް މައްޗަށް ގެނައުން ބަޔަކަށް ދެއްކުމަށްޓަކައި ޢަމަލުކުރާއިރު، އެބައިމީހުންނަކީވެސް ތިބާއެކޭ އެއްފަދައިން، ބިރުގަނެފައިވާ ޙާލު މަޙުޝަރުބިމަށް އެއްކުރެވޭނެ ނިކަމެތި ބައެއްކަމުގެ
ޢަމަލުތައް ޤަބޫލުނުވެދާނެތީ އެކަމަށް ބިރުވެތިވުން ކޮންމެ ހެޔޮ ޢަމަލެއް ކުރާއިރުވެސް އެއީ މާމޮޅު ޢަމަލެއްކަމުގައި ނުދެކޭށެވެ. އަދި އެކަމެއް ޤަބޫލުނުވެދާނެތީ އެކަމަށް ބިރުވެތިވާށެވެ. ސަލަފުންގެ ބޭކަލުން ދުޢާކުރައްވައެވެ. “اللهُمَّ إنَّا نَسْأَلُكَ العَمَلَ الصَّالِحَ
ހެޔޮކަމުގައި ތިބާއަށްވުރެ ކުރިއަރާދިޔަ ޞާލިޙުބޭކަލުންގެ ޢަމަލުތަކަށް ބެލުން ހެޔޮޢަމަލުކުރުމުގައި ވާދަކުރާއިރު، ތިބާ ތިޔަ އުޅޭ ޒަމާނުގައި އުޅޭ، ޢަމަލުގައި ތިބާއަށްވުރެ ފަހަތުގައި އުޅޭ މީހުންނަށް ނުބަލާށެވެ. އަދި އަބަދުވެސް، ނަބީބޭކަލުންނާއި ޞާލިޙުން އުޅުއްވި ގޮތް
އިންސާނާގެ ހެޔޮޢަމަލުތައް ފާސިދުކޮށްލުމަށް ޝައިޠާނާ ދިމާކުރެއެވެ. މުއުމިނު އަޅާ މެދުނުކެނޑި އޭނާގެ ޢަދާވަތްތެރިޔާކަމުގައިވާ އިބިލީހާ ދެކޮޅަށް ޖިހާދުކުރެއެވެ. އެއީ އީމާންކަމުގެ މަތީގައި އަދި ޢަމަލުތައް ޚާލިޞު ކުރާމީހެއްގެ ގޮތުގައި އޭނާގެ ވެރިރައްބާ ބައްދަލުވެއްޖައުމަށް ދާންދެނެވެ.
ދެއްކުންތެރިޔާގެ އުންމީދުވަނީ ގެއްލެނިވެގެންނެވެ. އަދި އޭނާގެ މަސައްކަތްވަނީ ބޭކާރުވެގެންނެވެ. އަދި އޭނާއާ މުޢާމަލާތް ކުރެވޭނީ އޭނާ އެދުނު ގޮތާ ޚިލާފަށެވެ. އަދި އޭނާއަށް ދެޢުޤޫބާތެއް ދެވޭނެއެވެ. އެއީ ދުނިޔަވީ ޢުޤޫބާތާއި އުޚްރަވީ ޢުޤޫބާތެވެ.
ތިބާ ކުރާ އެއްވެސް ހެޔޮ ޢަމަލަކީ ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ނުދެކޭށެވެ. އެކަމަކީ ތިބާއަށް ކިތަންމެ ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ހީވިޔަސް، އެއީ ތިބާ ސުވަރުގެއަށް ވަނުމުގެ ސަބަބުކަމުގައިވުން އެކަށީގެންވެއެވެ. ހަމައެއާއެކު ތިބާކުރާ އެއްވެސް ފާފައަކީވެސް ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ހީނުކުރާށެވެ. އެއީ
ﷲ އަށް ވަކީލުކުރުމަކީ ހިތަށް ހިތްފަސޭޙަކަން ލިބިގެންދާކަމެކެވެ. އަދި ޙާލަތު ރަނގަޅުވެގެންދާ ކަމެކެވެ. އަދި ނުބައިމީހުންގެ ރޭވުންތަކުން ސަލާމަތްވެގެންދާކަމެކެވެ. އަޅުތަކުންގެ ކިބައިން މެދުވެރިވާ އަނިޔާއާއި ދުއްތުރާތަކުގެ ތެރެއިން ސަލާމަތްވުމަށް ކުޅަދާނަވެގެންނުވާ ކަންކަމުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ އެންމެ
ސަބަބުތަކަށް މާ ބޮޑަށް ބަރޯސާވުމަކީ މީހާގެ ހިތުގައި އޮންނަ އެއްކައުވަންތަކަމުގެ ޢަޤީދާގައިވާ އުނިކަމެކެވެ. އަދި ސަބަބުތަކަކީ ކަމެއްވުމުގައި ބޭނުން އެއްޗެއްކަމުގައި ނުދެކުމަކީ ސިކުނޑީގެ އުނިކަމެކެވެ. އަދި ސަބަބުތަކަށް އެކީ ފުރަގަސް ދިނުމަކީ އިސްލާމީ ޝަރީޢަތާ
އިޚްލާޞްތެރިކަމެއް ނުވާނަމަ ހެޔޮ ޢަމަލުތައް ޤަބޫލުނުވެވޭނެއެވެ. އަދި ކިތަންމެ ގިނަ ޢަމަލެއްކުރިޔަސް އިޚްލާޞްތެރިކަމެއް ނުވާނަމަ އެކަންކަން އޭނާއަށް ރައްދުކުރެވޭނެއެވެ. އިޚްލާޞްތެރިކަމަކީ އަޅާގެ މައްޗަށް ޝައިޠާނާ ވެރިވެގަތުމަށް އޮތް ހުރަހެކެވެ. އިބިލާހާ ބެހޭގޮތުން ﷲ ތަޢާލާ
ދީލަތިކަމަކީ ޢާލަމުތަކުގެ ވެރިރައްބުގެ ޞިފަފުޅެކެވެ. އަޅާގެ ޤަޞްދުރަނގަޅުވެއްޖެނަމަ، ޢަމަލުކުރުމުގެ ސަބަބުތައް އޭނާއަށް ފަހިނުވެއްޖެނަމަ ޙާލަތެއްގައި ފަހެ އޭނާއަށް އެކަމުގެ އަޖުރުލިބިގެންދެއެވެ. އެއީ ﷲ ތަޢާލާގެ ދީލަތިވަންތަކަމާއި ފަޟްލުވަންތަކަމުންނެވެ. ޖާބިރު ބުން ޢަބްދުﷲ رضي الله
ދޮގުވެރިކަމަކީ މުނާފިޤުކަމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭކަމެކެވެ. އަދި އެއީ އެކަމުގެ އަސާސެވެ. އަދި އެއީ ގޮތްކުޑަ މީހުންގެ އެންމެ ޚާއްޞަ ސިފައެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((آيَةُ الْمُنَافِقِ ثَلَاثٌ: إِذَا حَدَّثَ
ރަޙިމުގެ ގުޅުން ޤާއިމުކުރެވޭނީ އެކަމަށް ސާމާލުކަން ދީގެން އެބައިމީހުންނަށް ޒިޔާރާތްކޮށްގެންނެވެ. އަދި އެބައިމީހުންކުރެ މާތް މީހުންނަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި ބަލިމީހުންނަށް ޒިޔާރަތްކުރުމާއި ދަތިޙާލުގައިވާ މީހުންނަށް ފަސޭހަކޮށްދިނުމާ އަދި އެބައިމީހުންގެ ޙާލުބެލުންވެސް އެކަމުގައި ހިމެނެއެވެ.
މުންކަރާތެއް މަނާކުރާމީހަކީ އެކަން ނުކުރާ މީހަކަށްވުމަކީ ޝަރުޠެއް ނޫނެވެ. އަދި ކިއެއް ހެއްޔެވެ. ފާފަވެރިންވެސް އެކަކު އަނެކަކު ކުރަމުންދާ ކަންތައްތައް މަނާކުރަން ޖެހޭނެއެވެ. މުސްލިމުއަޅާއަށް ނުކުރެވޭ ހެޔޮކަންތައްތަކަށްވެސް އޭނާ އަމުރުކުރުމަކީ ލާޒިމުކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އޭނާގެ ބަހާ ޢަމަލާ ދިމާ ނުވުމުގެ ލައްގަނޑު އޭނާގެ ކިބައިން ފެނިގެންދާނެއެވެ.
އުންމަތުގައި ހެޔޮކަންވަނީ އެކަމުގައި ތެދުވުމުންނެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ނިޢުމަތްތައް ރައްކާތެރިވެ، އަމާންކަން ހިފެހެއްޓި، ދުޢާ އިޖާބަވެ، ޢަދާވާތްތެރިންގެ ރޭވުންތަކުން އެއްކިބާވެ އަދި ދަރަޖަތައް އުފުލިގެންދެއެވެ.
