މީސްތަކުންނަށް ނަފާވަނިވި ކަންތައްތައްކުރުމާއި އެބައިމީހުންނަށް ދިމާވެފައިވާ އުނދަގޫތައް ދުރުކޮށްދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީ ނަބިއްޔުންނާއި ރަސޫލުންގެ ގޮތެވެ. މިކަމުގައި އެންމެ ކުރިއަރާފައިވަނީ ރަސޫލުންނެވެ. ޔޫސުފު عليه السلام އާ މެދު އެކަލޭގެފާނުގެ އަޚުން އިހާނެތިކޮށް ހިތުމުންވެސް އެބޭކަލުން
މީސްތަކުންނަށް ހެޔޮކޮތް ހިތުމަކީ އަޅާގެ ނިމުން ރަނގަޅުވެގެންދާ ކަމެކެވެ. އަދި ނުބައި ނިމުމުން ދުރުހެލިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. «صَنَائِعُ الْمَعْرُوفِ تَقِي مَصَارِعَ السَّوْءِ، وَالصَّدَقَةُ خَفِيًّا تُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ،
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. أما بعد: އީމާންކަމުގެ އަހުލުވެރިންނަށް ދޭންޖެހޭ ޙައްޤުތަކުގެ ދާއިރާއިން ބޭރުނުވާ މީހަކާމެދު މުޢާމަލާތްކުރަން ޖެހޭނީ އެކަން ލާޒިމުކުރާ ގޮތަށެވެ.
ސުންނަތްކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މާތްވެގެންވާ ބައެއް ޢަމަލުތައް ކޮންމެ މަހަކު ތިން ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން އަޅަމެންގެ ވެރިރައްބަކީ ޝުކުރުވަންތަވެވޮޑިގަތުމުގެ ޞިފަ ލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެކެވެ. ވަރަށް ކުޑަ ޢަމަލަކަށްވެސް
ﷲ ތަޢާލާގެ ނިޢުމަތްތައް ލިއްބައިދޭ އަދި އެއިލާހުގެ ޢުޤޫބާތް އެއްކިބާކޮށްދޭ އެންމެ ބޮޑެތި ސަބަބުތަކަކީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަން ގަތުމާއި ކުއްތަންވުމާ އަދި އަޅުތަކުންނަށް އިޙްސާންތެރިވުމެވެ. ޝިރުކުން އެއްކިބާވެފައިވާ މިދީން އައިސްފައިވަނީ، ޢިލްމާއި ޢަމަލާއިގެންނެވެ. އަދި
އަޅުތަކުންގެ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުމުގައި ބައެއް މީހުން ފަރުވާކުޑަކުރެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންނަށް ހީވެފައި އޮންނަނީ އަޅުވެރިކަން ފުރިހަމަވަނީ ހަމައެކަނި އެމީހަކާ އޭނާގެ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހާ ދެމެދުގައިވާ ކަންކަން އިޞްލާޙުކުރުމުން ކަމުގައެވެ. އިބްނު ރަޖަބު ވިދާޅުވިއެވެ. “ﷲ
ރިވެތި އަޚުލާޤުގައިވަނީ ހުރިހާ ހެޔޮކަމެއް ޖަމާކުރެވިގެންނެވެ. ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. «البِرُّ: حُسْنُ الْخُلُقِ» [رواه مسلم] މާނައީ: “ހެޔޮކަމަކީ ޚުލުޤު ރިވެތިވުމެވެ.” ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ ޚުލުޤު ހުންނެވި ގޮތް ބަޔާންކޮށްދެއްވަމުން އަނަސް
ރިވެތި އަޚްލާޤަކީ އަޅުކަންތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މާތްވެގެންވާ އެއް އަޅުކަމެކެވެ.[1] ވަރަށް ގިނަމީހުންނަށް މިކަން ނޭނގެއެވެ. އިބްނު ރަޖަބު ވިދާޅުވިއެވެ. “ވަރަށް ގިނަމީހުންނަށް ހީވެފައި އޮންނަނީ ތަޤްވާވެރިވުމަކީ ހަމައެކަނި ﷲ ތަޢާލާގެ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުންކަމުގައެވެ.
ދަންނާށެވެ. ތައުޙީދުގެ އިދިކޮޅަކީ ޝިރުކެވެ. ޝިރުކު ބެހިގެންވަނީ ދެ ބަޔަށެވެ. – ބޮޑު ޝިރުކު – ކުޑަ ޝިރުކު ފުރަތަމަ ބައި: ބޮޑު ޝިރުކު ބޮޑު ޝިރުކާ ބެހޭގޮތުން ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
ސުންނަތްކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މާތްވެގެންވާ ބައެއް ޢަމަލުތައް ގިނައިން ޛިކުރުކުރުން ﷲ ގެ ޛިކުރުކުރުމީ މަތިވެރިވެ މާތްވުމުގެ މީޒާނެވެ. އެއީ ތިބާގެ ދޫ އެއިން ޒީނަތްތެރިކުރެވޭ ކަމެވެ. އަދި އަޅާއާއި
ރޭ އަޅުކަން ދޫކޮށްލާ މީހުންނަށް އިހުގެ ޞާލިޙު ބޭކަލުން ޢައިބު ކިޔައި އުޅުއްވިއެވެ. ޙަސަނުލް ބަޞްރީ رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ. “ރޭ އަޅުކަން ދޫކޮށްލާމީހަކު އެކަން އެކުރަނީ ފާފައެއްގެ ސަބަބުންނެވެ.” އެކަލޭގެފާނު މިބަސްފުޅު ވިދާޅުވެފައި
މިއީ العلَّامة حافظ بن أحمد حكمي ـ رحمه الله ـ ލިޔުއްވާފައި އަލްމީމިއްޔާ އޭ ކިޔުނު ޅެމުން ނަގާފައިވާ ބައިތުތަކެކެވެ.
ސުންނަތްކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މާތްވެގެންވާ ބައެއް ޢަމަލުތައް ރޭ އަޅުކަންކުރުން 1 ސުންނަތް ނަމާދުތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ މަތިވެރިވެގެންވާ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން ޢަމަލެކެވެ. ރޭގަނޑު އަނދިރިވާ ވަޤުތަކީ އަގުހުރި
މިއީ العلَّامة حافظ بن أحمد حكمي ـ رحمه الله ـ ލިޔުއްވާފައި އަލްމީމިއްޔާ އޭ ކިޔުނު ޅެމުން ނަގާފައިވާ ބައިތުތަކެކެވެ.
މިއީ العلَّامة حافظ بن أحمد حكمي ـ رحمه الله ـ ލިޔުއްވާފައި އަލްމީމިއްޔާ އޭ ކިޔުނު ޅެމުން ނަގާފައިވާ ބައިތުތަކެކެވެ.
ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުތަކަށްފަހު އެންމެ މޮޅުއިތުރުވެގެންވަނީ ސުންނަތްކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުތަކެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. عَنْ أَبِي هُرَيرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: ((إِنَّ اللَّهَ
މީސްތަކުންނަށް ނަފާވަނިވި ކަންތައްތައްކުރުމާއި އެބައިމީހުންނަށް ދިމާވެފައިވާ އުނދަގޫތައް ދުރުކޮށްދިނުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީ ނަބިއްޔުންނާއި ރަސޫލުންގެ ގޮތެވެ. މިކަމުގައި އެންމެ ކުރިއަރާފައިވަނީ ރަސޫލުންނެވެ. ޔޫސުފު عليه السلام އާ މެދު އެކަލޭގެފާނުގެ އަޚުން އިހާނެތިކޮށް ހިތުމުންވެސް އެބޭކަލުން
މީސްތަކުންނަށް ހެޔޮކޮތް ހިތުމަކީ އަޅާގެ ނިމުން ރަނގަޅުވެގެންދާ ކަމެކެވެ. އަދި ނުބައި ނިމުމުން ދުރުހެލިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. «صَنَائِعُ الْمَعْرُوفِ تَقِي مَصَارِعَ السَّوْءِ، وَالصَّدَقَةُ خَفِيًّا تُطْفِئُ غَضَبَ الرَّبِّ،
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. أما بعد: އީމާންކަމުގެ އަހުލުވެރިންނަށް ދޭންޖެހޭ ޙައްޤުތަކުގެ ދާއިރާއިން ބޭރުނުވާ މީހަކާމެދު މުޢާމަލާތްކުރަން ޖެހޭނީ އެކަން ލާޒިމުކުރާ ގޮތަށެވެ.
ސުންނަތްކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މާތްވެގެންވާ ބައެއް ޢަމަލުތައް ކޮންމެ މަހަކު ތިން ދުވަހު ރޯދަ ހިފުން އަޅަމެންގެ ވެރިރައްބަކީ ޝުކުރުވަންތަވެވޮޑިގަތުމުގެ ޞިފަ ލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެކެވެ. ވަރަށް ކުޑަ ޢަމަލަކަށްވެސް
ﷲ ތަޢާލާގެ ނިޢުމަތްތައް ލިއްބައިދޭ އަދި އެއިލާހުގެ ޢުޤޫބާތް އެއްކިބާކޮށްދޭ އެންމެ ބޮޑެތި ސަބަބުތަކަކީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަން ގަތުމާއި ކުއްތަންވުމާ އަދި އަޅުތަކުންނަށް އިޙްސާންތެރިވުމެވެ. ޝިރުކުން އެއްކިބާވެފައިވާ މިދީން އައިސްފައިވަނީ، ޢިލްމާއި ޢަމަލާއިގެންނެވެ. އަދި
އަޅުތަކުންގެ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުމުގައި ބައެއް މީހުން ފަރުވާކުޑަކުރެއެވެ. އަދި އެބައިމީހުންނަށް ހީވެފައި އޮންނަނީ އަޅުވެރިކަން ފުރިހަމަވަނީ ހަމައެކަނި އެމީހަކާ އޭނާގެ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހާ ދެމެދުގައިވާ ކަންކަން އިޞްލާޙުކުރުމުން ކަމުގައެވެ. އިބްނު ރަޖަބު ވިދާޅުވިއެވެ. “ﷲ
ރިވެތި އަޚުލާޤުގައިވަނީ ހުރިހާ ހެޔޮކަމެއް ޖަމާކުރެވިގެންނެވެ. ނަބިއްޔާ ﷺ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. «البِرُّ: حُسْنُ الْخُلُقِ» [رواه مسلم] މާނައީ: “ހެޔޮކަމަކީ ޚުލުޤު ރިވެތިވުމެވެ.” ނަބިއްޔާ ﷺ ގެ ޚުލުޤު ހުންނެވި ގޮތް ބަޔާންކޮށްދެއްވަމުން އަނަސް
ރިވެތި އަޚްލާޤަކީ އަޅުކަންތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މާތްވެގެންވާ އެއް އަޅުކަމެކެވެ.[1] ވަރަށް ގިނަމީހުންނަށް މިކަން ނޭނގެއެވެ. އިބްނު ރަޖަބު ވިދާޅުވިއެވެ. “ވަރަށް ގިނަމީހުންނަށް ހީވެފައި އޮންނަނީ ތަޤްވާވެރިވުމަކީ ހަމައެކަނި ﷲ ތަޢާލާގެ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުންކަމުގައެވެ.
ދަންނާށެވެ. ތައުޙީދުގެ އިދިކޮޅަކީ ޝިރުކެވެ. ޝިރުކު ބެހިގެންވަނީ ދެ ބަޔަށެވެ. – ބޮޑު ޝިރުކު – ކުޑަ ޝިރުކު ފުރަތަމަ ބައި: ބޮޑު ޝިރުކު ބޮޑު ޝިރުކާ ބެހޭގޮތުން ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.
ސުންނަތްކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މާތްވެގެންވާ ބައެއް ޢަމަލުތައް ގިނައިން ޛިކުރުކުރުން ﷲ ގެ ޛިކުރުކުރުމީ މަތިވެރިވެ މާތްވުމުގެ މީޒާނެވެ. އެއީ ތިބާގެ ދޫ އެއިން ޒީނަތްތެރިކުރެވޭ ކަމެވެ. އަދި އަޅާއާއި
ރޭ އަޅުކަން ދޫކޮށްލާ މީހުންނަށް އިހުގެ ޞާލިޙު ބޭކަލުން ޢައިބު ކިޔައި އުޅުއްވިއެވެ. ޙަސަނުލް ބަޞްރީ رحمه الله ވިދާޅުވިއެވެ. “ރޭ އަޅުކަން ދޫކޮށްލާމީހަކު އެކަން އެކުރަނީ ފާފައެއްގެ ސަބަބުންނެވެ.” އެކަލޭގެފާނު މިބަސްފުޅު ވިދާޅުވެފައި
މިއީ العلَّامة حافظ بن أحمد حكمي ـ رحمه الله ـ ލިޔުއްވާފައި އަލްމީމިއްޔާ އޭ ކިޔުނު ޅެމުން ނަގާފައިވާ ބައިތުތަކެކެވެ.
ސުންނަތްކަންކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ މާތްވެގެންވާ ބައެއް ޢަމަލުތައް ރޭ އަޅުކަންކުރުން 1 ސުންނަތް ނަމާދުތަކަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ މަތިވެރިވެގެންވާ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިން ޢަމަލެކެވެ. ރޭގަނޑު އަނދިރިވާ ވަޤުތަކީ އަގުހުރި
މިއީ العلَّامة حافظ بن أحمد حكمي ـ رحمه الله ـ ލިޔުއްވާފައި އަލްމީމިއްޔާ އޭ ކިޔުނު ޅެމުން ނަގާފައިވާ ބައިތުތަކެކެވެ.
މިއީ العلَّامة حافظ بن أحمد حكمي ـ رحمه الله ـ ލިޔުއްވާފައި އަލްމީމިއްޔާ އޭ ކިޔުނު ޅެމުން ނަގާފައިވާ ބައިތުތަކެކެވެ.
ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުތަކަށްފަހު އެންމެ މޮޅުއިތުރުވެގެންވަނީ ސުންނަތްކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުތަކެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. عَنْ أَبِي هُرَيرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: ((إِنَّ اللَّهَ
