سورة الماعون ގެ ތަފްސީރު – 4
ދަންނާށެވެ. ޤުރުއާނުގެ ހަމައެކަނި މަޤްޞަދަކީ އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ކިޔުމެއްނޫނެވެ. އެ ކިޔެވުމާއެކު އޭގައިވާ ސިފަތަކުން ސިފަލިބިގަތުންވެސް ލާޒިމުވެއެވެ.
ދަންނާށެވެ. ޤުރުއާނުގެ ހަމައެކަނި މަޤްޞަދަކީ އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ކިޔުމެއްނޫނެވެ. އެ ކިޔެވުމާއެކު އޭގައިވާ ސިފަތަކުން ސިފަލިބިގަތުންވެސް ލާޒިމުވެއެވެ.
ހަމަ އެފަދައިން މީސްތަކުންގެ މަޤުބޫލުކަން ހޯދުމަށްޓަކައި އަދި މުޖުތަމަޢުތެރޭގައި ބަސްވިކޭ މީހަކަށްވުމަށްޓަކައި އަޅުކަމެއްކޮށްފިނަމަ އަދި އެ އަޅުކަމުގެ މަޤުޞަދަކީ ﷲ އަށް ކުއްތަންވުން ކަމުގައި ނުވެއްޖެނަމަ، އަދި މީސްތަކުން “ހާދަ ހެޔޮ މީހެކޭ” ބުނުމަށްޓަކައި ދެއްކުންތެރިކަމާއި އެކު ޞަދަޤާތްކޮށްފިނަމަ، އަދި މީސްތަކުން “ހާދަ ރަނގަޅަށް ނަމާދުކުރާ މީހެކޭ” ބުނުމަށްޓަކައި ނަމާދު ރިވެތި ކުރާމީހާ ނުވަތަ މިފަދަ ކަންކަންކުރާ މީހުންނަކީ ދެއްކުންތެރިންނެވެ.
އެބަހީ: އެއާމެދު ޣާފިލުވެގެންނެވެ. އެކުރަން އޮންނަގޮތަށް ޤާއިމު ނުކުރާމީހުންނެވެ. ކުރަންއޮންނަ އެންމެ ރަނގަޅު ވަގުތުން އެފަސްކުރާމީހުންނެވެ. ނަމާދުގެ ރުކޫއާއި، ސަޖިދައާއި، ޤިޔާމް އަދި އިށީނުން ޤާއިމު ނުކުރާމީހުންނެވެ. އަދި ނަމާދުގައި ކިޔަންޖެހޭ ޤުރުއާނާއި ޛިކުރު ނުކިޔާމީހުންނެވެ.
މިއީ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް މުޙައްމަދު ބުން ޞާލިޙް އަލްޢުޘައިމީން رحمه اللهލިޔުއްވާފައިވާ سورة الماعونގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
ދެވަނައީ: މުރުތައްދުވުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވާ އުޚުރަވީ ޙުކުމްތައް: 1. މަލާއިކަތުން އެމީހަކާއި ރުޅިވެރިކަމާއިއެކު މުއާމަލާތްކުރާނެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެބައިމީހުންގެ މޫނުތަކުގައްޔާއި ބުރަކަށިތަކުގައި ތަޅުއްވާނެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿ وَلَوْ
ކޮންމެ ސަބަބަކާއިހުރެނަމަވެސް ކުފުރުގެ މަތީގައި މަރުވާމީހާގެ މައްޗަށް ފާފަފުއްސެވުމަށާއި ރަޙުމަތްލެއްވުމަށްއެދި ދުޢާކުރުމަކީ ދުޢާކުރުމުގައި ހައްދުފަހަނައަޅައިދިޔުމެވެ. އަދި މާތް ﷲ ތަޢާލާއަށް މަލާމާތްކުރުމުގެ ތެރެއިންވާކަމަކެވެ. އަދި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި މުއުމިނުންގެ މަގުން
ނަމާދު އެޅުމުން ނުވަތަ އެނޫންކަމަކުންވެސް ދީނުން ބޭރުވާ މީހާއާމެދު ޢަމަލުކުރެވޭނެ ގޮތް
މިކަމުން އެނގޭއެއްޗަކީ ނަމާދު ނުކުރާމީހާ ކާފަރުނުވާނޭކަމަށް ބުނާމީހުންގެ ދަލީލުތައް، ނަމާދު ނުކުރާމީހާ ކާފަރުވާނޭކަމަށް ބުނާމީހުންގެ ދަލީލުތަކާއި ފުށުނާރާކަމެވެ.
މީހަކު ސުވާލުކޮއްފާނެއެވެ: ނައްޞުތަކުގައި އައިސްފައިމިވާ ކުފުރަކީ މިއްލަތުން ބޭރުވާ ކުފުރަށްނުވެ ނިޢުމަތަށް ކުފުރުވެރިވުންކަމުގައި ވެދާނެއެއްނޫން ހެއްޔެވެ؟ ނޫނީ ބޮޑު ކުފުރަށްވުރެއް ކުޑަ ކުފުރެއްކަމުގައިވެދާނެއެއް ނޫންހެއްޔެވެ؟ އެއީ ރަސޫލާ (ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) ގެ
މީހަކު ސުވާލުކޮއްފާނެއެވެ: ނައްޞުތަކުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ނަމާދު ދޫކުރާ މީހާއަކީ ނަމާދުގެ ވާޖިބުކަމާމެދު އިންކާރު ކުރާހާލު ނަމާދު ދޫކުރާމީހާ ކަމުގައި ސިފަކުރުން ހުއްދަވެގެން ވޭހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: އެގޮތަށް ސިފަކުރުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. އެހެނީ އެކަމުގައި
ދެވަނަ: ސުންނަތުގެ ދަލީލުތައް 1. ޞަޙީޙު މުސްލިމުގެ ކިތާބުލް އީމާންގައި ޖާބިރު ބުން ޢަބްދުﷲ ގެ ފަރާތުން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރަސޫލާ (ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. (( إِنَّ بَيْنَ الرَّجُلِ
ފުރަތަމަ: ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ދަލީލުތައް ﷲ ތަޢަލާ ތައުބާ ސޫރަތުގައި ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآَتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ﴾[التوبة: 11] މާނައީ: “ފަހެ، އެއުރެން ތައުބާވެ، ނަމާދު ޤާއިމްކޮށް،
بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله نحمده ونستعينه، ونستغفره ونتوب إليه، ونعوذ بالله من شرور أنفسنا، ومن سيئات أعمالنا، من يهده الله فلا مضل
ފުރަތަމަބައި ކިޔުއްވުމަށް… وَتُقِيْمَ الصَّلاَةَ ” ނަމާދު ޤާއިމު ކުރުމާއި” މާނައަކީ ނަމާދު ފުރިހަމަކަމާއިއެކު ރަގަޅަށް ޤާއިމްކުރާށެވެ. އަދި މިތަނުގައި ނަމާދުގެ މާނައިގައި ފަރުޟާއި ސުންނަތްވެސް ހިމެނެއެވެ. وَتُؤْتِيَ الزَّكَاةَ ” ޒަކާތްދިނުމާޢި” ޒަކާތަކީ
عَنْ عُمَرَ -رَضِي اللهُ تَعَالَى عَنْهُ- أَيْضًا قَالَ: بَيْنَمَا نَحْنُ جُلُوسٌ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ -صَلّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ- ذَاتَ يَومٍ، إِذْ طَلَعَ عَلَينَا رَجُلٌ شَدِيدُ
ފުރަތަމަ ބައި… ދެވަނަބައި… ޙަދީޘުންލިބޭ ބައެއް ފައިދާތައް: 1. މި ޙަދީޘަކީ އިސްލާމްދީނުގެ މައިގަނޑު އެ ދެ ޙަދީޘެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެގެންވާ ދެ ޙަދީހުގެ ތެރެއިން އެއް ހަދީޘެވެ. ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއެވެ. އިސްލާމްދީންގެ މައިގަނޑު
ދަންނާށެވެ. ޤުރުއާނުގެ ހަމައެކަނި މަޤްޞަދަކީ އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ކިޔުމެއްނޫނެވެ. އެ ކިޔެވުމާއެކު އޭގައިވާ ސިފަތަކުން ސިފަލިބިގަތުންވެސް ލާޒިމުވެއެވެ.
ހަމަ އެފަދައިން މީސްތަކުންގެ މަޤުބޫލުކަން ހޯދުމަށްޓަކައި އަދި މުޖުތަމަޢުތެރޭގައި ބަސްވިކޭ މީހަކަށްވުމަށްޓަކައި އަޅުކަމެއްކޮށްފިނަމަ އަދި އެ އަޅުކަމުގެ މަޤުޞަދަކީ ﷲ އަށް ކުއްތަންވުން ކަމުގައި ނުވެއްޖެނަމަ، އަދި މީސްތަކުން “ހާދަ ހެޔޮ މީހެކޭ” ބުނުމަށްޓަކައި ދެއްކުންތެރިކަމާއި އެކު ޞަދަޤާތްކޮށްފިނަމަ، އަދި މީސްތަކުން “ހާދަ ރަނގަޅަށް ނަމާދުކުރާ މީހެކޭ” ބުނުމަށްޓަކައި ނަމާދު ރިވެތި ކުރާމީހާ ނުވަތަ މިފަދަ ކަންކަންކުރާ މީހުންނަކީ ދެއްކުންތެރިންނެވެ.
އެބަހީ: އެއާމެދު ޣާފިލުވެގެންނެވެ. އެކުރަން އޮންނަގޮތަށް ޤާއިމު ނުކުރާމީހުންނެވެ. ކުރަންއޮންނަ އެންމެ ރަނގަޅު ވަގުތުން އެފަސްކުރާމީހުންނެވެ. ނަމާދުގެ ރުކޫއާއި، ސަޖިދައާއި، ޤިޔާމް އަދި އިށީނުން ޤާއިމު ނުކުރާމީހުންނެވެ. އަދި ނަމާދުގައި ކިޔަންޖެހޭ ޤުރުއާނާއި ޛިކުރު ނުކިޔާމީހުންނެވެ.
މިއީ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް މުޙައްމަދު ބުން ޞާލިޙް އަލްޢުޘައިމީން رحمه اللهލިޔުއްވާފައިވާ سورة الماعونގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
ދެވަނައީ: މުރުތައްދުވުމުގެ ސަބަބުން އޭނާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުވާ އުޚުރަވީ ޙުކުމްތައް: 1. މަލާއިކަތުން އެމީހަކާއި ރުޅިވެރިކަމާއިއެކު މުއާމަލާތްކުރާނެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އެބައިމީހުންގެ މޫނުތަކުގައްޔާއި ބުރަކަށިތަކުގައި ތަޅުއްވާނެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿ وَلَوْ
ކޮންމެ ސަބަބަކާއިހުރެނަމަވެސް ކުފުރުގެ މަތީގައި މަރުވާމީހާގެ މައްޗަށް ފާފަފުއްސެވުމަށާއި ރަޙުމަތްލެއްވުމަށްއެދި ދުޢާކުރުމަކީ ދުޢާކުރުމުގައި ހައްދުފަހަނައަޅައިދިޔުމެވެ. އަދި މާތް ﷲ ތަޢާލާއަށް މަލާމާތްކުރުމުގެ ތެރެއިންވާކަމަކެވެ. އަދި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައާއި މުއުމިނުންގެ މަގުން
ނަމާދު އެޅުމުން ނުވަތަ އެނޫންކަމަކުންވެސް ދީނުން ބޭރުވާ މީހާއާމެދު ޢަމަލުކުރެވޭނެ ގޮތް
މިކަމުން އެނގޭއެއްޗަކީ ނަމާދު ނުކުރާމީހާ ކާފަރުނުވާނޭކަމަށް ބުނާމީހުންގެ ދަލީލުތައް، ނަމާދު ނުކުރާމީހާ ކާފަރުވާނޭކަމަށް ބުނާމީހުންގެ ދަލީލުތަކާއި ފުށުނާރާކަމެވެ.
މީހަކު ސުވާލުކޮއްފާނެއެވެ: ނައްޞުތަކުގައި އައިސްފައިމިވާ ކުފުރަކީ މިއްލަތުން ބޭރުވާ ކުފުރަށްނުވެ ނިޢުމަތަށް ކުފުރުވެރިވުންކަމުގައި ވެދާނެއެއްނޫން ހެއްޔެވެ؟ ނޫނީ ބޮޑު ކުފުރަށްވުރެއް ކުޑަ ކުފުރެއްކަމުގައިވެދާނެއެއް ނޫންހެއްޔެވެ؟ އެއީ ރަސޫލާ (ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) ގެ
މީހަކު ސުވާލުކޮއްފާނެއެވެ: ނައްޞުތަކުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ނަމާދު ދޫކުރާ މީހާއަކީ ނަމާދުގެ ވާޖިބުކަމާމެދު އިންކާރު ކުރާހާލު ނަމާދު ދޫކުރާމީހާ ކަމުގައި ސިފަކުރުން ހުއްދަވެގެން ވޭހެއްޔެވެ؟ ޖަވާބު: އެގޮތަށް ސިފަކުރުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. އެހެނީ އެކަމުގައި
ދެވަނަ: ސުންނަތުގެ ދަލީލުތައް 1. ޞަޙީޙު މުސްލިމުގެ ކިތާބުލް އީމާންގައި ޖާބިރު ބުން ޢަބްދުﷲ ގެ ފަރާތުން ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރަސޫލާ (ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ) ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. (( إِنَّ بَيْنَ الرَّجُلِ
ފުރަތަމަ: ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ދަލީލުތައް ﷲ ތަޢަލާ ތައުބާ ސޫރަތުގައި ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. ﴿فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآَتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ﴾[التوبة: 11] މާނައީ: “ފަހެ، އެއުރެން ތައުބާވެ، ނަމާދު ޤާއިމްކޮށް،
بسم الله الرحمن الرحيم الحمد لله نحمده ونستعينه، ونستغفره ونتوب إليه، ونعوذ بالله من شرور أنفسنا، ومن سيئات أعمالنا، من يهده الله فلا مضل
ފުރަތަމަބައި ކިޔުއްވުމަށް… وَتُقِيْمَ الصَّلاَةَ ” ނަމާދު ޤާއިމު ކުރުމާއި” މާނައަކީ ނަމާދު ފުރިހަމަކަމާއިއެކު ރަގަޅަށް ޤާއިމްކުރާށެވެ. އަދި މިތަނުގައި ނަމާދުގެ މާނައިގައި ފަރުޟާއި ސުންނަތްވެސް ހިމެނެއެވެ. وَتُؤْتِيَ الزَّكَاةَ ” ޒަކާތްދިނުމާޢި” ޒަކާތަކީ
عَنْ عُمَرَ -رَضِي اللهُ تَعَالَى عَنْهُ- أَيْضًا قَالَ: بَيْنَمَا نَحْنُ جُلُوسٌ عِنْدَ رَسُولِ اللهِ -صَلّى الله عَلَيْهِ وَسَلَّمَ- ذَاتَ يَومٍ، إِذْ طَلَعَ عَلَينَا رَجُلٌ شَدِيدُ
ފުރަތަމަ ބައި… ދެވަނަބައި… ޙަދީޘުންލިބޭ ބައެއް ފައިދާތައް: 1. މި ޙަދީޘަކީ އިސްލާމްދީނުގެ މައިގަނޑު އެ ދެ ޙަދީޘެއްގެ މައްޗަށް ބިނާވެގެންވާ ދެ ޙަދީހުގެ ތެރެއިން އެއް ހަދީޘެވެ. ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެއެވެ. އިސްލާމްދީންގެ މައިގަނޑު