މަޖާކުރާމީހާ އެކަން ފޮރުވާށެވެ. އަދި މީހަކު ކަމެއް އަބަދުކުރާކަމުގައިވާނަމަ އެމީހަކު އެނގޭނެއެވެ. އަދި ވާހަކަ ގިނަކުރާމީހާގެ ވާހަކާގައި ގިނައިން އުނިކަން ހުންނާނެއެވެ. އަދި (އެމީހާގެ ވާހަކާގައި) އުނިކަންހުރުން ގިނަކަމުގައިވާނަމަ ލަދުވަތިކަން ދަށްވާނެއެވެ. އަދި ލަދުވެތިކަން ދަށްމީހާގެ ހިތް މަރުވާނެއެވެ.
3 ވަނަ ނަސޭހަތް: ގެއަކީ ﷲގެ ޛިކުރު ކުރެވޭ ތަނެއްކަމުގައި ހެދުން
ދެވަނަ ނަސޭހަތް: އަނބިމީހާ އިޞްލާޙްކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން
އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި މީލާދީ ސަނަތުން ވިހިވަނަ ޤަރުނު ނިމި މިދިޔައީ، ޙައްޤުބަސް ބަޔާން ކުރުމާއި އަދި ވެރިކަމާއި ބެހޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ދައްކާލި ކަމުގައި ވިޔަސް ބޮޑެތި އަދަބުތަކާއި ކުރިމަތިލަމުންނެވެ.
މިދުޢާއަކީ ފިރިހެނާ އޭނާގެ އަނބިމީހާއާ ރޭކުރުމަށް އެދޭއިރުއިރު ކިޔުމަށް ޝަރުޢުކުރެވިފައިވާ ދުޢާއެވެ.
ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރާއިރު ނިޔަތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އިޚްލާޞްތެރިކުރަންޖެހެއެވެ. އެކުރާ ޞަދަޤާތަކީ ހަމައެކަނީ ﷲއަށްޓަކައި ކުރާ ޞަދަޤާތެއްކަމުގައި ދެކެންޖެހެއެވެ. ނިޔަތް އިޚްލާޞްތެރިނުވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ތެރެއަށް ދެއްކުންތެރިކަން ވަންނާނެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ޞާލިޙު އަންބީން ހިމެނިފައިވާ ފަދައިން، އަބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ނުބައި އަންބީން ހިމެނިފައިވެއެވެ.
ފުރަތަމަ ނަސޭހަތް: ރަނގަޅު އަނތްބަކު އިޚްތިޔާރުކުރުން
އިސްވެ ބަޔާންވެގެން ދިޔަފަދައިން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ހެނދުނު ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމު ދެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރައްވައެވެ.
އަމާނާތްތެރިކަން ގެއްލިއްޖެނަމަ، ފަހެ ޤިޔާމާތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.” ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! އަމާނާތް ގެއްލޭނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ކަންކަން އެކަމުގެ އަހުލުވެރިން ނޫން މީހުންނާ ޙަވާލުކުރެވިއްޖެނަމަ ޤިޔާމަތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.
މިސްކިތުގައި ނަމާދު ބަރާބަރަށް ކުރާ މުސްކުޅި އަޅުވެރި މީހަކަށް އަހަރެން ޒިޔާރަތްކުރީމެވެ. މިމީހާއަކީ މިސްކިތުގައި ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ވަގުތުވުމުގެ ކުރިން ނަމާދަށް އައިސް އިންތިޒާރު ކުރާ މީހެކެވެ.
ތިމާ ފަދަ އަނެއް އިންސާނާއަށް ﷲ ތަޢާލާ ދެއްވާފައިވާ ނިޢުމަތެއް ފިލާދިއުމަށް ނުވަތަ އެ ނިޢުމަތަކުން އަނެއްމީހާ މަޙްރޫމްވުމަށް އެދުމަކީ ހަސަދަވެރިވުމެވެ.
ގެތައް އިޞްލާޙް ކުރާނެ ގޮތްތަކަކީ ކޮބާ ހެއްޔެވެ؟ މިއީ ލޮބުވެތި ކިޔުންތެރިންނަށް އޮތް ޖަވާބެވެ.
މަދީނާގެ މިމާތްބިމުގައި މަތިވެރިވެގެންވާ ދެ މިސްކިތެއްވެއެވެ. އެއީ އަލްމަސްޖިދުއްނަބަވީ އާއި އަލް މަސްޖިދުލްޤުބާއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމް މަދީނާގައި ދިރިއުޅުމުގެ ދަތިކަމަށާއި އުނދަގޫތަކަށް ކެތްކުރުމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ.
ގެދޮރު އިޞްލާޙް ކުރުމުގައި މުއުމިނުން އިސްކަންދޭންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއްވެއެވެ.
މަޖާކުރާމީހާ އެކަން ފޮރުވާށެވެ. އަދި މީހަކު ކަމެއް އަބަދުކުރާކަމުގައިވާނަމަ އެމީހަކު އެނގޭނެއެވެ. އަދި ވާހަކަ ގިނަކުރާމީހާގެ ވާހަކާގައި ގިނައިން އުނިކަން ހުންނާނެއެވެ. އަދި (އެމީހާގެ ވާހަކާގައި) އުނިކަންހުރުން ގިނަކަމުގައިވާނަމަ ލަދުވަތިކަން ދަށްވާނެއެވެ. އަދި ލަދުވެތިކަން ދަށްމީހާގެ ހިތް މަރުވާނެއެވެ.
3 ވަނަ ނަސޭހަތް: ގެއަކީ ﷲގެ ޛިކުރު ކުރެވޭ ތަނެއްކަމުގައި ހެދުން
ދެވަނަ ނަސޭހަތް: އަނބިމީހާ އިޞްލާޙްކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރުން
އަޅުގަނޑުމެންގެ ރާއްޖޭގައި މީލާދީ ސަނަތުން ވިހިވަނަ ޤަރުނު ނިމި މިދިޔައީ، ޙައްޤުބަސް ބަޔާން ކުރުމާއި އަދި ވެރިކަމާއި ބެހޭ އެއްވެސް ވާހަކައެއް ދައްކާލި ކަމުގައި ވިޔަސް ބޮޑެތި އަދަބުތަކާއި ކުރިމަތިލަމުންނެވެ.
މިދުޢާއަކީ ފިރިހެނާ އޭނާގެ އަނބިމީހާއާ ރޭކުރުމަށް އެދޭއިރުއިރު ކިޔުމަށް ޝަރުޢުކުރެވިފައިވާ ދުޢާއެވެ.
ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރާއިރު ނިޔަތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އިޚްލާޞްތެރިކުރަންޖެހެއެވެ. އެކުރާ ޞަދަޤާތަކީ ހަމައެކަނީ ﷲއަށްޓަކައި ކުރާ ޞަދަޤާތެއްކަމުގައި ދެކެންޖެހެއެވެ. ނިޔަތް އިޚްލާޞްތެރިނުވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ތެރެއަށް ދެއްކުންތެރިކަން ވަންނާނެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ޞާލިޙު އަންބީން ހިމެނިފައިވާ ފަދައިން، އަބާއްޖަވެރިކަން ލިބޭ ހަތަރު ކަންތަކުގެ ތެރެއިން ނުބައި އަންބީން ހިމެނިފައިވެއެވެ.
ފުރަތަމަ ނަސޭހަތް: ރަނގަޅު އަނތްބަކު އިޚްތިޔާރުކުރުން
އިސްވެ ބަޔާންވެގެން ދިޔަފަދައިން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ކޮންމެ ދުވަހަކުވެސް ހެނދުނު ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމު ދެއްވުމަށް އެދި ދުޢާ ކުރައްވައެވެ.
އަމާނާތްތެރިކަން ގެއްލިއްޖެނަމަ، ފަހެ ޤިޔާމާތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.” ސުވާލުކުރެއްވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! އަމާނާތް ގެއްލޭނީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ކަންކަން އެކަމުގެ އަހުލުވެރިން ނޫން މީހުންނާ ޙަވާލުކުރެވިއްޖެނަމަ ޤިޔާމަތަށް އިންތިޒާރުކުރާށެވެ.
މިސްކިތުގައި ނަމާދު ބަރާބަރަށް ކުރާ މުސްކުޅި އަޅުވެރި މީހަކަށް އަހަރެން ޒިޔާރަތްކުރީމެވެ. މިމީހާއަކީ މިސްކިތުގައި ކޮންމެ ނަމާދެއްގެ ވަގުތުވުމުގެ ކުރިން ނަމާދަށް އައިސް އިންތިޒާރު ކުރާ މީހެކެވެ.
ތިމާ ފަދަ އަނެއް އިންސާނާއަށް ﷲ ތަޢާލާ ދެއްވާފައިވާ ނިޢުމަތެއް ފިލާދިއުމަށް ނުވަތަ އެ ނިޢުމަތަކުން އަނެއްމީހާ މަޙްރޫމްވުމަށް އެދުމަކީ ހަސަދަވެރިވުމެވެ.
ގެތައް އިޞްލާޙް ކުރާނެ ގޮތްތަކަކީ ކޮބާ ހެއްޔެވެ؟ މިއީ ލޮބުވެތި ކިޔުންތެރިންނަށް އޮތް ޖަވާބެވެ.
މަދީނާގެ މިމާތްބިމުގައި މަތިވެރިވެގެންވާ ދެ މިސްކިތެއްވެއެވެ. އެއީ އަލްމަސްޖިދުއްނަބަވީ އާއި އަލް މަސްޖިދުލްޤުބާއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމް މަދީނާގައި ދިރިއުޅުމުގެ ދަތިކަމަށާއި އުނދަގޫތަކަށް ކެތްކުރުމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ.
ގެދޮރު އިޞްލާޙް ކުރުމުގައި މުއުމިނުން އިސްކަންދޭންޖެހޭ ކަންތައްތަކެއްވެއެވެ.
