‘މައްކާގެ ޙަރަމްފުޅު’ އަދި ‘މަދީނާގެ ޙަރަމްފުޅު’ މިފަދައިން ބުނުމުން ހަމަކަށަވަރުން މީގެ މަޤްޞަދަކީ: އެދެރަށުގެ ސަރަހައްދަށެވެ. ‘ޙަރަމްފުޅު’ މިނަން ދެވިފައިވަނީ ސަރަހައްދަށެވެ. ނަމަވެސް ‘ޙަރަމްފުޅު’ މިލަފްޒު، އަލްމަސްޖިދުއް ނަބަވީއަށް އެކަނި ނިސްބަތްކުރުމަކީ [މިހާރު] ފެތުރިފައިވާ ކުށްހީއެކެވެ.
ޚަލްގުތަކުން ހެއްދެވުމުގެ މަގްސަދަކީ ޢިލްމު ހޯދުމާއި އެޢިލްމަކަށް ޢަމަލުކުރުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ޚަލްގުތަކުން ހެއްދެވީ އެބައިމީހުން އެކަލާނގެއީ ކޮން ފަރާތެއްކަން މަޢްރިފާކޮށް ދަނެގަތުމަށެވެ. އަދި އެއަށްފަހު އެކަލާނގެއާ އެހެން ފަރާތަކާ ބައިވެރިނުކޮށް އަޅުކަން ކުރުމަށެވެ. އެކަލާނގެ މަޢްރިފާކޮށް ދެނެގަނެވޭނީ ޢިލްމުންނެއެވެ.
މިޙަދީޘްގައި އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރައްވަނީ ‘ހެވެއް އިރާދަކުރައްވާނަމަ’ މިފަދައިންނެވެ. މިހެން އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވުމުން ދޭހަވަނީ ދީނުގައި ފިޤުހުވެރިވާމީހާގެ މާތްކަމާއި، ޝަރަފާއި އަދި އޭނާގެ ޢިލްމުގެ ސަބަބުން އޭނަޔާށް ޙާސިލް ކުރެވޭނެ ހެޔޮކަމުގެ ބޮޑުކަމެވެ.
ނަފްސާނީ ޢިލްމުގެ ތަޢާރަފު ނަފްސާނީ ޢިލްމަކީ އިންސާނާގެ ސުލޫކު ދިރާސާކޮށް ދެނެގަތުމުގެ ޢިލްމެވެ. އެއީ އޭނާގެ ފެންނާންހުންނަ (ޡާހިރީ) ކަންތައްތަކާއި ފޮރުވިފައި ހުންނަ(ބާޠިނީ) ކަންތައްތައް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. ފެންނާން ހުންނަ ކަންތައްތަކުގެ މިސާލަކީ ވާހަކަދެއްކުމާއި، ޙަރަކާތްތެރިވުން
ޢަބްދުލް ޢަޒީޒު އަބީ މަރްޙޫމު ރިވާކުރެއްވި ކަމަށް މައުސޫޢަތުލް އިބުނު އަބިއްދުންޔާ (ރަޙިމަހުﷲ)ގައި އައިސްފައިވެއެވެ. ބަލިމީހަކަށް ޒިޔާރަތް ކުރުމަށްޓަކައި އަލްޙަސަނުލް (ބަޞަރީ) ރަޙިމަހުﷲ އާއި އެކު ބަލިމީހެއްގެ ކައިރިއަށް އަޅުގަނޑުމެން ވަދެއްޖައީމެވެ. އަދި ބަލިމީހާ
ހަމަކަށަވަރުން މަދީނާ މާތްވެގެންވާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ސަބަބަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މިބިމަކީ ޙުރުމަތްތެރިވެގެންވާ ބިމެއް ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ. އެއީ މައްކާވެސް ޙުރުމަތްތެރިކުރެވުނު ތަނެއްކަމުގައި ލެއްވިފަދައިންނެވެ.
އަބުއްދަރްދާ ރަޟިޔައްﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ސުނަނު އިބްނު މާޖާ އަދި އޭނުންވެސް ޙަދީޘް ފޮތްތަކުގައި ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކިބައިން ވާރިދުވެގެންވާ ޙަދީޘް އެއްގައި ވެއެވެ.
ފައިދާކުރުވަނި ޢިލްމަކީ އެއުނގެނޭމީހާއަށްވާ އަލިކަމެކެއެވެ. އަދި އޭނައަށްވާ ނޫރެކެއެވެ. އަދި އެޢިލްމުގެ ސަބަބުން އޭނައަށް ހިދާޔަތުގެ ތެދުމަގު ލިބެއެވެ.
އަދި އަންނަނިވި ޙަދީޘްއާ މެދު ދަންނައެވެ. މިއީވެސް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރެއްވިކަމަށް އެކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކޮށް އުޅޭ ޙަދީޘްއެކެވެ. އެ ޙަދީޘް ގައި ވާގޮތުން ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ދުޢާ ކުރެއްވިއެވެ.
މިފޮތަކީ މަދީނާގެ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްމުޙްޟިން އަލްޢައްބާދު އަލްބަދްރު حفظه الله ތައްޔާރުކުރައްވާފައިވާ ފޮތެއްކަމުގައިވާ “فَضْلُ المَدِيْنَةِ وَآدَابُ سُكْنَاهَا وزِيَارَتِها” ، މިފޮތުގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދީނުގައި، އިސްލާމްދީނުގައިޢިލްމަށް ދެވިފައިވާ ދަރަޖައާއި އަދި މަތިވެރި މާގާމް އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ވަންހަނާވެފައެއް ނެތެއެވެ.
އައްޡުލްމު (އަނިޔާވެރިކަން) ބެހިގެންވަނީ ތިންބަޔަށެވެ. އެއީ: 1-ﷲތަޢާލާގެ ޙައްޤުތަކުގައި އިންސާނާ އަނިޔާވެރިވުން. މިސާލު: އަޅުކަންކުރުމުގައި އެއިލާހާއި އެހެންފަރާތްތައް ބައިވެރިކޮށް އެއިލާހަށް ޝަރީކުކުރުން. މިއީ އެންމެ ބޮޑުވެގެންވާ އަނިޔާވެރިކަމެވެ. 2-އިންސާނާ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވުން.
ޅަ ފަތުގައި މަންމަގެ އުނގުގައި އޮވެ، ތުއްތު ހާލަތުގައި ވާހަކަ ދެއްކި ތިންކުދިންގެ ޚަބަރު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަދެއްވަމުން ޙަދީޘްކުރެއްވި ބަސްފުޅުގެ މާނައިގައިވެއެވެ.ޅަފަތުގެ ދާނުގައި ތިންކުއްޖަކުމެނުވީ ވާހަކަ ނުދައްކައެވެ. އެއީ ޢީސާ
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނުވަތަ މާތްނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘް އެއްގައި މުޠުލަޤުކޮށް ޢިލްމުވެރިންނޭ އައިސްފައިވާނަމަ ، އެއީ ޝަރުޢީ ޢިލްމު އުނގެނިގެންތިބި ދީނީ ޢިލްމުވެރިންކަމުގައި ފަޟީލަތުއްޝެއިޚު އަލްޢައްލާމާ އިބްނު ބާޒް
ޝައިޠާނާ އަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށްވާ ބަޔާންވެގެންވާ ޢަދުއްވެކެވެ. އޭއްޗާ އޭތީގެ އަޢުވާނުންގެ ރެޔާދުވާލުގެ މަސައްކަތަކީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމެވެ. އަދި އޭތިގެ އެންމެ ބޮޑު މަޤްޞަދަކީ އިންސާނުންލައްވާ ޝިރުކު ކުރުވުމެވެ.
ޢާލަމްތަކަށް ރަޙްމަތެއްކަމުގައި މާތް ﷲ ފޮނުއްވެވި އަޅުގަނޑުމެންގެ ލޮބުވެތި ނަބިއްޔާ محمد صلى الله عليه وسلم ގެ އަބުރުފުޅަށް ބަދުބަސް ރައްދުކޮށް ކާފަރުން ފިލްމެއް އުފެއްދުން އަޅުގަނޑަށް ސިފަވެގެންދަނީ އިރުގެ އަލިކަން ގަދަވެ
‘މައްކާގެ ޙަރަމްފުޅު’ އަދި ‘މަދީނާގެ ޙަރަމްފުޅު’ މިފަދައިން ބުނުމުން ހަމަކަށަވަރުން މީގެ މަޤްޞަދަކީ: އެދެރަށުގެ ސަރަހައްދަށެވެ. ‘ޙަރަމްފުޅު’ މިނަން ދެވިފައިވަނީ ސަރަހައްދަށެވެ. ނަމަވެސް ‘ޙަރަމްފުޅު’ މިލަފްޒު، އަލްމަސްޖިދުއް ނަބަވީއަށް އެކަނި ނިސްބަތްކުރުމަކީ [މިހާރު] ފެތުރިފައިވާ ކުށްހީއެކެވެ.
ޚަލްގުތަކުން ހެއްދެވުމުގެ މަގްސަދަކީ ޢިލްމު ހޯދުމާއި އެޢިލްމަކަށް ޢަމަލުކުރުމެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ޚަލްގުތަކުން ހެއްދެވީ އެބައިމީހުން އެކަލާނގެއީ ކޮން ފަރާތެއްކަން މަޢްރިފާކޮށް ދަނެގަތުމަށެވެ. އަދި އެއަށްފަހު އެކަލާނގެއާ އެހެން ފަރާތަކާ ބައިވެރިނުކޮށް އަޅުކަން ކުރުމަށެވެ. އެކަލާނގެ މަޢްރިފާކޮށް ދެނެގަނެވޭނީ ޢިލްމުންނެއެވެ.
މިޙަދީޘްގައި އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރައްވަނީ ‘ހެވެއް އިރާދަކުރައްވާނަމަ’ މިފަދައިންނެވެ. މިހެން އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވުމުން ދޭހަވަނީ ދީނުގައި ފިޤުހުވެރިވާމީހާގެ މާތްކަމާއި، ޝަރަފާއި އަދި އޭނާގެ ޢިލްމުގެ ސަބަބުން އޭނަޔާށް ޙާސިލް ކުރެވޭނެ ހެޔޮކަމުގެ ބޮޑުކަމެވެ.
ނަފްސާނީ ޢިލްމުގެ ތަޢާރަފު ނަފްސާނީ ޢިލްމަކީ އިންސާނާގެ ސުލޫކު ދިރާސާކޮށް ދެނެގަތުމުގެ ޢިލްމެވެ. އެއީ އޭނާގެ ފެންނާންހުންނަ (ޡާހިރީ) ކަންތައްތަކާއި ފޮރުވިފައި ހުންނަ(ބާޠިނީ) ކަންތައްތައް ހިމެނޭގޮތުންނެވެ. ފެންނާން ހުންނަ ކަންތައްތަކުގެ މިސާލަކީ ވާހަކަދެއްކުމާއި، ޙަރަކާތްތެރިވުން
ޢަބްދުލް ޢަޒީޒު އަބީ މަރްޙޫމު ރިވާކުރެއްވި ކަމަށް މައުސޫޢަތުލް އިބުނު އަބިއްދުންޔާ (ރަޙިމަހުﷲ)ގައި އައިސްފައިވެއެވެ. ބަލިމީހަކަށް ޒިޔާރަތް ކުރުމަށްޓަކައި އަލްޙަސަނުލް (ބަޞަރީ) ރަޙިމަހުﷲ އާއި އެކު ބަލިމީހެއްގެ ކައިރިއަށް އަޅުގަނޑުމެން ވަދެއްޖައީމެވެ. އަދި ބަލިމީހާ
ހަމަކަށަވަރުން މަދީނާ މާތްވެގެންވާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ސަބަބަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މިބިމަކީ ޙުރުމަތްތެރިވެގެންވާ ބިމެއް ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ. އެއީ މައްކާވެސް ޙުރުމަތްތެރިކުރެވުނު ތަނެއްކަމުގައި ލެއްވިފަދައިންނެވެ.
އަބުއްދަރްދާ ރަޟިޔައްﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ސުނަނު އިބްނު މާޖާ އަދި އޭނުންވެސް ޙަދީޘް ފޮތްތަކުގައި ރަސޫލުﷲ ސައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކިބައިން ވާރިދުވެގެންވާ ޙަދީޘް އެއްގައި ވެއެވެ.
ފައިދާކުރުވަނި ޢިލްމަކީ އެއުނގެނޭމީހާއަށްވާ އަލިކަމެކެއެވެ. އަދި އޭނައަށްވާ ނޫރެކެއެވެ. އަދި އެޢިލްމުގެ ސަބަބުން އޭނައަށް ހިދާޔަތުގެ ތެދުމަގު ލިބެއެވެ.
އަދި އަންނަނިވި ޙަދީޘްއާ މެދު ދަންނައެވެ. މިއީވެސް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘް ކުރެއްވިކަމަށް އެކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކޮށް އުޅޭ ޙަދީޘްއެކެވެ. އެ ޙަދީޘް ގައި ވާގޮތުން ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ދުޢާ ކުރެއްވިއެވެ.
މިފޮތަކީ މަދީނާގެ ޢިލްމުވެރިއެއްކަމުގައިވާ ފަޟީލަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްމުޙްޟިން އަލްޢައްބާދު އަލްބަދްރު حفظه الله ތައްޔާރުކުރައްވާފައިވާ ފޮތެއްކަމުގައިވާ “فَضْلُ المَدِيْنَةِ وَآدَابُ سُكْنَاهَا وزِيَارَتِها” ، މިފޮތުގެ ތަރުޖަމާއެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންގެ މިދީނުގައި، އިސްލާމްދީނުގައިޢިލްމަށް ދެވިފައިވާ ދަރަޖައާއި އަދި މަތިވެރި މާގާމް އެއްވެސް ބޭފުޅަކަށް ވަންހަނާވެފައެއް ނެތެއެވެ.
އައްޡުލްމު (އަނިޔާވެރިކަން) ބެހިގެންވަނީ ތިންބަޔަށެވެ. އެއީ: 1-ﷲތަޢާލާގެ ޙައްޤުތަކުގައި އިންސާނާ އަނިޔާވެރިވުން. މިސާލު: އަޅުކަންކުރުމުގައި އެއިލާހާއި އެހެންފަރާތްތައް ބައިވެރިކޮށް އެއިލާހަށް ޝަރީކުކުރުން. މިއީ އެންމެ ބޮޑުވެގެންވާ އަނިޔާވެރިކަމެވެ. 2-އިންސާނާ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވުން.
ޅަ ފަތުގައި މަންމަގެ އުނގުގައި އޮވެ، ތުއްތު ހާލަތުގައި ވާހަކަ ދެއްކި ތިންކުދިންގެ ޚަބަރު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަالله ޢަލައިހި ވަސައްލަމަދެއްވަމުން ޙަދީޘްކުރެއްވި ބަސްފުޅުގެ މާނައިގައިވެއެވެ.ޅަފަތުގެ ދާނުގައި ތިންކުއްޖަކުމެނުވީ ވާހަކަ ނުދައްކައެވެ. އެއީ ޢީސާ
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ނުވަތަ މާތްނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘް އެއްގައި މުޠުލަޤުކޮށް ޢިލްމުވެރިންނޭ އައިސްފައިވާނަމަ ، އެއީ ޝަރުޢީ ޢިލްމު އުނގެނިގެންތިބި ދީނީ ޢިލްމުވެރިންކަމުގައި ފަޟީލަތުއްޝެއިޚު އަލްޢައްލާމާ އިބްނު ބާޒް
ޝައިޠާނާ އަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށްވާ ބަޔާންވެގެންވާ ޢަދުއްވެކެވެ. އޭއްޗާ އޭތީގެ އަޢުވާނުންގެ ރެޔާދުވާލުގެ މަސައްކަތަކީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމެވެ. އަދި އޭތިގެ އެންމެ ބޮޑު މަޤްޞަދަކީ އިންސާނުންލައްވާ ޝިރުކު ކުރުވުމެވެ.
ޢާލަމްތަކަށް ރަޙްމަތެއްކަމުގައި މާތް ﷲ ފޮނުއްވެވި އަޅުގަނޑުމެންގެ ލޮބުވެތި ނަބިއްޔާ محمد صلى الله عليه وسلم ގެ އަބުރުފުޅަށް ބަދުބަސް ރައްދުކޮށް ކާފަރުން ފިލްމެއް އުފެއްދުން އަޅުގަނޑަށް ސިފަވެގެންދަނީ އިރުގެ އަލިކަން ގަދަވެ
