ޣީބައަކީ ބޮޑު ފާފައެކެވެ. އެއީ މުސްލިމުން ދުރުހެލިވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މުޖްތަމަޢުތަކުގެ ތެރޭގައި ފެތުރިފައިވާ އިޖްތިމާޢީ ބައްޔެވެ. އެތައްބަޔަކު އެބަލީގެ ޝިކާރައަކަށްވެފައިވާ، އެތައް ފިތުނަތަކަކަށް މަގުފަހިވާ މުޖްތަމަޢުގެ އިޖްތިމާޢީ ފޭރާން ވީދާ ކުދިކުދިކޮށްލާ ބައްޔެކެވެ. ޢިލްމުވެރިން
މިބަސްފުޅުގެ މާނައަކީ ހަމަކަށަވަރުން ޙައްޖުކުރާއިރު ޢަރަފާތުބިމުގައި މަޑުކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭކަމެއްކަމެވެ. ފަހެ ޢަރަފާތުބިމަށް ނުދެއްވިއްޖެމީހާއަށް ޙައްޖުފާއިތުވެއްޖެއެވެ.
ހައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް ޢިޙްރާމް އަޅައިގެންތިބި ބޭފުޅުންނަށް، އިޙްރާމްހެދުން[ބާލާ] އެހެން އިޙްރާމް ހެދުމަކަށް ބަދަލުކުރެވިދާނެއެވެ.
1. ތަޙްނީކް ކުރުން: ތަޙްނީކްކުރުމަކީ ކަދުރުކޮޅެއް ޗިސްކޮށްލުމަށްފަހު އޭގެ ދިޔަ ކުއްޖާގެ ތަލީގައި ކާއްތާލުމެވެ. ނުވަތަ ކުއްޖާއަށް އޭގެ ރަހަ ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. ކަދުރު ނުލިބުނު ނަމަ މާމުއި ފަދަ ކޮންމެވެސް ފޮނިއެއްޗަކުންނެވެ. މިއީ މުސްތަޙައްބުކަމެކެވެ.
ހެނދުނާއި ހަވީރު ކިޔުމަށް ގިނަ ޛިކުރުތަކެއް ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلمގެ ސުންނަތުން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މިޛިކުރުތައް ކިޔުމަށް އެންމެ އެދެވިގެންވާ ވަޤުތަކީ ކޮބައިތޯ ޢިލްމުވެރިންވަނީ ބަހުޘްކުރައްވާފައެވެ.
“الإِيْلَاءُ” މިބަސް ނެގިފައި ވަނީ الأَلِيَّةُ އިންނެވެ. މީގެ މާނައަކީ ހުވާ ކުރުމެވެ.
އެކަމެއްގެ ޙަރާމް ކަމުގެ މައްޗަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވާ އެއްކަމަކީ ލަވަޔާއި މިއުޒިކެވެ.
[ޢާންމުކޮށްލާ ހެދުން މުޙްރިމުން] ނުލުމުގެ ޙިކުމަތަކީ އިންސާނާ އޭނާގެ رَبّއަށް އެތެރެފުށުންނާއި ބޭރުފުށުން މަޑުމޮޅިވެއުޅުން ފުރިހަމަވުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
ބައެއްމީހުން [އެބަހީ: ފިރިހެނުން] އިޙްރާމްހެދުން ހިފެހެއްޓުމުގެ ގޮތުން ޕިން ނުވަތަ ދަތި ޖަހައެވެ.
ސެންޓުވަސްދުވާ ޓިޝޫގައި (ސެންޓުގެ)ތެތްކަންވާނަމަ، އަދި އަތުގައި ހޭކޭފަދަ ތެތްކަމެއް ހުންނަ މީރުވަސްދުވާ އެއްޗެއްވާނަމަ ފަހެ މުޙްރިމުންނަށް(1) އެ ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވެއެވެ.
އަމިއްލަ ނަފްސު އިޞްލާޙުކޮށް، ހިތްތައް ޠާހިރުކޮށް، އީމާންކަން ވަރުގަދަ ކުރުމަށްޓަކައި ޙައްޖުގެ އަޅުކަމަކީ ރަނުގެ ފުރުޞަތެކެވެ.
ޢުމްރާކުރާމީހާ މައްކާއިން ނުކުތުމުގެ ކުރިން ވަދާއުގެ ޠަވާފުކުރުން އޭނާގެ މައްޗަށް ޝަރުޢުވެގެންވެއެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ޢުމްރާކުރުމަށްފަހު މައްކާގައި މަޑުކޮށްފައި މައްކާއިން ނުކުންނަނަމައެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. أما بعد. ދުޢާ ކުރާއިރު ދުޢާކުރުމުގެ އަދަބުތަކަށް ފަރުވާތެރިވެގެން ދުޢާކުރުމަކީ ދުޢާ އިޖާބަވުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑުވެގެންދާ ސަބަބެކެވެ. އެގޮތުން
ނިޔަތް ދުލުންކިޔުމާއި ފާޅުކޮށްކިޔުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ އަރިހުންނާއި ޞަޙާބީންގެ އަރިހުންވެސް ޘާބިތުވެފައެއްނުވެއެވެ. ދީނަށް އަލަށް ގެނެވޭ ކޮންމެ ކަމަކީ ބިދުޢައެކެވެ. އަދި އެކަން ކުރިމީހާއަށް އެކަމެއް ވަނީ ރައްދުވެގެންނެވެ.
ޝައްވާލުމަހުގެ ހަރޯދައިގެ ތެރެއިން ތިން ރޯދަ އަލްބީޟުގެ(ހަނދުމަހުގެ 13 14 15 ވަނަވަދުވަހުގެ) ރޯދައާ، އެއްނިޔަތެއްގައި ހިފައިފި މީހަކަށް އެކަމުގެ މާތްކަން ޙާޞިލުވާނެ ހެއްޔެވެ؟
އަޅުކަމެއްގެ ތެރޭގައި ނިޔަތްކަނޑާލުން އެކިއަޅުކަންތަކުގައި ތަފާތުވެގެންވެއެވެ. އަދި އެނިޔަތްކަނޑާލުމުގެ އަޘަރުވެސް އެކިއަޅުކަންތަކުގައި ތަފާތުވެއެވެ.
ޣީބައަކީ ބޮޑު ފާފައެކެވެ. އެއީ މުސްލިމުން ދުރުހެލިވާންޖެހޭ ކަމެކެވެ. މުޖްތަމަޢުތަކުގެ ތެރޭގައި ފެތުރިފައިވާ އިޖްތިމާޢީ ބައްޔެވެ. އެތައްބަޔަކު އެބަލީގެ ޝިކާރައަކަށްވެފައިވާ، އެތައް ފިތުނަތަކަކަށް މަގުފަހިވާ މުޖްތަމަޢުގެ އިޖްތިމާޢީ ފޭރާން ވީދާ ކުދިކުދިކޮށްލާ ބައްޔެކެވެ. ޢިލްމުވެރިން
މިބަސްފުޅުގެ މާނައަކީ ހަމަކަށަވަރުން ޙައްޖުކުރާއިރު ޢަރަފާތުބިމުގައި މަޑުކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭކަމެއްކަމެވެ. ފަހެ ޢަރަފާތުބިމަށް ނުދެއްވިއްޖެމީހާއަށް ޙައްޖުފާއިތުވެއްޖެއެވެ.
ހައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް ޢިޙްރާމް އަޅައިގެންތިބި ބޭފުޅުންނަށް، އިޙްރާމްހެދުން[ބާލާ] އެހެން އިޙްރާމް ހެދުމަކަށް ބަދަލުކުރެވިދާނެއެވެ.
1. ތަޙްނީކް ކުރުން: ތަޙްނީކްކުރުމަކީ ކަދުރުކޮޅެއް ޗިސްކޮށްލުމަށްފަހު އޭގެ ދިޔަ ކުއްޖާގެ ތަލީގައި ކާއްތާލުމެވެ. ނުވަތަ ކުއްޖާއަށް އޭގެ ރަހަ ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. ކަދުރު ނުލިބުނު ނަމަ މާމުއި ފަދަ ކޮންމެވެސް ފޮނިއެއްޗަކުންނެވެ. މިއީ މުސްތަޙައްބުކަމެކެވެ.
ހެނދުނާއި ހަވީރު ކިޔުމަށް ގިނަ ޛިކުރުތަކެއް ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلمގެ ސުންނަތުން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. ނަމަވެސް މިޛިކުރުތައް ކިޔުމަށް އެންމެ އެދެވިގެންވާ ވަޤުތަކީ ކޮބައިތޯ ޢިލްމުވެރިންވަނީ ބަހުޘްކުރައްވާފައެވެ.
“الإِيْلَاءُ” މިބަސް ނެގިފައި ވަނީ الأَلِيَّةُ އިންނެވެ. މީގެ މާނައަކީ ހުވާ ކުރުމެވެ.
އެކަމެއްގެ ޙަރާމް ކަމުގެ މައްޗަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އެއްބަސްވެލައްވާ އެއްކަމަކީ ލަވަޔާއި މިއުޒިކެވެ.
[ޢާންމުކޮށްލާ ހެދުން މުޙްރިމުން] ނުލުމުގެ ޙިކުމަތަކީ އިންސާނާ އޭނާގެ رَبّއަށް އެތެރެފުށުންނާއި ބޭރުފުށުން މަޑުމޮޅިވެއުޅުން ފުރިހަމަވުމުގެ ގޮތުންނެވެ.
ބައެއްމީހުން [އެބަހީ: ފިރިހެނުން] އިޙްރާމްހެދުން ހިފެހެއްޓުމުގެ ގޮތުން ޕިން ނުވަތަ ދަތި ޖަހައެވެ.
ސެންޓުވަސްދުވާ ޓިޝޫގައި (ސެންޓުގެ)ތެތްކަންވާނަމަ، އަދި އަތުގައި ހޭކޭފަދަ ތެތްކަމެއް ހުންނަ މީރުވަސްދުވާ އެއްޗެއްވާނަމަ ފަހެ މުޙްރިމުންނަށް(1) އެ ބޭނުންކުރުން ހުއްދަވެގެންނުވެއެވެ.
އަމިއްލަ ނަފްސު އިޞްލާޙުކޮށް، ހިތްތައް ޠާހިރުކޮށް، އީމާންކަން ވަރުގަދަ ކުރުމަށްޓަކައި ޙައްޖުގެ އަޅުކަމަކީ ރަނުގެ ފުރުޞަތެކެވެ.
ޢުމްރާކުރާމީހާ މައްކާއިން ނުކުތުމުގެ ކުރިން ވަދާއުގެ ޠަވާފުކުރުން އޭނާގެ މައްޗަށް ޝަރުޢުވެގެންވެއެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ޢުމްރާކުރުމަށްފަހު މައްކާގައި މަޑުކޮށްފައި މައްކާއިން ނުކުންނަނަމައެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. أما بعد. ދުޢާ ކުރާއިރު ދުޢާކުރުމުގެ އަދަބުތަކަށް ފަރުވާތެރިވެގެން ދުޢާކުރުމަކީ ދުޢާ އިޖާބަވުމުގެ ފުރުޞަތު ބޮޑުވެގެންދާ ސަބަބެކެވެ. އެގޮތުން
ނިޔަތް ދުލުންކިޔުމާއި ފާޅުކޮށްކިޔުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ އަރިހުންނާއި ޞަޙާބީންގެ އަރިހުންވެސް ޘާބިތުވެފައެއްނުވެއެވެ. ދީނަށް އަލަށް ގެނެވޭ ކޮންމެ ކަމަކީ ބިދުޢައެކެވެ. އަދި އެކަން ކުރިމީހާއަށް އެކަމެއް ވަނީ ރައްދުވެގެންނެވެ.
ޝައްވާލުމަހުގެ ހަރޯދައިގެ ތެރެއިން ތިން ރޯދަ އަލްބީޟުގެ(ހަނދުމަހުގެ 13 14 15 ވަނަވަދުވަހުގެ) ރޯދައާ، އެއްނިޔަތެއްގައި ހިފައިފި މީހަކަށް އެކަމުގެ މާތްކަން ޙާޞިލުވާނެ ހެއްޔެވެ؟
އަޅުކަމެއްގެ ތެރޭގައި ނިޔަތްކަނޑާލުން އެކިއަޅުކަންތަކުގައި ތަފާތުވެގެންވެއެވެ. އަދި އެނިޔަތްކަނޑާލުމުގެ އަޘަރުވެސް އެކިއަޅުކަންތަކުގައި ތަފާތުވެއެވެ.
