އެކަލޭގެފާނު އުފަންވީ ޢާމުލް ފީލްގެ އަހަރުގައި ކަމާއި، އެ ދުވަހަކީ ހޯމަ ދުވަހެއްކަމުގައި ޢިލްމުވެރިން ވަނީ އިއްތިފާޤު ވެލައްވާފައެވެ.
އެބޭކަލެއްދެކެ އަހަރެމެން ލޯބިވުން ލާޒިމުވެގެންވާ، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އަށް ދުޝްމަނުންގެ އުނދަގޫތަކާއި އަނިޔާތައް ކުރިމަތިވިއެވެ. އަނިޔާތަކާއި ދުއްތުރާތައް ހައްދުފަހަނައަޅައި ދިއުމުން، ﷲ ގެ އަމުރުފުޅަށް އެކަލޭގެފާނާއި އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީން މައްކާ ދޫކުރައްވައި މަދީނާއަށް ހިޖުރަކުރެއްވިއެވެ.
މާތް ނަބިއްޔާ ﷺ ޙައްޖަތުލް ވަދާޢުގައި ޢަރަފާތް ބިމުގައި ހުންނަވައިގެން ވަރަށް މުހިންމު ޚުތުބާއެއް އުންމަތަށް ދެއްވިއެވެ. މިޚުތުބާގައި ނަބިއްޔާ ﷺ ވަނީ މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނުގެ މުހިންމު އަސާސްތަކެއް އުންމަތަށް ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައެވެ.
ވަޙީ ބާވައިލައްވަން ފެއްޓެވުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ އުމުރުފުޅުން ސާޅިސް އަހަރަށް އެޅެން ގާތްވެގެންވެފައިވަނިކޮށް، ކައުނުގެ އެކިއެކި ކަންކަންމަށް ނަޒަރުހިންގަވައި، ވަށައިގެން ފެންނަންހުންނަ ތަކެއްޗާއިމެދު ވިސްނަވައި ފިކުރުކުރެއްވުމުގައި އެކަލޭގެފާނު ގިނަ ވަގުތުތަކެއް ހޭދަކުރައްވަން ފެއްޓެވިއެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ތަނަވަސް ވިސްނުންފުޅާއި ބުއްދިފުޅުގެ ފުރިހަމަކަން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އުފަންވެ ވަޑައިގެންނެވިތާ ތިރީސްފަސްވަނަ އަހަރުގައި، ކަޢުބާ އަލުން ބިނާކުރުމުގެ މަސައްކަތް ޤުރައިޝުން ފެށިއެވެ. އެހެނީ، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲޢަލައިހި
ޚަދީޖާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާއާ ކައިވެނިފުޅު ބައްލަވައިގެންނެވުން ޤުރައިޝުންނަކީ ވިޔަފާރީގައި އަރައިހުރި ބައެކެވެ. ޝާމްކަރައާއި އެނޫންވެސް އެކި ރަށްތަކަށް، ފިނިމޫސުމުގައާއި ހޫނު މޫސުމުގައި އެބައިމީހުން ވިޔަފާރި ދަތުރުތަކުގައި ގޮސްއުޅެއެވެ. ޚަދީޖަތު ބިންތު ޚުވައިލިދު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ
އޯގާތެރި ބޮޑުބޭބޭފުޅުގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުގައި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވައްސަލަމަގެ ކާފާފުޅު ޢަބްދުލްމުއްޠަލިބު އަވަހާރަވުމުން، އެކަލޭގެފާނު ބެލެހެއްޓެވުމާއި ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވީ އެކަލޭގެފާނުގެ ބޮޑުބޭބޭފުޅު އަބޫޠާލިބުއެވެ. އެގޮތުން އަބޫޠާލިބު، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކަންކަން ބަލަހައްޓަވަމުން
މޭފުޅު ފެޅުއްވުމުގެ ޙާދިޘާ ދެން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ، ޙަލީމަތުގެފާނާއި އެކު ބަނީސަޢުދު ޤަބީލާއަށް އެނބުރި ވަޑައިގެންނެވީއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ މޭފުޅު ފެޅުއްވުމުގެ ޙާދިޘާ ހިނގާފައިވަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ އުމުރުފުޅުން ހަތަރުވަނަ އަހަރުގައެވެ. މިކަން ހިނގައިދިޔަ
ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އުފަންވެ ވަޑައިގަތުން ކުރިންވެސް ބަޔާންކުރެވިފައިވާނޭ ފަދައިން، ޢަބްދުލްމުއްޠަލިބަށް ދިހަ ދަރިކަލުން ލިބިވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އޭގެތެރެއިން އެންމެ ރަނގަޅު، އެންމެ ޢިއްފަތްތެރި އަދި ޢަބްދުލްމުއްޠަލިބު އެންމެ ލޯބިފުޅުވާ ދަރިކަލުންނަކީ ޢަބްދުﷲ
އެތުގެ އަހުލުވެރިން ގެފުޅު ތަޅާލަން އައި ހާދިސާ ޔަމަނުގެ ރަސްގެފާނު އައްނަޖާޝީގެ ނައިބެއްގެ ގޮތުގައި އެދުވަސްވަރު ހުރީ އަބްރަހާ ބިން އައްޞައްބާޙް އޭ ކިޔުނު މީހެކެވެ. އަދި ކަޢުބާއަކީީ ޢަރަބިންގެ ގާތުގައި މާތް އަދި
ޒަމްޒަމް ފެންވަޅު ކޮނުން ޙައްޖުވެރިންނަށް ފެނާއި ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުން ހާޝިމް ބިން ޢަބްދުމަނާފާއި ހަވާލުކުރެވުނެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނަށް ފަހުގައި އެކަމާއި ހަވާލުވެ ވަޑައިގެންނެވީ، އެކަލޭގެފާނުގެ އަޚެއްކަމުގައިވާ މުއްޠަލިބު ބިން ޢަބްދުމަނާފެވެ. މުއްޠަލިބަށްފަހުގައި ދެން އެކަމާއި
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ނަސަބުފުޅު ﷲގެ ރަސޫލާ އިބްރާހީމް ޢަލައިހިއްސަލާމް ޢިރާޤުން ފަލަސްޠީނަށް ހިޖުރަކުރެއްވިއެވެ. އަދި ފަލަސްޠީނުގެ ބިމަކީ އެކަލޭގެފާނު، ﷲގެ މަގަށް ގޮވާލައްވައި ދީނުގެ ދަޢުވަތު ފެތުރުއްވުމުގެ އަސާސީ ބިންކަމުގައި ހެއްދެވިއެވެ.
މިފަދަ މީހުން، ރަޙުމަތުގެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އަށް ކުރާ ފުރައްސާރައިން ދަލީލުކޮށްދެނީ އެކަލޭގެފާނު ގެންނެވި ޝަރީޢަތާއި ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުން އެކަލޭގެފާނަށް ބާވައިލެއްވި ދީނަށް އެއްޗެހި ކިޔުމުގައިވެސް އެބައިމީހުން ނުކުޅެދިފައިވާކަމެވެ.
އަނބިންނާ އެކުގައި ކުޅެ ހީ ސަމާސާކޮށް ހެދުމަށް އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީންނަށް ހިތްވެރިދެއްވައި އިރުޝާދުވެސް ދެއްވާކަމުގައި ވިއެވެ. ފަހެ، ޖާބިރު رضي الله عنه އަށް ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ: “هلاّ جارية تلاعبها وتلاعبكَ، أو
އަނބިއަނބި ކަނބަލުންގެ އެކުވެރިންނާއެކު ކުޅިވަރު ކުޅެއްވުމަށް އިންކާރު ނުކުރައްވާ ކަމުގައިވެއެވެ. ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “كنت ألعب بالبنات عند النبي صلى الله عليه وسلم، وكان لي صواحب
އެކަނބަލުން ކުޅޭ ހިނދު އެކަލޭގެފާނު އެކަނބަލުންނާ ސަމާސާ ކުރައްވައި ހިނިފުޅުވަރުނަކުރައްވައެވެ. ޢާއިޝާ رضي الله عنها ކުޅުއްވަން ގެންގުޅުއްވި ކުދިކުދި ބުދުތަކެއް ފެނިވަޑައިގެން އެއީ ކޮން އެއްޗެހިތަކެއްތޯ އެކަމަނާގެ އަރިހުން ނަބިއްޔާ صلى الله
އެކަލޭގެފާނު އުފަންވީ ޢާމުލް ފީލްގެ އަހަރުގައި ކަމާއި، އެ ދުވަހަކީ ހޯމަ ދުވަހެއްކަމުގައި ޢިލްމުވެރިން ވަނީ އިއްތިފާޤު ވެލައްވާފައެވެ.
އެބޭކަލެއްދެކެ އަހަރެމެން ލޯބިވުން ލާޒިމުވެގެންވާ، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އަށް ދުޝްމަނުންގެ އުނދަގޫތަކާއި އަނިޔާތައް ކުރިމަތިވިއެވެ. އަނިޔާތަކާއި ދުއްތުރާތައް ހައްދުފަހަނައަޅައި ދިއުމުން، ﷲ ގެ އަމުރުފުޅަށް އެކަލޭގެފާނާއި އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީން މައްކާ ދޫކުރައްވައި މަދީނާއަށް ހިޖުރަކުރެއްވިއެވެ.
މާތް ނަބިއްޔާ ﷺ ޙައްޖަތުލް ވަދާޢުގައި ޢަރަފާތް ބިމުގައި ހުންނަވައިގެން ވަރަށް މުހިންމު ޚުތުބާއެއް އުންމަތަށް ދެއްވިއެވެ. މިޚުތުބާގައި ނަބިއްޔާ ﷺ ވަނީ މާތްވެގެންވާ އިސްލާމްދީނުގެ މުހިންމު އަސާސްތަކެއް އުންމަތަށް ބަޔާންކޮށްދެއްވާފައެވެ.
ވަޙީ ބާވައިލައްވަން ފެއްޓެވުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ އުމުރުފުޅުން ސާޅިސް އަހަރަށް އެޅެން ގާތްވެގެންވެފައިވަނިކޮށް، ކައުނުގެ އެކިއެކި ކަންކަންމަށް ނަޒަރުހިންގަވައި، ވަށައިގެން ފެންނަންހުންނަ ތަކެއްޗާއިމެދު ވިސްނަވައި ފިކުރުކުރެއްވުމުގައި އެކަލޭގެފާނު ގިނަ ވަގުތުތަކެއް ހޭދަކުރައްވަން ފެއްޓެވިއެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ތަނަވަސް ވިސްނުންފުޅާއި ބުއްދިފުޅުގެ ފުރިހަމަކަން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އުފަންވެ ވަޑައިގެންނެވިތާ ތިރީސްފަސްވަނަ އަހަރުގައި، ކަޢުބާ އަލުން ބިނާކުރުމުގެ މަސައްކަތް ޤުރައިޝުން ފެށިއެވެ. އެހެނީ، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲޢަލައިހި
ޚަދީޖާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާއާ ކައިވެނިފުޅު ބައްލަވައިގެންނެވުން ޤުރައިޝުންނަކީ ވިޔަފާރީގައި އަރައިހުރި ބައެކެވެ. ޝާމްކަރައާއި އެނޫންވެސް އެކި ރަށްތަކަށް، ފިނިމޫސުމުގައާއި ހޫނު މޫސުމުގައި އެބައިމީހުން ވިޔަފާރި ދަތުރުތަކުގައި ގޮސްއުޅެއެވެ. ޚަދީޖަތު ބިންތު ޚުވައިލިދު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހާ
އޯގާތެރި ބޮޑުބޭބޭފުޅުގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުގައި ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވައްސަލަމަގެ ކާފާފުޅު ޢަބްދުލްމުއްޠަލިބު އަވަހާރަވުމުން، އެކަލޭގެފާނު ބެލެހެއްޓެވުމާއި ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވީ އެކަލޭގެފާނުގެ ބޮޑުބޭބޭފުޅު އަބޫޠާލިބުއެވެ. އެގޮތުން އަބޫޠާލިބު، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކަންކަން ބަލަހައްޓަވަމުން
މޭފުޅު ފެޅުއްވުމުގެ ޙާދިޘާ ދެން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ، ޙަލީމަތުގެފާނާއި އެކު ބަނީސަޢުދު ޤަބީލާއަށް އެނބުރި ވަޑައިގެންނެވީއެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ މޭފުޅު ފެޅުއްވުމުގެ ޙާދިޘާ ހިނގާފައިވަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ އުމުރުފުޅުން ހަތަރުވަނަ އަހަރުގައެވެ. މިކަން ހިނގައިދިޔަ
ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ އުފަންވެ ވަޑައިގަތުން ކުރިންވެސް ބަޔާންކުރެވިފައިވާނޭ ފަދައިން، ޢަބްދުލްމުއްޠަލިބަށް ދިހަ ދަރިކަލުން ލިބިވަޑައިގެންނެވިއެވެ. އޭގެތެރެއިން އެންމެ ރަނގަޅު، އެންމެ ޢިއްފަތްތެރި އަދި ޢަބްދުލްމުއްޠަލިބު އެންމެ ލޯބިފުޅުވާ ދަރިކަލުންނަކީ ޢަބްދުﷲ
އެތުގެ އަހުލުވެރިން ގެފުޅު ތަޅާލަން އައި ހާދިސާ ޔަމަނުގެ ރަސްގެފާނު އައްނަޖާޝީގެ ނައިބެއްގެ ގޮތުގައި އެދުވަސްވަރު ހުރީ އަބްރަހާ ބިން އައްޞައްބާޙް އޭ ކިޔުނު މީހެކެވެ. އަދި ކަޢުބާއަކީީ ޢަރަބިންގެ ގާތުގައި މާތް އަދި
ޒަމްޒަމް ފެންވަޅު ކޮނުން ޙައްޖުވެރިންނަށް ފެނާއި ކާބޯތަކެތި ފޯރުކޮށްދިނުން ހާޝިމް ބިން ޢަބްދުމަނާފާއި ހަވާލުކުރެވުނެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނަށް ފަހުގައި އެކަމާއި ހަވާލުވެ ވަޑައިގެންނެވީ، އެކަލޭގެފާނުގެ އަޚެއްކަމުގައިވާ މުއްޠަލިބު ބިން ޢަބްދުމަނާފެވެ. މުއްޠަލިބަށްފަހުގައި ދެން އެކަމާއި
ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ނަސަބުފުޅު ﷲގެ ރަސޫލާ އިބްރާހީމް ޢަލައިހިއްސަލާމް ޢިރާޤުން ފަލަސްޠީނަށް ހިޖުރަކުރެއްވިއެވެ. އަދި ފަލަސްޠީނުގެ ބިމަކީ އެކަލޭގެފާނު، ﷲގެ މަގަށް ގޮވާލައްވައި ދީނުގެ ދަޢުވަތު ފެތުރުއްވުމުގެ އަސާސީ ބިންކަމުގައި ހެއްދެވިއެވެ.
މިފަދަ މީހުން، ރަޙުމަތުގެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އަށް ކުރާ ފުރައްސާރައިން ދަލީލުކޮށްދެނީ އެކަލޭގެފާނު ގެންނެވި ޝަރީޢަތާއި ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުން އެކަލޭގެފާނަށް ބާވައިލެއްވި ދީނަށް އެއްޗެހި ކިޔުމުގައިވެސް އެބައިމީހުން ނުކުޅެދިފައިވާކަމެވެ.
އަނބިންނާ އެކުގައި ކުޅެ ހީ ސަމާސާކޮށް ހެދުމަށް އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީންނަށް ހިތްވެރިދެއްވައި އިރުޝާދުވެސް ދެއްވާކަމުގައި ވިއެވެ. ފަހެ، ޖާބިރު رضي الله عنه އަށް ޙަދީޘްފުޅު ކުރެއްވިއެވެ: “هلاّ جارية تلاعبها وتلاعبكَ، أو
އަނބިއަނބި ކަނބަލުންގެ އެކުވެރިންނާއެކު ކުޅިވަރު ކުޅެއްވުމަށް އިންކާރު ނުކުރައްވާ ކަމުގައިވެއެވެ. ޢާއިޝާ رضي الله عنها ރިވާކުރެއްވިއެވެ: “كنت ألعب بالبنات عند النبي صلى الله عليه وسلم، وكان لي صواحب
އެކަނބަލުން ކުޅޭ ހިނދު އެކަލޭގެފާނު އެކަނބަލުންނާ ސަމާސާ ކުރައްވައި ހިނިފުޅުވަރުނަކުރައްވައެވެ. ޢާއިޝާ رضي الله عنها ކުޅުއްވަން ގެންގުޅުއްވި ކުދިކުދި ބުދުތަކެއް ފެނިވަޑައިގެން އެއީ ކޮން އެއްޗެހިތަކެއްތޯ އެކަމަނާގެ އަރިހުން ނަބިއްޔާ صلى الله
