سورة الكافرون ގެ ތަފްސީރު – 4
ޤުރުއާނުގައި ތަކުރާރުވެގެން އައިސްފައިވާ ތަކުރާރުވުންތަކަކީ، އޭގައި ފައިދާއެއް ނެތި އައިސްފައިވާ ތަކުރާރުވުންތަކެއްކަމުގައި އަހަރެމެން ނުދެކެމެވެ.
ޤުރުއާނުގައި ތަކުރާރުވެގެން އައިސްފައިވާ ތަކުރާރުވުންތަކަކީ، އޭގައި ފައިދާއެއް ނެތި އައިސްފައިވާ ތަކުރާރުވުންތަކެއްކަމުގައި އަހަރެމެން ނުދެކެމެވެ.
ޢިލްމުވެރިންގެ މި ބަސްފުޅާމެދު ވިސްނާލައިފިނަމަ، ކުރިން އިސްވެދިޔަ ބަސްފުޅުތަކަށް ރައްދު ދެވުނު ފަދަ އެއްވެސް ގޮތަކަށް މިބަސްފުޅަށް ރައްދު ދެވެން ނެތްކަން ހާމަވެއެވެ. އެހެންކަމުން މި ބަސްފުޅަކީ މިކަމުގައި ރަނގަޅު ހެޔޮ ބަސްފުޅެއްކަމުގައި ވެއެވެ.
﴿لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ﴾ ﴿وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ﴾ ﴿وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ﴾ ﴿وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ﴾ މިތަނުގައި މިވަނީ ކޮންމެ އާޔަތެއްވެސް ދެފަހަރު ތަކުރާރުވެގެން އައިސްފައެވެ.
މިއީ ‘އިޚްލާޞް’ ދެ ސޫރަތުގެ ތެރެއިން އެއް ސޫރަތެވެ.
ނަމާދުކުރުމާއި، ރޯދަހިފުމާއި، ޠަވާފުކުރުމާއި، މިސްކިތަށް ވަނުމާއި މުޞްޙަފުގައި ބީހުން ޙަރާމްވެގެންވާ ކަމާމެދު ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އިއްތިފާޤުވެލައްވައެވެ. والله أعلم .
ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު އަންހެންކަނބަލުން ޠާހިރުވެއްޖެމަށްދާނދެން ޖިމާޢުވުމަކީ ޙަރާމްކަމެއްކަމަށް ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅުން ދަލީލުކުރެއެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. {وَلاَ تَقْرَبُوهُنَّ حتى يَطْهُرْنَ} މާނައީ: “އަދި އެކަނބަލުން طاهر ވެއްޖައުމަށްދާނދެން ތިޔަބައިމީހުން އެކަނބަލުންނާ ގާތްނުވާށެވެ!”
ދެން ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. (حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ ) މާނައީ: “ތިޔަބައިމީހުންގެ ކައްވަޅުތަކަށް ޒިޔާރަތްކޮށްފުމަށް ދާނދެނެވެ.” މީގެމުރާދަކީ މަރުވެއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ. ފަހެ އިންސާނާ މަރުވެއްޖައުމަށް ދާނދެން އިސްވެ ބަޔާންކުރެވުނު ކަންކަމާއިގެން އަވަދިނެތި އުޅެއެވެ.
ތިންވަނަ ޙުކުމް: ޙައިޟުގެ އެންމެކުރު މުއްދަތާއި އެންމެ ދިގުމުއްދަތު ޙައިޟުގެ ދިގު މުއްދަތާއި ކުރުމުއްދަތާމެދު ޢިލްމުވެރިން ޚިޔާލުތަފާތުވެފައިވެއެވެ. ޢިލްމުވެރިންގެ ބަސްފުޅުތައް މިކަމުގައި ތަފާތެވެ. أبو حنيفة އާއި الثوري ވިދާޅުވިއެވެ. މަދުވެގެން ތިންދުވަހެވެ. ގިނަވެގެން
މާނައީ: “އަނބިމީހާ ޙައިޟުވެރިވެފައިވަނިކޮށް އޭނާއާ ޖިމާޢުވެއްޖެމީހާ، ދީނާރަކުން ނުވަތަ ދީނާރެއްގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައިން ޞަދަޤާތްކުރާށެވެ. ”
ފަހެ އިންސާނުން އެކަކު އަނެކަކުގެ މައްޗަށް ރުފިޔާ ފައިސާ އާއި މުދަލާއި ދަރިންގިނަވުމުގެ މައްޗަށް ފަޚުރުވެރިވެއުޅެއެވެ…
﴿وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ﴾ އެބަހީ ހިތްތަކުގައިވާ ނިޔަތްތަކެވެ. އަދި ވަކީލުކުރުމާއި ހިތްޖެހުމާއި ނުރުހުންވުމާއި ބިރުގަތުމާއި ރައްކާތެރިކަމަށް އެދުމާއި މިބާވަތުގެ އެންމެހާ ހިތުގެ ޢަމަލުތަކެވެ. އަދި ހިތްތަކުގައިވާ ކަންކަމީ ބިންގާ ކަމުގައި، ﷲ
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ މިފަދަ މަތިވެރި ފިލާވަޅުތަކުން ޢިބުރަތް ލިބިގަންނަ ބައެއްކަމުގައި އަޅަމެން ލައްވާނދޭވެ! އަދި އަޅަމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިވާ ބައިބައިވުން ނެތިކުރައްވާ އެއްބައިވަންތަ ކުރައްވާނދޭވެ! އަޅަމެންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވުމަށްފަހު އެމަގުން އެއްކިބާވުމުން ރައްކާތެރިކުރައްވާނދޭވެ! އަދި ހިދާޔަތު ދެއްކެވުމަށްފަހު މަގުފުރެދުމުންވެސްމެއެވެ !އާމީން!
أَفَحَسِبَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَن يَتَّخِذُوا عِبَادِي مِن دُونِي أَوْلِيَاءَ ۚ إِنَّا أَعْتَدْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ نُزُلًا ﴿١٠٢﴾ ތިމަންރަސްކަލާނގެ އަޅުންނަކީ ތިމަންރަސްކަލާނގެ ފިޔަވައި ވާގިވެރިން ކަމުގައި ، ކާފިރުވީ މީހުން ހިފިހިފުން
ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا ﴿٨٩﴾ ދެން އެކަލޭގެފާނު (اللّه ދެއްވި ޢިލްމާއި ވަޞީލަތްތަކުގެ އެހީގައި މަގަކުން އަނެއްކާވެސް) ކުރިޔަށް ވަޑައިގަތެވެ. حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَىٰ قَوْمٍ لَّمْ
وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَن يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَيَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ ۚ وَمَا
فَانطَلَقَا حَتَّىٰ إِذَا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَهَا ۖ قَالَ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا ﴿٧١﴾ ފަހެ ، އެ ދެބޭކަލުން ކުރިޔަށްވަޑައިގެން ، ނަވަށް އަރައިވަޑައިގެންނެވި ހިނދު
ޤުރުއާނުގައި ތަކުރާރުވެގެން އައިސްފައިވާ ތަކުރާރުވުންތަކަކީ، އޭގައި ފައިދާއެއް ނެތި އައިސްފައިވާ ތަކުރާރުވުންތަކެއްކަމުގައި އަހަރެމެން ނުދެކެމެވެ.
ޢިލްމުވެރިންގެ މި ބަސްފުޅާމެދު ވިސްނާލައިފިނަމަ، ކުރިން އިސްވެދިޔަ ބަސްފުޅުތަކަށް ރައްދު ދެވުނު ފަދަ އެއްވެސް ގޮތަކަށް މިބަސްފުޅަށް ރައްދު ދެވެން ނެތްކަން ހާމަވެއެވެ. އެހެންކަމުން މި ބަސްފުޅަކީ މިކަމުގައި ރަނގަޅު ހެޔޮ ބަސްފުޅެއްކަމުގައި ވެއެވެ.
﴿لَا أَعْبُدُ مَا تَعْبُدُونَ﴾ ﴿وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ﴾ ﴿وَلَا أَنَا عَابِدٌ مَّا عَبَدتُّمْ﴾ ﴿وَلَا أَنتُمْ عَابِدُونَ مَا أَعْبُدُ﴾ މިތަނުގައި މިވަނީ ކޮންމެ އާޔަތެއްވެސް ދެފަހަރު ތަކުރާރުވެގެން އައިސްފައެވެ.
މިއީ ‘އިޚްލާޞް’ ދެ ސޫރަތުގެ ތެރެއިން އެއް ސޫރަތެވެ.
ނަމާދުކުރުމާއި، ރޯދަހިފުމާއި، ޠަވާފުކުރުމާއި، މިސްކިތަށް ވަނުމާއި މުޞްޙަފުގައި ބީހުން ޙަރާމްވެގެންވާ ކަމާމެދު ހުރިހާ ޢިލްމުވެރިން އިއްތިފާޤުވެލައްވައެވެ. والله أعلم .
ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު އަންހެންކަނބަލުން ޠާހިރުވެއްޖެމަށްދާނދެން ޖިމާޢުވުމަކީ ޙަރާމްކަމެއްކަމަށް ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީބަސްފުޅުން ދަލީލުކުރެއެވެ. އެކަލާނގެ ވަޙީކުރެއްވިއެވެ. {وَلاَ تَقْرَبُوهُنَّ حتى يَطْهُرْنَ} މާނައީ: “އަދި އެކަނބަލުން طاهر ވެއްޖައުމަށްދާނދެން ތިޔަބައިމީހުން އެކަނބަލުންނާ ގާތްނުވާށެވެ!”
ދެން ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. (حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ ) މާނައީ: “ތިޔަބައިމީހުންގެ ކައްވަޅުތަކަށް ޒިޔާރަތްކޮށްފުމަށް ދާނދެނެވެ.” މީގެމުރާދަކީ މަރުވެއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ. ފަހެ އިންސާނާ މަރުވެއްޖައުމަށް ދާނދެން އިސްވެ ބަޔާންކުރެވުނު ކަންކަމާއިގެން އަވަދިނެތި އުޅެއެވެ.
ތިންވަނަ ޙުކުމް: ޙައިޟުގެ އެންމެކުރު މުއްދަތާއި އެންމެ ދިގުމުއްދަތު ޙައިޟުގެ ދިގު މުއްދަތާއި ކުރުމުއްދަތާމެދު ޢިލްމުވެރިން ޚިޔާލުތަފާތުވެފައިވެއެވެ. ޢިލްމުވެރިންގެ ބަސްފުޅުތައް މިކަމުގައި ތަފާތެވެ. أبو حنيفة އާއި الثوري ވިދާޅުވިއެވެ. މަދުވެގެން ތިންދުވަހެވެ. ގިނަވެގެން
މާނައީ: “އަނބިމީހާ ޙައިޟުވެރިވެފައިވަނިކޮށް އޭނާއާ ޖިމާޢުވެއްޖެމީހާ، ދީނާރަކުން ނުވަތަ ދީނާރެއްގެ ދެބައިކުޅަ އެއްބައިން ޞަދަޤާތްކުރާށެވެ. ”
ފަހެ އިންސާނުން އެކަކު އަނެކަކުގެ މައްޗަށް ރުފިޔާ ފައިސާ އާއި މުދަލާއި ދަރިންގިނަވުމުގެ މައްޗަށް ފަޚުރުވެރިވެއުޅެއެވެ…
﴿وَحُصِّلَ مَا فِي الصُّدُورِ﴾ އެބަހީ ހިތްތަކުގައިވާ ނިޔަތްތަކެވެ. އަދި ވަކީލުކުރުމާއި ހިތްޖެހުމާއި ނުރުހުންވުމާއި ބިރުގަތުމާއި ރައްކާތެރިކަމަށް އެދުމާއި މިބާވަތުގެ އެންމެހާ ހިތުގެ ޢަމަލުތަކެވެ. އަދި ހިތްތަކުގައިވާ ކަންކަމީ ބިންގާ ކަމުގައި، ﷲ
ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ މިފަދަ މަތިވެރި ފިލާވަޅުތަކުން ޢިބުރަތް ލިބިގަންނަ ބައެއްކަމުގައި އަޅަމެން ލައްވާނދޭވެ! އަދި އަޅަމެންގެ މުޖުތަމަޢުގައި މިވާ ބައިބައިވުން ނެތިކުރައްވާ އެއްބައިވަންތަ ކުރައްވާނދޭވެ! އަޅަމެންނަށް ތެދުމަގު ދެއްކެވުމަށްފަހު އެމަގުން އެއްކިބާވުމުން ރައްކާތެރިކުރައްވާނދޭވެ! އަދި ހިދާޔަތު ދެއްކެވުމަށްފަހު މަގުފުރެދުމުންވެސްމެއެވެ !އާމީން!
أَفَحَسِبَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَن يَتَّخِذُوا عِبَادِي مِن دُونِي أَوْلِيَاءَ ۚ إِنَّا أَعْتَدْنَا جَهَنَّمَ لِلْكَافِرِينَ نُزُلًا ﴿١٠٢﴾ ތިމަންރަސްކަލާނގެ އަޅުންނަކީ ތިމަންރަސްކަލާނގެ ފިޔަވައި ވާގިވެރިން ކަމުގައި ، ކާފިރުވީ މީހުން ހިފިހިފުން
ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَبًا ﴿٨٩﴾ ދެން އެކަލޭގެފާނު (اللّه ދެއްވި ޢިލްމާއި ވަޞީލަތްތަކުގެ އެހީގައި މަގަކުން އަނެއްކާވެސް) ކުރިޔަށް ވަޑައިގަތެވެ. حَتَّىٰ إِذَا بَلَغَ مَطْلِعَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَطْلُعُ عَلَىٰ قَوْمٍ لَّمْ
وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَن يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَيَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ ۚ وَمَا
فَانطَلَقَا حَتَّىٰ إِذَا رَكِبَا فِي السَّفِينَةِ خَرَقَهَا ۖ قَالَ أَخَرَقْتَهَا لِتُغْرِقَ أَهْلَهَا لَقَدْ جِئْتَ شَيْئًا إِمْرًا ﴿٧١﴾ ފަހެ ، އެ ދެބޭކަލުން ކުރިޔަށްވަޑައިގެން ، ނަވަށް އަރައިވަޑައިގެންނެވި ހިނދު