މިއީ ވަރަށް ގިނަމީހުން ތަކުރާރުކޮށް ކުރަމުންދާ ސުވާލެކެވެ. ނަމަވެސް، އެމީހުން ހަމަބުއްދިން ވިސްނައިފިނަމަ، މީގެ ޖަވާބު އެމީހުންނަށް އެނގޭނެއެވެ.
ހަމަލޮލަށް ނުފެނުމަކީ ނުވާކަމުގެ ދަލީލެއް ނޫނެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ހަމަލޮލަށް ޖިންނީން ނުފެނުމަކީ، އެއީ ނުވާ ބައެއްކަމުގެ ދަލީލެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ ހަމަލޮލަށް ނުފެންނަ ކިތަންމެ އެއްޗެއް ވުޖޫދުގައި ވާކަން އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންވެސް ދަންނަމުއެވެ. ރޭއާއި
ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް، (ޖިންނީންނަށް ޤުރުއާން އުނގަންނަވައިދެއްވަން ދިޔުމަށް އެދި) ޖިންނިއެއް އަޔެވެ. ދެން އޭނައާއެކު ވަޑައިގެން، އެޖިންނީންނަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ޤުރުއާން ކިޔަވައިދެއްވީމެވެ.
ސިޙުރުވެރިޔާގެ ޙުކުމް: އިބްނު ޤުދާމާ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “އަދި ސިޙުރުވެރިޔާގެ ޙައްދަކީ ޤަތުލުކުރުމެވެ. މިފަދައިން ޢުމަރުގެފާނާއި، ޢުޘްމާންގެފާނާއި، އިބްނު ޢުމަރު އާއި، ޙަފްޞަތުގެފާނާއި، ޖުންދުބު ބުން ޢަބްދުﷲ އާއި، ޖުންދުބު ބުން ކަޢުބު އާއި،
ﷲތަޢާލާ އިންސީންނާއި ޖިންނީން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތަކީ އަޅުކަންކުރުމުގައި ﷲތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކޮށް، އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުޤޮތުގައި އަޅުކަންވެވޭ އެހެން އެއްވެސް އިލާހަކު ނުވާކަމަށް އިޢުތިޤާދުކޮށް، ބާޠިލު އިލާހުންތަކަށް ކާފަރުވުންކަން މިއާޔަތުން ދޭހަކޮށްދެއެވެ.
ސިޙުރަކީ ކޮބާ؟ ޢަރަބިބަހުގައި ‘ސިޙުރު’ މިލަފުޒަކީ ސަބަބު ފޮރުވިފައިވާ، އަދި ވަންހަނާވެގެންވާ ކަންކަމަށް ބޭނުންކުރާ ޢިބާރާތެކެވެ. އަދި ސިޙުރުގެ އަޞްލަކީ އެއްޗެއްގެ ޙަޤީޤަތުން އެހެންގޮތަކަށް ބަދަލުކޮށްލުމެވެ. އަދި ޙައްޤުކަމަށް ބާޠިލުނެރެ ދެއްކުމެވެ.[1] އިބްނު ޤުދާމާ
ސަލާމްލެއްވި އިބްރާހީމްގެފާނަކީ ޢަރަބިންނާއި، ޔަހޫދީންނާއި، އަދި ނަޞާރާއިންގެ ތާރީޚު ގުޅިފައިވާ ބޭކަލެކެވެ. އެހެންކަމުން، ޔަހޫދީންގެ ތާރީޚްވެސް ފެށިފައިވަނީ އިބްރާހީމްގެފާނާ ހަމައިންނެވެ.
شَهَادَةُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ (މުޙައްމަދު ގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ކަމަށް ހެކިވުން) މި ކަލިމައިގެ ޙަޤީޤަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަަމަ ކުރައްވާފައިވާ އަމުރުފުޅުތަކަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެކަލޭގެފާނު ގެނެސްދެއްވި
ޖިންނީންނަކީ އީމާންވާންޖެހޭ ޣައިބުގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ އެއްޗެކެވެ. އެހެނީ ޖިންނީންނަކީ ޙަޤީޤަތެއްކަމާއި އެއީ ވާއެއްޗެއްކަން ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގެ އެތައް ދަލީލަކުން އެނގެއެވެ.
ޤުރުއާނުގައި ﷲގެ އަތްޕުޅޭ އައިސްފައިވާ ތަންތަނުގެ މާނައަކީ އެއިލާހުގެ ޤުދުރަތޭ ބުނުމަކީ، ބަދަލުކުރުމެވެ. އަދި ވައްތަރު ބަޔާންކުރުމަކީ އެއަތްޕުޅަކީ، އިންސާނުންގެ ނުވަތަ ކޮންމެވެސް އެހެން މަޚްލޫޤެއްގެ އަތް ކަހަލަ އަތްޕުޅެކޭ ބުނުންފަދަ ކަންތަކެވެ.
ޚުލާޞާއަކީ ފަރުވާކުރުމުގައި ޖިންނީންގެ އެހީ ހޯދުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ.
قَالَ الطَّحَاوِيُّ رحمه الله: “وَلاَ يَكُونُ إِلاَّ مَا يُرِيدُ”. ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “އެއިލާހު އިރާދަކުރެއްވިކަމެއް މެނުވީ ނުވާހުއްޓެވެ.” __________________________________ ޝަރަޙަ: * އިމާމް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲގެ މިބަސްފުޅަށް ދަލީލު
ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާ ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާއަކީ އެއްމެހައި އަޅުކަމެއްގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. އެ އަޅުކަންތައް އެއިލާހަށް ޚާލިޞްކޮށް ކުރުމެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަމާއި، ހިތުންކުރާ އަޅުކަމުގައިވެސްމެއެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަންތަކަކީ ނަމާދާއި ޙައްޖާއި ޞަދަޤާތްކުރުމާއި އެފަދަ އެހެން
އެކަލޭގެފާނަށް އީމާންވުމުގެ ތެރޭގައި، އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ގެ އަޅާކަމަށާއި އަދި އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ފިޔަވައި އަޅުކަންކުރެވޭފަރާތެއްނޫންކަމަށް އީމާންވާންޖެހެއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާކަމަށާއި ، އިތުރުފުޅު ހައްދަވާ ބޭކަލެއް ނޫންކަމަށް އީމާންވާން ޖެހެއެވެ.
27- ތާޣޫތުންގެ ޢަދަދަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ތާޣޫތުންގެ ޢަދަދު ވަރަށް ގިނައެވެ. ތާޣޫތުންގެ ބޮޑުން ފަހެކެވެ. އެއީ ލަޢުނަތްލެއްވި އިބިލީހާއި، އެފަރާތެއްގެ ރުހުމުގައި އެފަރާތަށް އަޅުކަންކުރެވޭ ކޮންމެ ފަރާތަކާއި، އެމީހާގެ ނަފްސަށް އަޅުކަންކުރުމަށް މީސްތަކުންނަށް
ޝެއިޚުގެ ވާހަކަކޮޅުން، ދީނީޢިލްމު އުނގެނިފައިނުވާ ކުދިން ރުޤްޔާ ހަދައިގެން ނުވާނެކަން ދޭހައެއް ނުވެއެވެ. އެހެނީ ޝެއިޚްވަނީ އެހެންތަނެއްގައި ރުޤްޔާހަދަމުންދާ ކުދިންނަށް އެކަމުގެ ފުރިހަމަ މަޢުލޫމާތުދީ، ވޯރކްޝޮޕްތައް ހިންގައި، ހުއްދަކަންތަކާއި ހުއްދަނޫންކަންތައް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށް ނަޞޭޙައްތެރިވެލައްވާފައެވެ. އަދި މިގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމުންވެސް، ދީނާއި ޚިލާފުކަންތައް ދޫނުކޮށްފިނަމަ، ދެން އެކުދިންލައްވައި ރުޤްޔާ ނުހެއްދުމަށް ޝެއިޚްވަނީ ނަޞޭޙަތްތެރިވެލައްވާފައެވެ.
މިއީ ވަރަށް ގިނަމީހުން ތަކުރާރުކޮށް ކުރަމުންދާ ސުވާލެކެވެ. ނަމަވެސް، އެމީހުން ހަމަބުއްދިން ވިސްނައިފިނަމަ، މީގެ ޖަވާބު އެމީހުންނަށް އެނގޭނެއެވެ.
ހަމަލޮލަށް ނުފެނުމަކީ ނުވާކަމުގެ ދަލީލެއް ނޫނެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ ހަމަލޮލަށް ޖިންނީން ނުފެނުމަކީ، އެއީ ނުވާ ބައެއްކަމުގެ ދަލީލެއް ނޫނެވެ. އެހެނީ ހަމަލޮލަށް ނުފެންނަ ކިތަންމެ އެއްޗެއް ވުޖޫދުގައި ވާކަން އަޅުގަނޑުމެން އެންމެންވެސް ދަންނަމުއެވެ. ރޭއާއި
ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް، (ޖިންނީންނަށް ޤުރުއާން އުނގަންނަވައިދެއްވަން ދިޔުމަށް އެދި) ޖިންނިއެއް އަޔެވެ. ދެން އޭނައާއެކު ވަޑައިގެން، އެޖިންނީންނަށް ތިމަންކަލޭގެފާނު ޤުރުއާން ކިޔަވައިދެއްވީމެވެ.
ސިޙުރުވެރިޔާގެ ޙުކުމް: އިބްނު ޤުދާމާ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “އަދި ސިޙުރުވެރިޔާގެ ޙައްދަކީ ޤަތުލުކުރުމެވެ. މިފަދައިން ޢުމަރުގެފާނާއި، ޢުޘްމާންގެފާނާއި، އިބްނު ޢުމަރު އާއި، ޙަފްޞަތުގެފާނާއި، ޖުންދުބު ބުން ޢަބްދުﷲ އާއި، ޖުންދުބު ބުން ކަޢުބު އާއި،
ﷲތަޢާލާ އިންސީންނާއި ޖިންނީން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ ޙިކްމަތަކީ އަޅުކަންކުރުމުގައި ﷲތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކޮށް، އެއިލާހު ފިޔަވައި ޙައްޤުޤޮތުގައި އަޅުކަންވެވޭ އެހެން އެއްވެސް އިލާހަކު ނުވާކަމަށް އިޢުތިޤާދުކޮށް، ބާޠިލު އިލާހުންތަކަށް ކާފަރުވުންކަން މިއާޔަތުން ދޭހަކޮށްދެއެވެ.
ސިޙުރަކީ ކޮބާ؟ ޢަރަބިބަހުގައި ‘ސިޙުރު’ މިލަފުޒަކީ ސަބަބު ފޮރުވިފައިވާ، އަދި ވަންހަނާވެގެންވާ ކަންކަމަށް ބޭނުންކުރާ ޢިބާރާތެކެވެ. އަދި ސިޙުރުގެ އަޞްލަކީ އެއްޗެއްގެ ޙަޤީޤަތުން އެހެންގޮތަކަށް ބަދަލުކޮށްލުމެވެ. އަދި ޙައްޤުކަމަށް ބާޠިލުނެރެ ދެއްކުމެވެ.[1] އިބްނު ޤުދާމާ
ސަލާމްލެއްވި އިބްރާހީމްގެފާނަކީ ޢަރަބިންނާއި، ޔަހޫދީންނާއި، އަދި ނަޞާރާއިންގެ ތާރީޚު ގުޅިފައިވާ ބޭކަލެކެވެ. އެހެންކަމުން، ޔަހޫދީންގެ ތާރީޚްވެސް ފެށިފައިވަނީ އިބްރާހީމްގެފާނާ ހަމައިންނެވެ.
شَهَادَةُ أَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ (މުޙައްމަދު ގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާ ކަމަށް ހެކިވުން) މި ކަލިމައިގެ ޙަޤީޤަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަަމަ ކުރައްވާފައިވާ އަމުރުފުޅުތަކަށް ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެކަލޭގެފާނު ގެނެސްދެއްވި
ޖިންނީންނަކީ އީމާންވާންޖެހޭ ޣައިބުގެ ތެރެއިން ހިމެނޭ އެއްޗެކެވެ. އެހެނީ ޖިންނީންނަކީ ޙަޤީޤަތެއްކަމާއި އެއީ ވާއެއްޗެއްކަން ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގެ އެތައް ދަލީލަކުން އެނގެއެވެ.
ޤުރުއާނުގައި ﷲގެ އަތްޕުޅޭ އައިސްފައިވާ ތަންތަނުގެ މާނައަކީ އެއިލާހުގެ ޤުދުރަތޭ ބުނުމަކީ، ބަދަލުކުރުމެވެ. އަދި ވައްތަރު ބަޔާންކުރުމަކީ އެއަތްޕުޅަކީ، އިންސާނުންގެ ނުވަތަ ކޮންމެވެސް އެހެން މަޚްލޫޤެއްގެ އަތް ކަހަލަ އަތްޕުޅެކޭ ބުނުންފަދަ ކަންތަކެވެ.
ޚުލާޞާއަކީ ފަރުވާކުރުމުގައި ޖިންނީންގެ އެހީ ހޯދުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ.
قَالَ الطَّحَاوِيُّ رحمه الله: “وَلاَ يَكُونُ إِلاَّ مَا يُرِيدُ”. ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “އެއިލާހު އިރާދަކުރެއްވިކަމެއް މެނުވީ ނުވާހުއްޓެވެ.” __________________________________ ޝަރަޙަ: * އިމާމް ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲގެ މިބަސްފުޅަށް ދަލީލު
ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާ ތަވްޙީދުލް އުލޫހިއްޔާއަކީ އެއްމެހައި އަޅުކަމެއްގައި ﷲ ތަޢާލާ އެއްކައުވަންތަކުރުމެވެ. އެ އަޅުކަންތައް އެއިލާހަށް ޚާލިޞްކޮށް ކުރުމެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަމާއި، ހިތުންކުރާ އަޅުކަމުގައިވެސްމެއެވެ. ބޭރުފުށުންކުރާ އަޅުކަންތަކަކީ ނަމާދާއި ޙައްޖާއި ޞަދަޤާތްކުރުމާއި އެފަދަ އެހެން
އެކަލޭގެފާނަށް އީމާންވުމުގެ ތެރޭގައި، އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ގެ އަޅާކަމަށާއި އަދި އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ފިޔަވައި އަޅުކަންކުރެވޭފަރާތެއްނޫންކަމަށް އީމާންވާންޖެހެއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލާކަމަށާއި ، އިތުރުފުޅު ހައްދަވާ ބޭކަލެއް ނޫންކަމަށް އީމާންވާން ޖެހެއެވެ.
27- ތާޣޫތުންގެ ޢަދަދަކީ ކޮބާ؟ ޖަވާބު: ތާޣޫތުންގެ ޢަދަދު ވަރަށް ގިނައެވެ. ތާޣޫތުންގެ ބޮޑުން ފަހެކެވެ. އެއީ ލަޢުނަތްލެއްވި އިބިލީހާއި، އެފަރާތެއްގެ ރުހުމުގައި އެފަރާތަށް އަޅުކަންކުރެވޭ ކޮންމެ ފަރާތަކާއި، އެމީހާގެ ނަފްސަށް އަޅުކަންކުރުމަށް މީސްތަކުންނަށް
ޝެއިޚުގެ ވާހަކަކޮޅުން، ދީނީޢިލްމު އުނގެނިފައިނުވާ ކުދިން ރުޤްޔާ ހަދައިގެން ނުވާނެކަން ދޭހައެއް ނުވެއެވެ. އެހެނީ ޝެއިޚްވަނީ އެހެންތަނެއްގައި ރުޤްޔާހަދަމުންދާ ކުދިންނަށް އެކަމުގެ ފުރިހަމަ މަޢުލޫމާތުދީ، ވޯރކްޝޮޕްތައް ހިންގައި، ހުއްދަކަންތަކާއި ހުއްދަނޫންކަންތައް ބަޔާންކޮށްދިނުމަށް ނަޞޭޙައްތެރިވެލައްވާފައެވެ. އަދި މިގޮތަށް ޢަމަލުކުރުމުންވެސް، ދީނާއި ޚިލާފުކަންތައް ދޫނުކޮށްފިނަމަ، ދެން އެކުދިންލައްވައި ރުޤްޔާ ނުހެއްދުމަށް ޝެއިޚްވަނީ ނަޞޭޙަތްތެރިވެލައްވާފައެވެ.
