ތަފްސީރު ބެހެނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ 1: އައްތަފްސީރު ބިލްމައުޘޫރި (ބިއް ރިވާޔާ) 2- އައްތަފްސީރު ބިއްރައުޔި (ބިއް ދިރާޔާ) ތަފްސީރު ބިލް މައުޘޫރި: އެއީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ތަފްސީރު ހަމަ ކީރިތި ޤުރުއާނުން ބަލައިގެންނާއި
ތަފްސީރުގެ ލުޣަވީ މާނަ: އެއީ ބަޔާންކޮށް ދިނުން ނުވަތަ ހާމަކޮށްދިނުން ނުވަތަ ފާޅުކޮށްދިނުން ނުވަތަ ކަޝްފުކޮށްދިނުމެވެ. ތަފްސީރުގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ: ޒަރްކަޝީ ރަޙިމަހުﷲ ތަފްސީރު އިޞްޠިލާޙުގައި މާނަކުރައްވާ ގޮތުގައި އެއީ: “ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
الحمد لله رب العالمين. الصلاة و السلام على نبينا و حبيبنا محمد و على آله و صحبه. أما بعد. ﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ އީމާންވެއްޖެ ކަމަށް ބުނާ
މި ޙަސަދައިގެ ތެރޭގައި ޖިންނީންނާއި އިންސީންގެ ތެރެއިން ޙަސަދަވެރިވާމީހުން ޢާއްމުވެގެންވެއެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން މުއުމިނުންނަށް ﷲ ދެއްވަވާފައިވާ މަތިވެރިކަމާހުރެ ޝައިޠާނާއާއި އޭނާގެ ޖަމާޢަތުގެ މީހުން މުއުމިނުންނަށް ޙަސަދަވެރިވެއެވެ.
ޙަސަދަވެރިވާމީހާގެ ޙަސަދައިން ޙަސަދަވެރިވެވޭމީހާއަށް ގެއްލުންވާކަން ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން ދަލީލުކުރެއެވެ. ފަހެ، ޙަސަދަވެރިވާމީހާގެ އަތުންނާއި ދުލުން ގެއްލުން ނުފޯރުވިނަމަވެސް، ނަފްސާއި ލޮލުގެ ނުބައިކަމުގެ އަސަރު ޙަސަދަވެރިވެވޭ މީހާގެ ނަފްސަށް ކުރެއެވެ.
އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ މީހުންގެ މައްޗަށް ފަރްޟުކުރެއްވި ފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށްވެސް ރޯދަ ފަރްޟުކުރައްވައިފިއެވެ.
މި ނުބައިކަމަކީ ސިޙުރުގެ ނުބައިކަމެވެ. ފަހެ، އެހެނީ ( النفاثات ) އަކީ ސިޙުރުހަދާ އަންހެނުންނެވެ. އެ އަންހެނުންނަކީ ރޮދިފަށްފަށުގައި ގޮށްޖަހަމުން، އެ ގޮށްތަކަށް ފުމެމުންދާ އަންހެނުންތަކެކެވެ. އެމީހުން އެސިޙުރަކަށް ބޭނުންވާ މިންވަރަކަށް މިކަންކުރަމުން ގެންދާނެއެވެ.
އަދި ސަލާމަތްކޮށްދެއްވުމަށް ބަރޯސާވެގެންވަމެވެ. އަދި ދުރުކޮށްދެއްވުމަށް އެދެމެވެ. އަދި ( الفلق ) އަކީ ރޭގަނޑުގެ އަލިކަން ފިލުވައިލާ ފަޖުރުގެ އަލިކަމެވެ.
މިގޮތުން ހުކުރުނަމާދުގެ ފުރަތަމަ ރަކްޢަތުގައި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ” الجمعة ” ސޫރަތް އަދި ދެވަނަ ރަކްޢަތުގައި ” المنافقون ” ސޫރަތް ކިޔަވާ ވިދާޅުވީ ކަމަށް އެންގެން އޮތުން ފިޔަވައި، ” الجمعة ” ސޫރަތުގެ މާތަކަމާއިމެދު ޞައްޙަ މަގުން އެއްވެސް ވާހަކައެއް އައިސްފައެއް ނުވެއެވެ.
އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ. ﷲ އާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާގެ ޙަޟްރަތުގައި ތިޔަބައިމީހުން (އެއްވެސްކަމެއްގައި) އިސްވެނުގަންނާށެވެ.
އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ފިރިހެނުންގެ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ފުރައްސާރަ ނުކުރާހުށިކަމެވެ!
ވިހިފަހަރު އިޚްލާޞް ސޫރަތް ކިޔަވައިފި މީހަކަށް، ﷲ ތަޢާލާ އޭނާއަށްޓަކައި
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން އަބޫ ދަރްދާއު رضي الله عنه ރިވާކުރެއްވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ.
މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި ފަރްވާ ބުން ނުއުފަލްގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އެކަލެގެފާނު ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހަށް ވަޑައިގެން ވިދާޅުވިއެވެ.
ސޫރަތުއްޝަރްޙު، ސޫރަތުލްފީލް އަދި ސޫރަތުލްޤަދްރް ސޫރަތުއްޝަރްޙު އަދި ސޫރަތުލްފީލްގެ މާތްކަމާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާ ޟަޢީފް (ބަލިކަށި) ރިވާޔަތެއް: 1. ((مَنْ قَرَأَ فِيْ الْفَجْرِ بِـ “أَلَمْ نَشْرَح” وَ”أَلَمْ تَرَكَيْفَ” لَمْ يرمد))
ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން އަބޫހުރައިރާ رضي الله عنه ރިވާކުރެއްވިއެވެ.
ތަފްސީރު ބެހެނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ 1: އައްތަފްސީރު ބިލްމައުޘޫރި (ބިއް ރިވާޔާ) 2- އައްތަފްސީރު ބިއްރައުޔި (ބިއް ދިރާޔާ) ތަފްސީރު ބިލް މައުޘޫރި: އެއީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ތަފްސީރު ހަމަ ކީރިތި ޤުރުއާނުން ބަލައިގެންނާއި
ތަފްސީރުގެ ލުޣަވީ މާނަ: އެއީ ބަޔާންކޮށް ދިނުން ނުވަތަ ހާމަކޮށްދިނުން ނުވަތަ ފާޅުކޮށްދިނުން ނުވަތަ ކަޝްފުކޮށްދިނުމެވެ. ތަފްސީރުގެ އިޞްޠިލާޙީ މާނަ: ޒަރްކަޝީ ރަޙިމަހުﷲ ތަފްސީރު އިޞްޠިލާޙުގައި މާނަކުރައްވާ ގޮތުގައި އެއީ: “ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
الحمد لله رب العالمين. الصلاة و السلام على نبينا و حبيبنا محمد و على آله و صحبه. أما بعد. ﷲ ސުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ އީމާންވެއްޖެ ކަމަށް ބުނާ
މި ޙަސަދައިގެ ތެރޭގައި ޖިންނީންނާއި އިންސީންގެ ތެރެއިން ޙަސަދަވެރިވާމީހުން ޢާއްމުވެގެންވެއެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން މުއުމިނުންނަށް ﷲ ދެއްވަވާފައިވާ މަތިވެރިކަމާހުރެ ޝައިޠާނާއާއި އޭނާގެ ޖަމާޢަތުގެ މީހުން މުއުމިނުންނަށް ޙަސަދަވެރިވެއެވެ.
ޙަސަދަވެރިވާމީހާގެ ޙަސަދައިން ޙަސަދަވެރިވެވޭމީހާއަށް ގެއްލުންވާކަން ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުން ދަލީލުކުރެއެވެ. ފަހެ، ޙަސަދަވެރިވާމީހާގެ އަތުންނާއި ދުލުން ގެއްލުން ނުފޯރުވިނަމަވެސް، ނަފްސާއި ލޮލުގެ ނުބައިކަމުގެ އަސަރު ޙަސަދަވެރިވެވޭ މީހާގެ ނަފްސަށް ކުރެއެވެ.
އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުންގެ ކުރީގެ މީހުންގެ މައްޗަށް ފަރްޟުކުރެއްވި ފަދައިން ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށްވެސް ރޯދަ ފަރްޟުކުރައްވައިފިއެވެ.
މި ނުބައިކަމަކީ ސިޙުރުގެ ނުބައިކަމެވެ. ފަހެ، އެހެނީ ( النفاثات ) އަކީ ސިޙުރުހަދާ އަންހެނުންނެވެ. އެ އަންހެނުންނަކީ ރޮދިފަށްފަށުގައި ގޮށްޖަހަމުން، އެ ގޮށްތަކަށް ފުމެމުންދާ އަންހެނުންތަކެކެވެ. އެމީހުން އެސިޙުރަކަށް ބޭނުންވާ މިންވަރަކަށް މިކަންކުރަމުން ގެންދާނެއެވެ.
އަދި ސަލާމަތްކޮށްދެއްވުމަށް ބަރޯސާވެގެންވަމެވެ. އަދި ދުރުކޮށްދެއްވުމަށް އެދެމެވެ. އަދި ( الفلق ) އަކީ ރޭގަނޑުގެ އަލިކަން ފިލުވައިލާ ފަޖުރުގެ އަލިކަމެވެ.
މިގޮތުން ހުކުރުނަމާދުގެ ފުރަތަމަ ރަކްޢަތުގައި ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ” الجمعة ” ސޫރަތް އަދި ދެވަނަ ރަކްޢަތުގައި ” المنافقون ” ސޫރަތް ކިޔަވާ ވިދާޅުވީ ކަމަށް އެންގެން އޮތުން ފިޔަވައި، ” الجمعة ” ސޫރަތުގެ މާތަކަމާއިމެދު ޞައްޙަ މަގުން އެއްވެސް ވާހަކައެއް އައިސްފައެއް ނުވެއެވެ.
އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ. ﷲ އާއި އެކަލާނގެ ރަސޫލާގެ ޙަޟްރަތުގައި ތިޔަބައިމީހުން (އެއްވެސްކަމެއްގައި) އިސްވެނުގަންނާށެވެ.
އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ފިރިހެނުންގެ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ފުރައްސާރަ ނުކުރާހުށިކަމެވެ!
ވިހިފަހަރު އިޚްލާޞް ސޫރަތް ކިޔަވައިފި މީހަކަށް، ﷲ ތަޢާލާ އޭނާއަށްޓަކައި
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން އަބޫ ދަރްދާއު رضي الله عنه ރިވާކުރެއްވިއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ.
މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި ފަރްވާ ބުން ނުއުފަލްގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އެކަލެގެފާނު ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހަށް ވަޑައިގެން ވިދާޅުވިއެވެ.
ސޫރަތުއްޝަރްޙު، ސޫރަތުލްފީލް އަދި ސޫރަތުލްޤަދްރް ސޫރަތުއްޝަރްޙު އަދި ސޫރަތުލްފީލްގެ މާތްކަމާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާ ޟަޢީފް (ބަލިކަށި) ރިވާޔަތެއް: 1. ((مَنْ قَرَأَ فِيْ الْفَجْرِ بِـ “أَلَمْ نَشْرَح” وَ”أَلَمْ تَرَكَيْفَ” لَمْ يرمد))
ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން އަބޫހުރައިރާ رضي الله عنه ރިވާކުރެއްވިއެވެ.
