الجنايات އަކީ جناية ގެ جمع އެވެ. މިބަސް ފާފަކުރުމުގެ މާނައިގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އަދި ހަށިގަނޑަށް ނުވަތަ މުދަލަށް ނުވަތަ އަބުރާއި ޢިއްޒަތަށް އަރައިގަތުމަށްވެސް جناية ކިޔެއެވެ. فقه ވެރިންގެ إصطلاح ގައި جناية
އާއެކެވެ. އޭނާގެ ރޯދަ ޞައްޙަވާނެއެވެ. ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އިޙްތިލާމުވުމަކީ ރޯދަ ބާޠިލުކުރާ ކަމެއްނޫނެވެ.
ބަޔާންވެދިޔަ ކަންކަމުގެ އަލީގައި ކައިވެނީގެ އަނގޮޓި އެޅުން މުސްލިމުންނަށް ހުއްދަވެގެނެއް ނުވެއެވެ.
1- ދާއޫދުގެފާނުގެ ރޯދަ – ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. أَحَبُّ الصِّيَامِ إِلَى اللهِ صِيَامُ دَاوُدَ كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا -رواه البخاري މާނައަކީ:
ޖަވާބު: ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފިރޯދަތައް ޤަޟާކުރުން އޭނާއަށް ވާޖިބުވާނެއެވެ. އެހެނީ ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފާރޯދަ ޞައްޙައެއްނުވާނެއެވެ.
ސުންނަތުގެ ދެ ވައްތަރެއްވެއެވެ. އެއީ ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކާއި ސަބަބެއް ނުވާ ސުންނަތްތަކެވެ. ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކުގައި، ސަބަބު ފާއިތުވުމުން އެ ސުންނަތްވެސް ފާއިތުވީއެވެ. އަދި ޤަޟާކުރުމެއް ނުވެއެވެ.
ވަޟްޢީ ޙުކުމަކީ، ވަޟުޢީގޮތެއްގައި އަޅުތަކުންގެ ނުވަތަ އެހެން ފަރާތްތަކުގެ ޢަމަލުތަކާގުޅޭގޮތުން އައިސްފައިވާ ﷲ ތަޢާލާގެ ޚިޠާބުގެ އަޘަރެވެ. އެއީ އެއްޗެއް އެހެން އެއްޗެއްގެ ރުކުނަކަށް ނުވަތަ އޭގެ ޝަރުޠަކަށް ނުވަތަ އޭގެ ސަބަބަކަށް ނުވަތަ އޭގެ މާނިޢުއަކަށް ނުވަތަ ޞައްޙަވާ އެއްޗަކަށް ނުވަތަ ފާސިދުވާ އެއްޗަކަށް ހަމަޖެއްސުމެވެ.
ޢާޝޫރާ ދުވަހަކީ ކޮން ދުވަހެއް؟ އެއީ ކޮންމެ އަހަރެއްގެ މުޙައްރަމްމަހުގެ ދިހަވަނަ ދުވަހެވެ އެދުވަހުގެ ރޯދަހިފަނީ ކީއްވެ؟ އެދުވަހުގައި ފިރުޢައުނާއި އޭނާގެ ޤައުމުގެ ކިބައިން ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމާއި އެކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމުގެ
ދޮގުހެކިދިނުމަކީ ބޮޑެތިފާފަތުކުގެ ތެރެއިންވެސް ބޮޑުފާފައެކެވެ.
ﷲ ތަޢާލާ ވަނީ އަހަރެއްގައި 12 މައްސަރު ކަނޑައަޅުއްވާފައެވެ.
އަބޫ ޢަބްދިﷲ އިބްނި ބައްޠާ، އެކެލޭގެފާނޫގެ ” الخلع ” އޭ ކިޔުނުފޮތުގައި އިމާމް އަޙްމަދުގެ އަރިހުން ނަޤުލުކޮށް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ:
އެހެންކަމުން ޝައިޚަލް އިސްލާމް އިބްނު ތައިމިއްޔާ رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ހަމަކަށަވަރުން ތަޤްލީދުކުރުންވަނީ މުޅަތަކެތި ކެއުމާ އެއްދަރަޖައެއްގައެވެ.
އިޖްތިހާދަކީ ބައިބައިކުރެވޭ އެއްޗެކެވެ. ފަހެ ޢިލްމުގެ އެއްބާބުގައި އިޖްތިހާދުކުރެވިދާނެއެވެ. ނުވަތަ އެއް މަސްއަލައިގައި އިޖްތިހާދުކުރެވިދާނެއެވެ.
އިޖްތިހާދުކުރުމުގެ ޝަރުޠުތައް:
ދުޢާ އިޖާބަކުރެއްވުމާމެދު ދަންނައެވެ. ފަހެ އެއީ ﷲ ތަޢާލާއަށް އޮތްކަމެކެވެ.
ދެން މިޢަމަލާމެދު ދަންނައެވެ. ފަހެ މިއީ ބިދުޢައެކެވެ.
ޠަވާފުލް އިފާޟާ ފެށޭ ވަޤުތަކީ ނަޙުރުވިލޭރޭ ދެބައިވުމުންނެވެ.
الجنايات އަކީ جناية ގެ جمع އެވެ. މިބަސް ފާފަކުރުމުގެ މާނައިގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އަދި ހަށިގަނޑަށް ނުވަތަ މުދަލަށް ނުވަތަ އަބުރާއި ޢިއްޒަތަށް އަރައިގަތުމަށްވެސް جناية ކިޔެއެވެ. فقه ވެރިންގެ إصطلاح ގައި جناية
އާއެކެވެ. އޭނާގެ ރޯދަ ޞައްޙަވާނެއެވެ. ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އިޙްތިލާމުވުމަކީ ރޯދަ ބާޠިލުކުރާ ކަމެއްނޫނެވެ.
ބަޔާންވެދިޔަ ކަންކަމުގެ އަލީގައި ކައިވެނީގެ އަނގޮޓި އެޅުން މުސްލިމުންނަށް ހުއްދަވެގެނެއް ނުވެއެވެ.
1- ދާއޫދުގެފާނުގެ ރޯދަ – ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. أَحَبُّ الصِّيَامِ إِلَى اللهِ صِيَامُ دَاوُدَ كَانَ يَصُومُ يَوْمًا وَيُفْطِرُ يَوْمًا -رواه البخاري މާނައަކީ:
ޖަވާބު: ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފިރޯދަތައް ޤަޟާކުރުން އޭނާއަށް ވާޖިބުވާނެއެވެ. އެހެނީ ޙައިޟުގެ ދުވަސްވަރު ހިފާރޯދަ ޞައްޙައެއްނުވާނެއެވެ.
ސުންނަތުގެ ދެ ވައްތަރެއްވެއެވެ. އެއީ ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކާއި ސަބަބެއް ނުވާ ސުންނަތްތަކެވެ. ސަބަބެއްވާ ސުންނަތްތަކުގައި، ސަބަބު ފާއިތުވުމުން އެ ސުންނަތްވެސް ފާއިތުވީއެވެ. އަދި ޤަޟާކުރުމެއް ނުވެއެވެ.
ވަޟްޢީ ޙުކުމަކީ، ވަޟުޢީގޮތެއްގައި އަޅުތަކުންގެ ނުވަތަ އެހެން ފަރާތްތަކުގެ ޢަމަލުތަކާގުޅޭގޮތުން އައިސްފައިވާ ﷲ ތަޢާލާގެ ޚިޠާބުގެ އަޘަރެވެ. އެއީ އެއްޗެއް އެހެން އެއްޗެއްގެ ރުކުނަކަށް ނުވަތަ އޭގެ ޝަރުޠަކަށް ނުވަތަ އޭގެ ސަބަބަކަށް ނުވަތަ އޭގެ މާނިޢުއަކަށް ނުވަތަ ޞައްޙަވާ އެއްޗަކަށް ނުވަތަ ފާސިދުވާ އެއްޗަކަށް ހަމަޖެއްސުމެވެ.
ޢާޝޫރާ ދުވަހަކީ ކޮން ދުވަހެއް؟ އެއީ ކޮންމެ އަހަރެއްގެ މުޙައްރަމްމަހުގެ ދިހަވަނަ ދުވަހެވެ އެދުވަހުގެ ރޯދަހިފަނީ ކީއްވެ؟ އެދުވަހުގައި ފިރުޢައުނާއި އޭނާގެ ޤައުމުގެ ކިބައިން ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މޫސާ ޢަލައިހިއްސަލާމާއި އެކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމުގެ
ދޮގުހެކިދިނުމަކީ ބޮޑެތިފާފަތުކުގެ ތެރެއިންވެސް ބޮޑުފާފައެކެވެ.
ﷲ ތަޢާލާ ވަނީ އަހަރެއްގައި 12 މައްސަރު ކަނޑައަޅުއްވާފައެވެ.
އަބޫ ޢަބްދިﷲ އިބްނި ބައްޠާ، އެކެލޭގެފާނޫގެ ” الخلع ” އޭ ކިޔުނުފޮތުގައި އިމާމް އަޙްމަދުގެ އަރިހުން ނަޤުލުކޮށް ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ:
އެހެންކަމުން ޝައިޚަލް އިސްލާމް އިބްނު ތައިމިއްޔާ رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ހަމަކަށަވަރުން ތަޤްލީދުކުރުންވަނީ މުޅަތަކެތި ކެއުމާ އެއްދަރަޖައެއްގައެވެ.
އިޖްތިހާދަކީ ބައިބައިކުރެވޭ އެއްޗެކެވެ. ފަހެ ޢިލްމުގެ އެއްބާބުގައި އިޖްތިހާދުކުރެވިދާނެއެވެ. ނުވަތަ އެއް މަސްއަލައިގައި އިޖްތިހާދުކުރެވިދާނެއެވެ.
އިޖްތިހާދުކުރުމުގެ ޝަރުޠުތައް:
ދުޢާ އިޖާބަކުރެއްވުމާމެދު ދަންނައެވެ. ފަހެ އެއީ ﷲ ތަޢާލާއަށް އޮތްކަމެކެވެ.
ދެން މިޢަމަލާމެދު ދަންނައެވެ. ފަހެ މިއީ ބިދުޢައެކެވެ.
ޠަވާފުލް އިފާޟާ ފެށޭ ވަޤުތަކީ ނަޙުރުވިލޭރޭ ދެބައިވުމުންނެވެ.
