ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގެ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިވުން ބިނާވެފައި އޮތީ އެކަލޭގެފާނުދެކެ ހައްޤު ގޮތުގައި ލޯބިވެ އެކަލޭގެފާނަށް ފުރިހަމައަށް ތަބާވުމުގެ މައްޗަށެވެ.
ތައުޙީދު ގެ މާނަ: ޢަރަބި ބަހުން ތައުޙީދު އޭ ބުނުމުން އޭގެ މާނައަކީ އެކަހެރި ކުރުމެވެ. ނުވަތަ އެކަށްޗެއް ކަމުގައި ބެލުމެވެ. އެއްކައުވަންތަ ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ތައުޙީދު އޭ ބުނުމުން އޭގެ މަނައަކީ
اَلْحَمْدُ ِللهِ الْعَلِىِّ اْلأَحَدِ الَّذِىْ لَمْ يَلِ دْوَلَمْ يُوْلَدْ وَلَمْ يَكُنلَّهُ كُفْوًا اَحَدْ وَالصَّلاَةُ َوَالسَّلاَمُ عَلَى مُحَمَّدِ الَّذِىْ اَرْشَدَ اِلَى النَّهْجِ اْلأَقْوَمِ وَعَلَى اَلِه وَاَصْحَاِبهِ
މިތަނުގައި ބަޔާންވެފައިމިވަނީ (ރަމަޟާންމަހުގައި) އެންމެހައި ނުބައި ކަންތަކެއް ނެތިކުރައްވާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، ނުބައިކަންތައް ކުޑަކުރައްވާ ވާހަކައެވެ. ސަބަބަކީ ރަމަޟާންމަހުގައި ވާނީ ބޮޑެތި ނުބައިނުލަފާ އެއްޗެހިތައް ކަސްތަޅު އެޅުވިފައެވެ.
ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހަށްވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ ޢަޤީދާގެ ޘާބިތުކަމާއި، އީމާންކަމުގެ ވަރުގަދަކަމާއެކުވެސް، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤަރީނުވެސް އިސްލާމްވިކުރެއްވުނު ކަމުގައި އައިސްފައިނުވެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އައިސްފައިވަނީ ޝައިޠާނާ އެކަލޭގެފާނަށް ބިރުގަންނަ ކަމުގައެވެ.
މިއީ ޙަރާމްވެގެންވާކަމެކެވެ. އަދި [މިފަދައިން ކަންކުރުމަށް]ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. މިއަށް ކިޔަނީ عَطْف އެވެ. [ދިވެހިބަހުންނަމަ: އިސްތިރިއެވެ.]
މިކަންތައް އެނގިވަޑައިގަތުމުން، ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ﷲގެ އެއްކައުވަންތަކަމަށް ދަޢުވަތުދެއްވަން އެކަލޭގެފާނު ފެއްޓެވިއެވެ. އެކިގޮތްގޮތުން އެމީހުންނަށް ﷲތަޢާލާގެ އެއްކައުވަންތަކަމުގެ ހެކިތައް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ.
މި 2 ރައުޔުގެ ތެރެއިން ބުރަވެވެނީ ތަވްޙީދުގެ 3 ބައިވެސް ހިމެނޭނެކަމަށް ވިދާޅުވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ރައުޔަށެވެ. އެއީ ތަވްޙީދުލްއުލޫހިއްޔާއާއެކު، ތަވްޙީދުއްރުބޫބިއްޔާއާއި ތަވްޙީދުލް އަސްމާއުވައްޞިފާތުވެސް އެކުލެވިގެންވާނެތީއެވެ.
ﷲތަޢާލާގެ ރަޙުމަތުން، މިފިލާވަޅާއެކު ނިމިގެން މިދިޔައީ، ކިތާބުއްތަވްޙީދުގެ މުޤައްދިމާއެއްގެ ގޮތުގައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ބާބުގެ ޝަރަޙައެވެ. ދުޢާއަކީ މިފިލާވަޅުތަކަކީ، އެންމެހައި ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނަށް މަންފާކުރާނޭ ފިލާވަޅުތަކެއް ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ.
ޝިރުކުކޮށްފި ކަމުގައިވަނީނަމަ، އެމީހަކަށް އެއްވެސް ހެވެއްނުވާނެއެވެ. ﷲއާއި، އެއިލާހުގެ ވަލީވެރިންގެ ފަރާތުންވެސް އެމީހަކަށް ވާނީ ނުބައިބަހެވެ. އެބަހީ، އެމީހަކަށް ތަޢުރީފުގެ އެއްވެސްބަހެއް، އަދި ﷲގެ ޙަޟްރަތުން އެއްވެސް ހެވެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވެސް ގެއްލެނިވެގެންވާ މީހުންގެތެރެއިން އެމީހަކު ވެގެންދާނެއެވެ.
ތަވްޙީދަށްވުރެ، މާތް މަތިވެރި، ފައިދާތައް ގިނަ އެހެން އެއްވެސް ޢަމަލެއް ނުވެއެވެ. ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގެ ފަލާޙާއި ކާމިޔަބަކީ ތަވްޙީދުގެ މޭވާތަކުގެ ތެރެއިން މޭވާއެއްކަމުގައި މެނުވީ ނުވެއެވެ. ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިން ގިނަވެއްޖެނަމަ އުޚުވަތްތެރިކަމާއި، އަމަންއަމާންކަން ފެތުރިފައިވާ
1-ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިޔަކު ނަރަކައިގައި ދެމިނޯންނާނެއެވެ. ޢަޛާބު ޙައްޤުވާކަމަކަށް އަރައިގެންފައިވާނަމަ، އެކަމަކަށް ޢަޛާބުދެއްވުމަށްފަހު، ކޮންމެވެސް ދުވަހަކުން އޭނާ ނަރަކައިން ނެރެވި ސުވަރުގެ ވެއްދޭނެއެވެ. 2-އޭނާގެ ތަވްޙީދު ފުރިހަމަވެއްޖެނަމަ، އެއްގޮތަކަށްވެސް ނަރަކައަށް ނުވެއްދޭ މީހުންގެ ތެރެއިން އޭނާވެގެންދާނެއެވެ.
ޠާޣޫތަށް ކާފިރުނުވާ ކަމުގައިވާނަމަ، އަޅުކަންކުރުމުގެގޮތުން ކިތަންމެ ގިނަޢަމަލެއް ކުރިކަމުގައިވިއަސް، ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިއެއްކަމުގައި އޭނާ ނުވާހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން އެކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިމިވަނީ، މިއީ ބޮޑު މަސްއަލަ(ނުކުތާ) ކަމުގައެވެ.
أَنْ يَعْبُدُوْهُ އޭ އެކަނި ޙަދީޘްނުކުރައްވައި، އެއާއެކު وَلَا يُشْرِكُوْا بِهِ شَيْئاً އޭ ޙަދީޘްކުރެއްވުމުން، ހަމައެކަނި އަޅުކަންކުރުމަކުން އަދި ނުފުދޭކަން އެނގިގެންދެއެވެ. އަދިކިއެއް! އެއަޅުކަންކުރުމުގައި، އެއިލާހާއި އެހެން އެއްވެސް ފަރާތެއް، އަދި އެއްޗެއްވެސް ބައިވެރިކޮށްގެން ނުވާނެކަން އެނގިގެންދެއެވެ.
މިއީ ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ދުނިޔޭގައި ހުންނެވިއިރު ބުނަންޖެހޭ ގޮތެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު، އަޅުގަނޑުމެންނަށް ސުވާލުދެންނެވުމުން އަޅުގަނޑުމެން ބުނަންވާނީ ހަމައެކަނި، ‘އެންމެމޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވަނީ ﷲއެވެ.’ މިފަދައިންނެވެ.
ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނާއި މުޚާޠަބުކުރާއިރު، ‘އޭ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ’ މިފަދައިން ކިޔުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. އޭގެބަދަލުގައި، ‘ﷲގެ ނަބިއްޔާ، ނުވަތަ ﷲގެ ރަސޫލާ’ ފަދަ ކަލިމަތަކެއް ބޭނުންކުރުން ލާޒިމްވެގެންވެއެވެ.
ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގެ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިވުން ބިނާވެފައި އޮތީ އެކަލޭގެފާނުދެކެ ހައްޤު ގޮތުގައި ލޯބިވެ އެކަލޭގެފާނަށް ފުރިހަމައަށް ތަބާވުމުގެ މައްޗަށެވެ.
ތައުޙީދު ގެ މާނަ: ޢަރަބި ބަހުން ތައުޙީދު އޭ ބުނުމުން އޭގެ މާނައަކީ އެކަހެރި ކުރުމެވެ. ނުވަތަ އެކަށްޗެއް ކަމުގައި ބެލުމެވެ. އެއްކައުވަންތަ ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ތައުޙީދު އޭ ބުނުމުން އޭގެ މަނައަކީ
اَلْحَمْدُ ِللهِ الْعَلِىِّ اْلأَحَدِ الَّذِىْ لَمْ يَلِ دْوَلَمْ يُوْلَدْ وَلَمْ يَكُنلَّهُ كُفْوًا اَحَدْ وَالصَّلاَةُ َوَالسَّلاَمُ عَلَى مُحَمَّدِ الَّذِىْ اَرْشَدَ اِلَى النَّهْجِ اْلأَقْوَمِ وَعَلَى اَلِه وَاَصْحَاِبهِ
މިތަނުގައި ބަޔާންވެފައިމިވަނީ (ރަމަޟާންމަހުގައި) އެންމެހައި ނުބައި ކަންތަކެއް ނެތިކުރައްވާ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު، ނުބައިކަންތައް ކުޑަކުރައްވާ ވާހަކައެވެ. ސަބަބަކީ ރަމަޟާންމަހުގައި ވާނީ ބޮޑެތި ނުބައިނުލަފާ އެއްޗެހިތައް ކަސްތަޅު އެޅުވިފައެވެ.
ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހަށްވެސް އެކަލޭގެފާނުގެ ޢަޤީދާގެ ޘާބިތުކަމާއި، އީމާންކަމުގެ ވަރުގަދަކަމާއެކުވެސް، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤަރީނުވެސް އިސްލާމްވިކުރެއްވުނު ކަމުގައި އައިސްފައިނުވެއެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އައިސްފައިވަނީ ޝައިޠާނާ އެކަލޭގެފާނަށް ބިރުގަންނަ ކަމުގައެވެ.
މިއީ ޙަރާމްވެގެންވާކަމެކެވެ. އަދި [މިފަދައިން ކަންކުރުމަށް]ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. މިއަށް ކިޔަނީ عَطْف އެވެ. [ދިވެހިބަހުންނަމަ: އިސްތިރިއެވެ.]
މިކަންތައް އެނގިވަޑައިގަތުމުން، ޤައުމުގެ މީހުންނަށް ﷲގެ އެއްކައުވަންތަކަމަށް ދަޢުވަތުދެއްވަން އެކަލޭގެފާނު ފެއްޓެވިއެވެ. އެކިގޮތްގޮތުން އެމީހުންނަށް ﷲތަޢާލާގެ އެއްކައުވަންތަކަމުގެ ހެކިތައް ބަޔާންކޮށްދެއްވިއެވެ.
މި 2 ރައުޔުގެ ތެރެއިން ބުރަވެވެނީ ތަވްޙީދުގެ 3 ބައިވެސް ހިމެނޭނެކަމަށް ވިދާޅުވާ ޢިލްމުވެރިންގެ ރައުޔަށެވެ. އެއީ ތަވްޙީދުލްއުލޫހިއްޔާއާއެކު، ތަވްޙީދުއްރުބޫބިއްޔާއާއި ތަވްޙީދުލް އަސްމާއުވައްޞިފާތުވެސް އެކުލެވިގެންވާނެތީއެވެ.
ﷲތަޢާލާގެ ރަޙުމަތުން، މިފިލާވަޅާއެކު ނިމިގެން މިދިޔައީ، ކިތާބުއްތަވްޙީދުގެ މުޤައްދިމާއެއްގެ ގޮތުގައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ބަޔާންކުރައްވާފައިވާ ބާބުގެ ޝަރަޙައެވެ. ދުޢާއަކީ މިފިލާވަޅުތަކަކީ، އެންމެހައި ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނަށް މަންފާކުރާނޭ ފިލާވަޅުތަކެއް ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ.
ޝިރުކުކޮށްފި ކަމުގައިވަނީނަމަ، އެމީހަކަށް އެއްވެސް ހެވެއްނުވާނެއެވެ. ﷲއާއި، އެއިލާހުގެ ވަލީވެރިންގެ ފަރާތުންވެސް އެމީހަކަށް ވާނީ ނުބައިބަހެވެ. އެބަހީ، އެމީހަކަށް ތަޢުރީފުގެ އެއްވެސްބަހެއް، އަދި ﷲގެ ޙަޟްރަތުން އެއްވެސް ހެވެއް ނުވާނެއެވެ. އަދި ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވެސް ގެއްލެނިވެގެންވާ މީހުންގެތެރެއިން އެމީހަކު ވެގެންދާނެއެވެ.
ތަވްޙީދަށްވުރެ، މާތް މަތިވެރި، ފައިދާތައް ގިނަ އެހެން އެއްވެސް ޢަމަލެއް ނުވެއެވެ. ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގެ ފަލާޙާއި ކާމިޔަބަކީ ތަވްޙީދުގެ މޭވާތަކުގެ ތެރެއިން މޭވާއެއްކަމުގައި މެނުވީ ނުވެއެވެ. ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިން ގިނަވެއްޖެނަމަ އުޚުވަތްތެރިކަމާއި، އަމަންއަމާންކަން ފެތުރިފައިވާ
1-ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިޔަކު ނަރަކައިގައި ދެމިނޯންނާނެއެވެ. ޢަޛާބު ޙައްޤުވާކަމަކަށް އަރައިގެންފައިވާނަމަ، އެކަމަކަށް ޢަޛާބުދެއްވުމަށްފަހު، ކޮންމެވެސް ދުވަހަކުން އޭނާ ނަރަކައިން ނެރެވި ސުވަރުގެ ވެއްދޭނެއެވެ. 2-އޭނާގެ ތަވްޙީދު ފުރިހަމަވެއްޖެނަމަ، އެއްގޮތަކަށްވެސް ނަރަކައަށް ނުވެއްދޭ މީހުންގެ ތެރެއިން އޭނާވެގެންދާނެއެވެ.
ޠާޣޫތަށް ކާފިރުނުވާ ކަމުގައިވާނަމަ، އަޅުކަންކުރުމުގެގޮތުން ކިތަންމެ ގިނަޢަމަލެއް ކުރިކަމުގައިވިއަސް، ތަވްޙީދުގެ އަހުލުވެރިއެއްކަމުގައި އޭނާ ނުވާހުއްޓެވެ. އެހެންކަމުން އެކަމަށް އިޝާރާތްކުރައްވައި، އިމާމް މުޙައްމަދު ބިން ޢަބްދިލްވައްހާބް ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވެފައިމިވަނީ، މިއީ ބޮޑު މަސްއަލަ(ނުކުތާ) ކަމުގައެވެ.
أَنْ يَعْبُدُوْهُ އޭ އެކަނި ޙަދީޘްނުކުރައްވައި، އެއާއެކު وَلَا يُشْرِكُوْا بِهِ شَيْئاً އޭ ޙަދީޘްކުރެއްވުމުން، ހަމައެކަނި އަޅުކަންކުރުމަކުން އަދި ނުފުދޭކަން އެނގިގެންދެއެވެ. އަދިކިއެއް! އެއަޅުކަންކުރުމުގައި، އެއިލާހާއި އެހެން އެއްވެސް ފަރާތެއް، އަދި އެއްޗެއްވެސް ބައިވެރިކޮށްގެން ނުވާނެކަން އެނގިގެންދެއެވެ.
މިއީ ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ދުނިޔޭގައި ހުންނެވިއިރު ބުނަންޖެހޭ ގޮތެވެ. ނަމަވެސް މިއަދު، އަޅުގަނޑުމެންނަށް ސުވާލުދެންނެވުމުން އަޅުގަނޑުމެން ބުނަންވާނީ ހަމައެކަނި، ‘އެންމެމޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވަނީ ﷲއެވެ.’ މިފަދައިންނެވެ.
ނަމަވެސް އެކަލޭގެފާނާއި މުޚާޠަބުކުރާއިރު، ‘އޭ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ’ މިފަދައިން ކިޔުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ. އޭގެބަދަލުގައި، ‘ﷲގެ ނަބިއްޔާ، ނުވަތަ ﷲގެ ރަސޫލާ’ ފަދަ ކަލިމަތަކެއް ބޭނުންކުރުން ލާޒިމްވެގެންވެއެވެ.
