“އައްޝީޢާ” މިލަފްޒުގެ މަހުފޫމުގެ މަރުޙަލާތައް: “އައްޝީޢާ” މިލަފްޒު އެންމެ ފުރަތަމަ ބޭނުންކުރެވެމުން އައީ އޭގެ ލަފްޒީ މާނަތަކުގައެވެ. މިގޮތުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވެސް މިލަފްޒު އޭގެ ލުޣަވީ އެކިއެކި މާނަތަކުގައި ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ.
އިސްލާމީ ތާރީޚުގައި “الشِّيعَةُ” މިލަފްޒު ބޭނުންކުރެވެމުން އައިގޮތަށް ބަލާއިރު ތާރީޚުން ހެކިދެނީ ވަކި ޢަޤީދާއަކަށް ނުވަތަ ވަކި ސިޔާސީ ފިކުރަކަށް ނިސްބަތްނުވާގޮތަށް ލަފްޒުގެ ލުޣަވީ މާނައިގައި ބޭނުންކުރެވެމުންއައިކަމެވެ. ޢަލީގެފާނާއި މުޢަވިޔާގެފާނާއި ދެމެދު އުފެދުނު ޚިލާފުތަކުގެ
ލުޣަވީގޮތުން “ޝިޔަޢީން” ގެ ޙަޤީގަތް: “الشِّيعَةُ” މިލަފްޒަކީ ޢަރަބި ލަފްޒެކެވެ. މިލަފްޒުގެ އަސްލަކީ “المُشَايَعَةُ” އެވެ. މިލަފްޒުގެ ގިނަ ގޮތުގެ ތެރޭގައި “شِيَعٌ” އަދި “أَشْيَاعٌ” ހިމެނެއެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ބާރަ އާޔަތެއްގައި މިލަފްޒު
ޝިޔަޢީންގެ ބާތިލު ޢަޤީދާތަކުގެ ޚުލާޞާ: ﷲ ތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެބަޔަކަށް ޘަނާކިޔުއްވާފައިވާ މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޞަޙާބީންގެ ތެރެއިން މަދުބޭކަލުންނެއް ފިޔަވާ އެންމެންނަކީ ކާފިރުންކަމުގައި ޝިޔަޢީން ޤަބޫލުކުރެއެވެ.
ޝިޔަޢީންނަކީ އިސްލާމްދީނަށް ނިސްބަތްކުރެވޭ ޖަމާޢަތެކެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم ގެ އާލު ބައިތުންނަށް ލޯބިކުރާކަމުގެ ދަޢުވާއަކީ މިޖަމާޢަތުގެ އެންމެ މުހިންމު އަސާސެވެ. މިޖަމާޢަތް ވުޖޫދަށްއައުމުގެ ފެށުމަކީ މުސްލިމުންގެ ތިންވަނަ
ނަމާދުގެ ސިއްރަކީ އަދި ރޫޙަކީ އަޅާގެ ހިތް ﷲ ތަޢާލާއަށް ކުރިމަތިލުމެވެ. ނަމާދުގައި އަޅާ ވާހިނދު ޤިބްލައިން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެންނުވާ ފަދައިން ނަމާދުގައި ވާހިނދު އަޅާގެ ހިތްވެސް ﷲތަޢާލާ ހަނދުމަކުރުމުން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
ތެދުމަގުގައި މީސްތަކުން ބެހިގެންދަނީ ތިން ބަޔަކަށެވެ. ފުރަތަމަ ބަޔަކީ ހިދާޔަތުގެ މަތިވެރި ނިޢުމަތް ލިބިފައިވާ އަޅުންނެވެ. އެބައިމީހުންނީ ތެދުމަގު ލިބި އެމަގުގައި ޢިލްމާއި ޢަމަލާއި އިޢުތިޤާދުން އެ ހިދާޔަތުގެ މަތީގައި ޤާއިމްވެތިބޭބައެކެވެ. ދެވަނަ ބަޔަކީ
އިންސާނާގެ މައްޗަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ޢަދާވާތްތެރިކަމާއި ޙަސަދަވެރިކަން އަދި އިންސާނާ މަގުފުރައްދާލުމަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ވަރުގަދަ ޢަޒުމް ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާތީވެ، އަދި އިންސާނާގެ ބަލިކަށިކަމާއި ނިކަމެތިކަން ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށްދެނެވޮޑިގެންވާ ކަމަށްޓަކައި
ﷲ ތަޢާލާ އިންސާނުން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ މަޤްޞަދަކީ އެއިލާހަށް އަޅުކަންކުރުމެވެ. އިންސާނުން ފިޔަވައި އެހެނިހެން މަޚްލޫގާތުތައް އެއިލާހު ހައްދަވާފައިވަނީ އެއިންސާނާގެ ރާޙަތަށްޓަކައެވެ. އަދި އިންސާނާއާ އޭނާގެ ވެރި ރައްބަށް ދަންނަވައި ގުޅުވައިދޭ ވަޞީލަތަކީ ނަމާދުކަމުގައި ލައްވާފައިވެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަމާދަކީ ޞާލިހު އަޅުތަކުންގެ ލޮލުގެ ފިނިކަމެވެ. އަދި ހަމައެފަދައިން ނަމާދަކީ މުވައްޙިދުންގެ ރޫޙުގެ ލައްޒަތެވެ. އަދި ނަމާދަކީ އަޅުވެރިންގެ ބަގީޗާއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ޚުޝޫޢަތްތެރިންގެ ނަފްސުގެ ލައްޒަތުވެސްމެއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ތެދުވެރި އަޅުންނަކީ
ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ: ((وَجُعِلَتْ قُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ)) [رواه النسائي ( 3939 ) من حديث أنس بن مالك – رضي الله عنه – .وصححه الحاكم ( 2
ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އެންމެ މާތްކަން ބޮޑު ޢަމަލާއި ބެހޭގޮތުން ސުވާލުކުރެވުމުން މާތް ނަބިއްޔާ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا)) [صحيح البخاري] މާނައީ:” ނަމާދު އޭގެ ވަގުތުގައި ކުރުމެވެ”. ((أَوَّلُ مَا يُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ
ﷲ ތަޢާލާ އަޅުކަންތައް ފަރުޟުކުރައްވާފައިވަނީ ބައެއް ވަގުތުތަކެއްގައި ނުވަތަ ޙާލަތްތަކެއްގައެވެ. މިގޮތުން ރޯދަ ފަރުޟުވެގެންވަނީ ހަމައެކަނި ރަމަޟާންމަހުގައެވެ. ޒަކާތް ފަރުޟުވެގެންވަނީ ނިޞާބު ހަމަވެ އަހަރެއް ވުމުންނެވެ. ޙައްޖު ފަރުޟުވެގެންވަނީ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެންވާ މީހާގެ މައްޗަށް
މިމޭރުމުން ﷲ ތަޢާލާ ވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެކި އެކި އުންމަތްތަކަށް ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނުކަން ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އަދި ނަމާދުގެ ވަގުތުތަކަކީވެސް ހުރިހައި ޝަރީޢަތްތަކުގައިވެސް އެއްވަގުތުތަކެކެވެ. ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނު ހިނދު ޖިބްރީލްގެފާނު ވަޑައިގެން ފަސް ނަމާދު،
މިމޭރުމުން އަދިވެސް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا ﴿٥٤﴾ وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِ
ނަމާދުގެ އަޅުކަން ފަރުޟްކުރެއްވުމަށް ﷲ ތަޢާލާ އިރާދަކުރެއްވި ހިނދު، އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތަށް މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ ގެންދެވިއެވެ. އިސްރާއާއި މިޢްރާޖުގެ ރޭގައި އެމަތިވެރި ޝަރަފު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމައަށް ދެއްވުމަށް ފަހު
“އައްޝީޢާ” މިލަފްޒުގެ މަހުފޫމުގެ މަރުޙަލާތައް: “އައްޝީޢާ” މިލަފްޒު އެންމެ ފުރަތަމަ ބޭނުންކުރެވެމުން އައީ އޭގެ ލަފްޒީ މާނަތަކުގައެވެ. މިގޮތުން ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވެސް މިލަފްޒު އޭގެ ލުޣަވީ އެކިއެކި މާނަތަކުގައި ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވެއެވެ.
އިސްލާމީ ތާރީޚުގައި “الشِّيعَةُ” މިލަފްޒު ބޭނުންކުރެވެމުން އައިގޮތަށް ބަލާއިރު ތާރީޚުން ހެކިދެނީ ވަކި ޢަޤީދާއަކަށް ނުވަތަ ވަކި ސިޔާސީ ފިކުރަކަށް ނިސްބަތްނުވާގޮތަށް ލަފްޒުގެ ލުޣަވީ މާނައިގައި ބޭނުންކުރެވެމުންއައިކަމެވެ. ޢަލީގެފާނާއި މުޢަވިޔާގެފާނާއި ދެމެދު އުފެދުނު ޚިލާފުތަކުގެ
ލުޣަވީގޮތުން “ޝިޔަޢީން” ގެ ޙަޤީގަތް: “الشِّيعَةُ” މިލަފްޒަކީ ޢަރަބި ލަފްޒެކެވެ. މިލަފްޒުގެ އަސްލަކީ “المُشَايَعَةُ” އެވެ. މިލަފްޒުގެ ގިނަ ގޮތުގެ ތެރޭގައި “شِيَعٌ” އަދި “أَشْيَاعٌ” ހިމެނެއެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ބާރަ އާޔަތެއްގައި މިލަފްޒު
ޝިޔަޢީންގެ ބާތިލު ޢަޤީދާތަކުގެ ޚުލާޞާ: ﷲ ތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެބަޔަކަށް ޘަނާކިޔުއްވާފައިވާ މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޞަޙާބީންގެ ތެރެއިން މަދުބޭކަލުންނެއް ފިޔަވާ އެންމެންނަކީ ކާފިރުންކަމުގައި ޝިޔަޢީން ޤަބޫލުކުރެއެވެ.
ޝިޔަޢީންނަކީ އިސްލާމްދީނަށް ނިސްބަތްކުރެވޭ ޖަމާޢަތެކެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم ގެ އާލު ބައިތުންނަށް ލޯބިކުރާކަމުގެ ދަޢުވާއަކީ މިޖަމާޢަތުގެ އެންމެ މުހިންމު އަސާސެވެ. މިޖަމާޢަތް ވުޖޫދަށްއައުމުގެ ފެށުމަކީ މުސްލިމުންގެ ތިންވަނަ
ނަމާދުގެ ސިއްރަކީ އަދި ރޫޙަކީ އަޅާގެ ހިތް ﷲ ތަޢާލާއަށް ކުރިމަތިލުމެވެ. ނަމާދުގައި އަޅާ ވާހިނދު ޤިބްލައިން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެންނުވާ ފަދައިން ނަމާދުގައި ވާހިނދު އަޅާގެ ހިތްވެސް ﷲތަޢާލާ ހަނދުމަކުރުމުން އެއްފަރާތްވުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
ތެދުމަގުގައި މީސްތަކުން ބެހިގެންދަނީ ތިން ބަޔަކަށެވެ. ފުރަތަމަ ބަޔަކީ ހިދާޔަތުގެ މަތިވެރި ނިޢުމަތް ލިބިފައިވާ އަޅުންނެވެ. އެބައިމީހުންނީ ތެދުމަގު ލިބި އެމަގުގައި ޢިލްމާއި ޢަމަލާއި އިޢުތިޤާދުން އެ ހިދާޔަތުގެ މަތީގައި ޤާއިމްވެތިބޭބައެކެވެ. ދެވަނަ ބަޔަކީ
އިންސާނާގެ މައްޗަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ޢަދާވާތްތެރިކަމާއި ޙަސަދަވެރިކަން އަދި އިންސާނާ މަގުފުރައްދާލުމަށް ޝައިތާނާގެ ހިތުގައިވާ ވަރުގަދަ ޢަޒުމް ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާތީވެ، އަދި އިންސާނާގެ ބަލިކަށިކަމާއި ނިކަމެތިކަން ﷲ ތަޢާލާ މޮޅަށްދެނެވޮޑިގެންވާ ކަމަށްޓަކައި
ﷲ ތަޢާލާ އިންސާނުން ޚަލްޤުކުރެއްވުމުގެ މަޤްޞަދަކީ އެއިލާހަށް އަޅުކަންކުރުމެވެ. އިންސާނުން ފިޔަވައި އެހެނިހެން މަޚްލޫގާތުތައް އެއިލާހު ހައްދަވާފައިވަނީ އެއިންސާނާގެ ރާޙަތަށްޓަކައެވެ. އަދި އިންސާނާއާ އޭނާގެ ވެރި ރައްބަށް ދަންނަވައި ގުޅުވައިދޭ ވަޞީލަތަކީ ނަމާދުކަމުގައި ލައްވާފައިވެއެވެ.
ހަމަކަށަވަރުން ނަމާދަކީ ޞާލިހު އަޅުތަކުންގެ ލޮލުގެ ފިނިކަމެވެ. އަދި ހަމައެފަދައިން ނަމާދަކީ މުވައްޙިދުންގެ ރޫޙުގެ ލައްޒަތެވެ. އަދި ނަމާދަކީ އަޅުވެރިންގެ ބަގީޗާއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ޚުޝޫޢަތްތެރިންގެ ނަފްސުގެ ލައްޒަތުވެސްމެއެވެ. އަދި ނަމާދަކީ ތެދުވެރި އަޅުންނަކީ
ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ: ((وَجُعِلَتْ قُرَّةُ عَيْنِي فِي الصَّلَاةِ)) [رواه النسائي ( 3939 ) من حديث أنس بن مالك – رضي الله عنه – .وصححه الحاكم ( 2
ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އެންމެ މާތްކަން ބޮޑު ޢަމަލާއި ބެހޭގޮތުން ސުވާލުކުރެވުމުން މާތް ނަބިއްޔާ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. ((الصَّلَاةُ لِوَقْتِهَا)) [صحيح البخاري] މާނައީ:” ނަމާދު އޭގެ ވަގުތުގައި ކުރުމެވެ”. ((أَوَّلُ مَا يُحَاسَبُ بِهِ الْعَبْدُ
ﷲ ތަޢާލާ އަޅުކަންތައް ފަރުޟުކުރައްވާފައިވަނީ ބައެއް ވަގުތުތަކެއްގައި ނުވަތަ ޙާލަތްތަކެއްގައެވެ. މިގޮތުން ރޯދަ ފަރުޟުވެގެންވަނީ ހަމައެކަނި ރަމަޟާންމަހުގައެވެ. ޒަކާތް ފަރުޟުވެގެންވަނީ ނިޞާބު ހަމަވެ އަހަރެއް ވުމުންނެވެ. ޙައްޖު ފަރުޟުވެގެންވަނީ ކުޅަދާނަކަން ލިބިގެންވާ މީހާގެ މައްޗަށް
މިމޭރުމުން ﷲ ތަޢާލާ ވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި އެކި އެކި އުންމަތްތަކަށް ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނުކަން ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އަދި ނަމާދުގެ ވަގުތުތަކަކީވެސް ހުރިހައި ޝަރީޢަތްތަކުގައިވެސް އެއްވަގުތުތަކެކެވެ. ނަމާދު ފަރުޟުކުރެވުނު ހިނދު ޖިބްރީލްގެފާނު ވަޑައިގެން ފަސް ނަމާދު،
މިމޭރުމުން އަދިވެސް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ﴿وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِسْمَاعِيلَ إِنَّهُ كَانَ صَادِقَ الْوَعْدِ وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا ﴿٥٤﴾ وَكَانَ يَأْمُرُ أَهْلَهُ بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ وَكَانَ عِندَ رَبِّهِ
ނަމާދުގެ އަޅުކަން ފަރުޟްކުރެއްވުމަށް ﷲ ތަޢާލާ އިރާދަކުރެއްވި ހިނދު، އެއިލާހުގެ ޙަޟްރަތަށް މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމަ ގެންދެވިއެވެ. އިސްރާއާއި މިޢްރާޖުގެ ރޭގައި އެމަތިވެރި ޝަރަފު މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިވަސައްލަމައަށް ދެއްވުމަށް ފަހު
