މިތަނުގައި ނިޔަތުގެ ޤަވާޢިދުތަކޭ ބުނެވެނީ، ނިޔަތާގުޅޭ އެންމެ މުހިއްމު ޤަވާޢިދުތަކުގެ ވާހަކައެވެ. އެގޮތުން އަންނަނިވި ޤަވާޢިދުތައްވެއެވެ.
ބަރަކާތްތެރި ފިޠުރުޢީދުގެ ތަހްނިޔާ އެންމެހާ ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނަށް ދަންނަވަމެވެ.
ދީނުގެ މަސްއަލަތައް ބެހިގެންވަނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ ހިތުން ތެދުކޮށް ކަށަވަރުކުރަންޖެހޭ ބަޔަކާއި، ޢަމަލާއި ބަހުން ދައްކައިދޭންޖެހޭ ބައެވެ. މިގޮތުން ހިތުން ތެދުކޮށް ކަށަވަރުކުރާ މަސްއަލަތަކަށް ކިޔަނީ ޢަޤީދާއެވެ. އަދި ޢަމަލާއި ބަހުން ކުރާ
ފަހެ، ޛައްރެއްގެ މިންވަރުވިޔަސް، ހެޔޮކަމެއްކޮށްފި މީހާ، އޭނާ އެކަން ދެކޭނެތެވެ. އަދި ޛައްރެއްގެ މިންވަރުވިޔަސް، ނުބައިކަމެއްކޮށްފި މީހާ، އޭނާ އެކަން ދެކޭނެތެވެ.
އެބޭކަލުންގެ މަގާ ޚިލާފަށް ބަސްބުނާމީހަކީ ކަނޑައެޅިގެން ޙައްޤު މަގުން އެއްކިބާވެފައިވާ މީހެކެވެ.
އަލަށް އިސްލާމްވާމީހާ، އެމީހާގެ ކުފުރުގެ ދުވަސްތަކުގައި ދޫކޮށްފައިވާ ފަރުޟުރޯދަތައް ޤަޟާކުރުން ލާޒިމުވެގެންނުވެއެވެ.
އަދި އެބައިމީހުންނީ ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ އާއި، އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީންނާއި، ތާބިޢީބޭކަލުންނަށް ދައްކަވައިދެއްވި މަގަށް ހެޔޮގޮތުގައި ތަބާވާމީހުންނެވެ.
އެމަހުގައި ﷲ ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ ރޯދައިގެ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ފުރިހަމަގޮތުގައި ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި މިކަމުގެ ޢިލްމު އެނގިފައިވުމަކީ މުހިއްމުކަމެކެވެ.
އާއްމުކޮށް ބަލާއިރު ތަވައްސުލުގެ ތެރެއަށް ޝަރުޢުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ކޮންމެ ތަވައްސުލަކާއި، ޝަރުޢުގައި މަނާކުރައްވާފައިވާ ތަވައްސުލުވުން ޝާމިލުވާ ހުއްޓެވެ. މިދެވައްތަރުގެ ތަވައްސުލު ތަފާތުކޮށް އެނގުމަށްޓަކައި ތަވައްސުލުގެ ވައްތަރުތައް އެނގުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމުކަމެކެވެ.
އެ އެންމެހާ މީސްތަކުންވަނީ އެއިލާހުގެ އެދިވޮޑިގަތުމާއި، އެއިލާހުގެ ފަޟްލަވަންތަކަމާއި ޢަދުލުވެރިކަމުގައެވެ. އެއިލާހާ ދެކޮޅުފަރާތެއް އަދި އެއިލާހާ އެއްފަދަ އެހެން ފަރާތެއްވުމުން މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވެއެވެ.
ޞަޙާބީންގެ ޒަމާނުގައި މީލާދީ ތާރީޚު ވާއިރުވެސް، ހިޖުރީތާރީޚު އެއީ ތާރީޚެއްކަމުގައި ކަނޑައެޅުއްވުމެވެ. މިކަމުގައި ޞަޙާބީން އެވަނީ ހުރިހާ ބޭކަލުން އެއްބަސްވެވަޑައިގެންފައެވެ. އަދި އެބޭކަލުން ތާރީޚު ބަލާ މިންގަނޑެއްކަމުގައި ހަނދުގެ ދައުރުވުން ލައްވާފައިވާކަމެކެވެ.
އެއިލާހު އެދިވޮޑިގެން މީހަކަށް ހިދާޔަތު ދައްކަވައެވެ. އަދި އެއިލާހުގެ ފަޟްލަވަންތަވެރިކަމުން އެބައިމީހުން ރައްކާތެރިކުރައްވައި، ނުރައްކާތަކުން އެބައިމީހުން ސަލާމަތްކުރައްވައެވެ.
މިގޮތުން މިލިޔުމުގައި އަލިއަޅުވާލަން ޤަޞްދުކޮށްފައިވަނީ ޤަބުރުސްތާނަށް ވަންނައިރު ޤަބުރުތަކުތެރޭގައި ފައިވާނާއެކު ހިނގުމުގެ މަސްއަލައަށެވެ.
އިންސާނަކަށް ލިބޭނެ އެންމެބޮޑު ނިޢުމަތަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއީ އެއްކައުވަންތަ ފަރާތްތަކަމުގައި ޤަބޫލުކޮށް ކަށަވަރުކުރުމުގެ ނިޢުމަތެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނީ މުސްލިމުންކަމުގައިވާއިރު މިތާރީޚީ މިންގަނޑަކީ އަޅުގަނޑުމެންނާ ކިހާ ރައްޓެހި ނުވަތަ ބީރައްޓެހި މިންގަނޑެއްތޯ ބަލާލުމަކީ މުހިއްމުކަމެކެވެ.
ސިޙުރުގެ މިޢިލްމަކީ ސިޙުރުވެރިންގެ ފަރާތުން އެކަކު އަނެކަކަށް ވާރުތަވަމުން އަންނަ ޢިލްމެކެވެ. ސިޙުރުވެރިން ވަނީ އެޢިލްމުގައި ފޮތްތައް ލިޔެ، މީހުންނަށް އުނގަންނައިދީ ހަދާފައެވެ. މަތީގައި ބަޔާންކުރެވުނު ފަދައިން ސިޙުރަކީ ޝައިޠާނާއާއި ސިޙުރުވެރިޔާ އާދެމެދު ހިނގާގުޅުމެކެވެ.
މިތަނުގައި ނިޔަތުގެ ޤަވާޢިދުތަކޭ ބުނެވެނީ، ނިޔަތާގުޅޭ އެންމެ މުހިއްމު ޤަވާޢިދުތަކުގެ ވާހަކައެވެ. އެގޮތުން އަންނަނިވި ޤަވާޢިދުތައްވެއެވެ.
ބަރަކާތްތެރި ފިޠުރުޢީދުގެ ތަހްނިޔާ އެންމެހާ ލޮބުވެތި އަޚުންނާއި އުޚްތުންނަށް ދަންނަވަމެވެ.
ދީނުގެ މަސްއަލަތައް ބެހިގެންވަނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ ހިތުން ތެދުކޮށް ކަށަވަރުކުރަންޖެހޭ ބަޔަކާއި، ޢަމަލާއި ބަހުން ދައްކައިދޭންޖެހޭ ބައެވެ. މިގޮތުން ހިތުން ތެދުކޮށް ކަށަވަރުކުރާ މަސްއަލަތަކަށް ކިޔަނީ ޢަޤީދާއެވެ. އަދި ޢަމަލާއި ބަހުން ކުރާ
ފަހެ، ޛައްރެއްގެ މިންވަރުވިޔަސް، ހެޔޮކަމެއްކޮށްފި މީހާ، އޭނާ އެކަން ދެކޭނެތެވެ. އަދި ޛައްރެއްގެ މިންވަރުވިޔަސް، ނުބައިކަމެއްކޮށްފި މީހާ، އޭނާ އެކަން ދެކޭނެތެވެ.
އެބޭކަލުންގެ މަގާ ޚިލާފަށް ބަސްބުނާމީހަކީ ކަނޑައެޅިގެން ޙައްޤު މަގުން އެއްކިބާވެފައިވާ މީހެކެވެ.
އަލަށް އިސްލާމްވާމީހާ، އެމީހާގެ ކުފުރުގެ ދުވަސްތަކުގައި ދޫކޮށްފައިވާ ފަރުޟުރޯދަތައް ޤަޟާކުރުން ލާޒިމުވެގެންނުވެއެވެ.
އަދި އެބައިމީހުންނީ ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ އާއި، އެކަލޭގެފާނުގެ ޞަޙާބީންނާއި، ތާބިޢީބޭކަލުންނަށް ދައްކަވައިދެއްވި މަގަށް ހެޔޮގޮތުގައި ތަބާވާމީހުންނެވެ.
އެމަހުގައި ﷲ ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ ރޯދައިގެ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ފުރިހަމަގޮތުގައި ޙާޞިލުކުރުމަށްޓަކައި މިކަމުގެ ޢިލްމު އެނގިފައިވުމަކީ މުހިއްމުކަމެކެވެ.
އާއްމުކޮށް ބަލާއިރު ތަވައްސުލުގެ ތެރެއަށް ޝަރުޢުގައި ބަޔާންވެގެންވާ ކޮންމެ ތަވައްސުލަކާއި، ޝަރުޢުގައި މަނާކުރައްވާފައިވާ ތަވައްސުލުވުން ޝާމިލުވާ ހުއްޓެވެ. މިދެވައްތަރުގެ ތަވައްސުލު ތަފާތުކޮށް އެނގުމަށްޓަކައި ތަވައްސުލުގެ ވައްތަރުތައް އެނގުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމުކަމެކެވެ.
އެ އެންމެހާ މީސްތަކުންވަނީ އެއިލާހުގެ އެދިވޮޑިގަތުމާއި، އެއިލާހުގެ ފަޟްލަވަންތަކަމާއި ޢަދުލުވެރިކަމުގައެވެ. އެއިލާހާ ދެކޮޅުފަރާތެއް އަދި އެއިލާހާ އެއްފަދަ އެހެން ފަރާތެއްވުމުން މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވެއެވެ.
ޞަޙާބީންގެ ޒަމާނުގައި މީލާދީ ތާރީޚު ވާއިރުވެސް، ހިޖުރީތާރީޚު އެއީ ތާރީޚެއްކަމުގައި ކަނޑައެޅުއްވުމެވެ. މިކަމުގައި ޞަޙާބީން އެވަނީ ހުރިހާ ބޭކަލުން އެއްބަސްވެވަޑައިގެންފައެވެ. އަދި އެބޭކަލުން ތާރީޚު ބަލާ މިންގަނޑެއްކަމުގައި ހަނދުގެ ދައުރުވުން ލައްވާފައިވާކަމެކެވެ.
އެއިލާހު އެދިވޮޑިގެން މީހަކަށް ހިދާޔަތު ދައްކަވައެވެ. އަދި އެއިލާހުގެ ފަޟްލަވަންތަވެރިކަމުން އެބައިމީހުން ރައްކާތެރިކުރައްވައި، ނުރައްކާތަކުން އެބައިމީހުން ސަލާމަތްކުރައްވައެވެ.
މިގޮތުން މިލިޔުމުގައި އަލިއަޅުވާލަން ޤަޞްދުކޮށްފައިވަނީ ޤަބުރުސްތާނަށް ވަންނައިރު ޤަބުރުތަކުތެރޭގައި ފައިވާނާއެކު ހިނގުމުގެ މަސްއަލައަށެވެ.
އިންސާނަކަށް ލިބޭނެ އެންމެބޮޑު ނިޢުމަތަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއީ އެއްކައުވަންތަ ފަރާތްތަކަމުގައި ޤަބޫލުކޮށް ކަށަވަރުކުރުމުގެ ނިޢުމަތެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނީ މުސްލިމުންކަމުގައިވާއިރު މިތާރީޚީ މިންގަނޑަކީ އަޅުގަނޑުމެންނާ ކިހާ ރައްޓެހި ނުވަތަ ބީރައްޓެހި މިންގަނޑެއްތޯ ބަލާލުމަކީ މުހިއްމުކަމެކެވެ.
ސިޙުރުގެ މިޢިލްމަކީ ސިޙުރުވެރިންގެ ފަރާތުން އެކަކު އަނެކަކަށް ވާރުތަވަމުން އަންނަ ޢިލްމެކެވެ. ސިޙުރުވެރިން ވަނީ އެޢިލްމުގައި ފޮތްތައް ލިޔެ، މީހުންނަށް އުނގަންނައިދީ ހަދާފައެވެ. މަތީގައި ބަޔާންކުރެވުނު ފަދައިން ސިޙުރަކީ ޝައިޠާނާއާއި ސިޙުރުވެރިޔާ އާދެމެދު ހިނގާގުޅުމެކެވެ.
