އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތުގައި ޢަޤީދާގެ މުހިންމުކަން – 2
އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތާއި ޢަޤީދާއާ ހުރި ގުޅުން
އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތާއި ޢަޤީދާއާ ހުރި ގުޅުން
ފަހެ ތަރުބިއްޔަތު ދިނުމަކީ ނުވަތަ ވަކިގޮތަކަށް ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމަކީ އެކަމުގައި ވަޤުތުތަކެއް ހޭދަވާ، ބުރަ ކަމެކެވެ. މުހިންމު ކަމެކެވެ. މަތިވެރި ދަރަޖައެއް ދެއްވާފައިވާ ކަމެކެވެ.
ދަރިންދެކެ ލޯބިވުމުގެ ޙަޤީޤީ މާނަ އޮޅުވާ ނުލާށެވެ. ގިނަ ކުދިންނަށް އެކުދިންގެ މައިންބަފައިންގެ ހިތާމަތަކާއި، އެމީހުންގެ ގައިގައި އަޅާ ވޭނާއި އުފުލާ ބުރައިގެ އިޙުސާސް ނުކުރެވެވެ. އެކުދިން ދެކޭ ގޮތުގައި އެކުދިންގެ ޙައްޤުގައި މައިންބަފައިން
ދަރިފުޅަށް ތިބާގެ ލޯބި އިޙުސާސްކުރުވާނީ ކިހިނެތް؟ – ދަރިފުޅު އުފަންވެގެން އަންނަނީ އެންމެންގެ ލޯބި ލިބިގެންނެވެ. ދަރިފުޅުގެ އެންމެ ޅަފަތުގައިވެސް، އެދަރިފުޅާ ވާހަކަ ދައްކައި އަޅާލާހަދާނެ މީހުންނަށް އެދަރިފުޅު ބޭނުންވެއެވެ. އަދި އެފަދަ މީހަކު
ތިންވަނަ އަސާސް: ލޯބި އޯގާވެރިކަމާއި، ލޯތްބާއި ހިތްހެޔޮކަމުން ދަރިފުޅުގެ ހިތް ފުރާލާށެވެ. އަދި އޭނާއަށް އަމާންކަން އިޙްސާސް ކުރުވާށެވެ. މައިންބަފައިން ދަރިންނަށް ހޯދައިދޭ އެންމެހައި ތަކެތިންނާއި، އެކުދިންނަށްޓަކައިވާ ޤުރުބާނީ އިން އެމީހުން އެކުދިން ދެކެ
މުސްލިމް މީހާ މަޑުމޮޅިވެ ކިއަމަންތެރިވިއެއް ކަމަކު، އޭނާ ހުރިހާ ކަމަކަށް އެއްބަސްވެ ނުހަދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ތިބާގެ ދަރިފުޅަށް، ޝަރުޢާއި ޚިލާފުވާ އަމުރުތަކަށް އިޖާބަ ނުދިނުމަށާއި، އަދި ކޮންމެކޮންމެ އާދަކާދައަކަށް ނަފްސު ކިޔަމަންތެރިކަމާއެކު ހުށަނުއެޅުމަށާއި، އަދި
ކުޑަކުދިން އެކުދިންގެ މައިންބަފައިންނަށް ކިޔަމަންތެރިވާނީ އެކުދިން އެމައިންބަފައިންނަށް އިޙުތިރާމްކުރާނަމައެވެ. އެމައިންބަފައިންގެ މަޤާމާއި މަތިވެރިކަން އެނގޭނަމައެވެ. ދަރިންގެ މައްޗަށް އެމީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ބާރު އެނގޭނަމައެވެ. އެކުދިން މައިންބަފައިންނަށް ކިޔަމަންތެރިވާނީ މައިންބަފައިން އެކުދިންގެ މައްޗަށް ބައެއް ކަންކަން
ދިރިއުޅުމުގެ އެއްވެސް ހިސާބަކުން، ދަރިން މައިންބަފައިންނަށްވުރެ މަތީ ބަޔަކަށް ވެވޭނެ ކަމަށް ހީނުކުރާށެވެ. އޭ މުރައްބީންނެވެ! ތިބާގެ ޘަޤާފަތާއި މާޙައުލު އެހެން މާހައުލުތަކާ ކިތަންމެ ތަފާތުވީ ކަމުގައިވީ ނަމަވެސް، ތިބާއަށް ތިބާގެ ދަރިފުޅަށްވުރެ ބޮޑަށް
ދެވަނަ އަސާސް: ބާރުވެރިކަން މައިންބަފައިންގެ ބަހަށް ބޯލެނބުވުމާއި ކިޔަމަންތެރިކުރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާށެވެ. ހެޔޮ ވިސްނޭ އިންސާނެއްކަމުގައި ވަންޏާ އެމީހަކު، އުމުރުން ދުވަސްވެފައިވާ މީހުންނަށާއި، ބޮޑެތި މީހުންނަށް އިޙްތިރާމްކުރާނެއެވެ. އަދި އޭނާއަށްވުރެ މަތީ ފަންތީގައި ތިބޭ މީހުންނަށް
5- ދަރިންގެ މުދަލާމެދު ބިރުވެތިވުން: ފައިސާ ހޭދަކުރާނެ ގޮތުގެ ނަމޫނާ ކުދިންނަށް ދައްކާށެވެ. އެއްޗެއް ގަންނައިރު ބޭނުންޖެހިފައިވާ އެއްޗެހި ގަންނާށެވެ. އަދި ބޭނުން ޖެހިފައި ނުވާ އެއްޗެއް ހިލޭ ބެހިއަސް ނުނަގާށެވެ. އަދި އެއަށް
4- ދަރިފުޅު އެކަންކަމަށް ހުށަހެޅޭ ކަންކަމާމެދު ބިރުވެތިވުން: އިދިކޮޅު ޖިންސަށް ހިތް ކިއައި، އެއިހުސާސަށް އަމަލުކުރަން ފެށުމަކީ ހުއްޓުވަން ވަރަށް އުނދަގޫ ޣަރީޒާއެކެވެ. އެކި ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން އެކަންކަން ހަމަ މަގަށް އަޅުވައި ސީދާކުރުވުމަކީ
3– ދަރިފުޅުގެ ބުއްދިއާއި، ވިސްނުމާއި، އޭނާގެ ފިކުރު ނުބައި ވެދާނެތީ، އަދި އޭނާގެ ޢަމަލުތަކާމެދުވެސް ބިރުވެތިވުން. ފަސޭހައިން މީހުންނަށް ހައްދާލެވޭފަދަ މީހަކަށް ވެދާނެތީއާއި، ބާޠިލު ވާހަކަތަކާއި، އަސްލެއް ނެތް ޚުރާފާތް ގަބޫލުކުރާ މީހަކަށްވެދާނެތީ ބިރުވެތިވާށެވެ.
2- ތިބާގެ ދަރިފުޅުގެ ދިރިއުޅުމަށް ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެކަމަށްޓަކައި ބިރުހީވުން: އަހަރެންގެ 15 އަހަރުގެ ދަރިފުޅު، ވަރަށް ކާރުބާރު ބޮޑު މަގެއް ހުރަސްކުރަން ދަނިކޮށް އަހަރެން މަޑުމަޑުން މިފަދައިން ކީމެވެ. “ﷲ ދަރިފުޅު ޙިމާޔަތްކުރައްވާށި!”. މިއަޑު
އެއްވަނަ އަސާސް: ބިރު މައިންބަފައިންގެ ހިތުގައި ދަރިންނާމެދު އޮންނަ ބިރުވެތިކަމަކީ އެކުދިން އިސްލާހުވެގެންދިއުމަށް މަގުފަހިވާ ކަމެކެވެ. ދަރިންނަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ނުރައްކަލަކުން އެކުދިން ސަލާމަތްކޮށް އެކުދިންގެ ޝަޚުޞިއްޔަތު ބިނާކުރުމަށްޓަކައި މައިންބަފައިންގެ ހިތުގައި އެކުދިންނާމެދު ބިރުވެތިކަމެއް ހުންނަން
ހަތަރުވަނަ ކަންތައް: ކުއްޖާއަށް ވާރުތަކޮށްފައި ހުންނަ ނުބައި އާދަތައް ރަނގަޅުކޮށް، ހަމަ މަގަށް އެޅުވުމާއި އަދި ހެޔޮ އާދަތައް އަށަގަންނުވައި އެއާދަތައް ހަރުލެއްވުން އިންސާނުންނަކީ މަޢުދަން ފަދަ އެއްޗެކެވެ. ކޮންމެ ކުއްޖަކުވެސް އުފަންވެގެން އަންނައިރު
ތިންވަނަ ކަންތައް: ދީނާއި ދުނިޔަވީ ކަންކަމުގެ ޢިލްމު އުނގެނުން މި މަރުހަލާގައި ހިމެނިގެންދާނީ ކުދިންނަށް، އަސާސީ ކަންކަން ދަސްކޮށްދިނުމާއި، އަދި ރިވެތި އަޚްލާޤީ ސިފަތައް ދަސްކޮށްދިނުމާއި، އަދި އިޖުތިމާޢީ ކަންކަމާ ގުޅުންހުރި ކަންކަމުގައި އެކުދިންނަށް
އިސްލާމީ ތަރުބިއްޔަތާއި ޢަޤީދާއާ ހުރި ގުޅުން
ފަހެ ތަރުބިއްޔަތު ދިނުމަކީ ނުވަތަ ވަކިގޮތަކަށް ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމަކީ އެކަމުގައި ވަޤުތުތަކެއް ހޭދަވާ، ބުރަ ކަމެކެވެ. މުހިންމު ކަމެކެވެ. މަތިވެރި ދަރަޖައެއް ދެއްވާފައިވާ ކަމެކެވެ.
ދަރިންދެކެ ލޯބިވުމުގެ ޙަޤީޤީ މާނަ އޮޅުވާ ނުލާށެވެ. ގިނަ ކުދިންނަށް އެކުދިންގެ މައިންބަފައިންގެ ހިތާމަތަކާއި، އެމީހުންގެ ގައިގައި އަޅާ ވޭނާއި އުފުލާ ބުރައިގެ އިޙުސާސް ނުކުރެވެވެ. އެކުދިން ދެކޭ ގޮތުގައި އެކުދިންގެ ޙައްޤުގައި މައިންބަފައިން
ދަރިފުޅަށް ތިބާގެ ލޯބި އިޙުސާސްކުރުވާނީ ކިހިނެތް؟ – ދަރިފުޅު އުފަންވެގެން އަންނަނީ އެންމެންގެ ލޯބި ލިބިގެންނެވެ. ދަރިފުޅުގެ އެންމެ ޅަފަތުގައިވެސް، އެދަރިފުޅާ ވާހަކަ ދައްކައި އަޅާލާހަދާނެ މީހުންނަށް އެދަރިފުޅު ބޭނުންވެއެވެ. އަދި އެފަދަ މީހަކު
ތިންވަނަ އަސާސް: ލޯބި އޯގާވެރިކަމާއި، ލޯތްބާއި ހިތްހެޔޮކަމުން ދަރިފުޅުގެ ހިތް ފުރާލާށެވެ. އަދި އޭނާއަށް އަމާންކަން އިޙްސާސް ކުރުވާށެވެ. މައިންބަފައިން ދަރިންނަށް ހޯދައިދޭ އެންމެހައި ތަކެތިންނާއި، އެކުދިންނަށްޓަކައިވާ ޤުރުބާނީ އިން އެމީހުން އެކުދިން ދެކެ
މުސްލިމް މީހާ މަޑުމޮޅިވެ ކިއަމަންތެރިވިއެއް ކަމަކު، އޭނާ ހުރިހާ ކަމަކަށް އެއްބަސްވެ ނުހަދާނެއެވެ. އެހެންކަމުން ތިބާގެ ދަރިފުޅަށް، ޝަރުޢާއި ޚިލާފުވާ އަމުރުތަކަށް އިޖާބަ ނުދިނުމަށާއި، އަދި ކޮންމެކޮންމެ އާދަކާދައަކަށް ނަފްސު ކިޔަމަންތެރިކަމާއެކު ހުށަނުއެޅުމަށާއި، އަދި
ކުޑަކުދިން އެކުދިންގެ މައިންބަފައިންނަށް ކިޔަމަންތެރިވާނީ އެކުދިން އެމައިންބަފައިންނަށް އިޙުތިރާމްކުރާނަމައެވެ. އެމައިންބަފައިންގެ މަޤާމާއި މަތިވެރިކަން އެނގޭނަމައެވެ. ދަރިންގެ މައްޗަށް އެމީހުންނަށް ލިބިފައިވާ ބާރު އެނގޭނަމައެވެ. އެކުދިން މައިންބަފައިންނަށް ކިޔަމަންތެރިވާނީ މައިންބަފައިން އެކުދިންގެ މައްޗަށް ބައެއް ކަންކަން
ދިރިއުޅުމުގެ އެއްވެސް ހިސާބަކުން، ދަރިން މައިންބަފައިންނަށްވުރެ މަތީ ބަޔަކަށް ވެވޭނެ ކަމަށް ހީނުކުރާށެވެ. އޭ މުރައްބީންނެވެ! ތިބާގެ ޘަޤާފަތާއި މާޙައުލު އެހެން މާހައުލުތަކާ ކިތަންމެ ތަފާތުވީ ކަމުގައިވީ ނަމަވެސް، ތިބާއަށް ތިބާގެ ދަރިފުޅަށްވުރެ ބޮޑަށް
ދެވަނަ އަސާސް: ބާރުވެރިކަން މައިންބަފައިންގެ ބަހަށް ބޯލެނބުވުމާއި ކިޔަމަންތެރިކުރުވުމަށް މަސައްކަތްކުރާށެވެ. ހެޔޮ ވިސްނޭ އިންސާނެއްކަމުގައި ވަންޏާ އެމީހަކު، އުމުރުން ދުވަސްވެފައިވާ މީހުންނަށާއި، ބޮޑެތި މީހުންނަށް އިޙްތިރާމްކުރާނެއެވެ. އަދި އޭނާއަށްވުރެ މަތީ ފަންތީގައި ތިބޭ މީހުންނަށް
5- ދަރިންގެ މުދަލާމެދު ބިރުވެތިވުން: ފައިސާ ހޭދަކުރާނެ ގޮތުގެ ނަމޫނާ ކުދިންނަށް ދައްކާށެވެ. އެއްޗެއް ގަންނައިރު ބޭނުންޖެހިފައިވާ އެއްޗެހި ގަންނާށެވެ. އަދި ބޭނުން ޖެހިފައި ނުވާ އެއްޗެއް ހިލޭ ބެހިއަސް ނުނަގާށެވެ. އަދި އެއަށް
4- ދަރިފުޅު އެކަންކަމަށް ހުށަހެޅޭ ކަންކަމާމެދު ބިރުވެތިވުން: އިދިކޮޅު ޖިންސަށް ހިތް ކިއައި، އެއިހުސާސަށް އަމަލުކުރަން ފެށުމަކީ ހުއްޓުވަން ވަރަށް އުނދަގޫ ޣަރީޒާއެކެވެ. އެކި ވަސީލަތްތައް ބޭނުންކޮށްގެން އެކަންކަން ހަމަ މަގަށް އަޅުވައި ސީދާކުރުވުމަކީ
3– ދަރިފުޅުގެ ބުއްދިއާއި، ވިސްނުމާއި، އޭނާގެ ފިކުރު ނުބައި ވެދާނެތީ، އަދި އޭނާގެ ޢަމަލުތަކާމެދުވެސް ބިރުވެތިވުން. ފަސޭހައިން މީހުންނަށް ހައްދާލެވޭފަދަ މީހަކަށް ވެދާނެތީއާއި، ބާޠިލު ވާހަކަތަކާއި، އަސްލެއް ނެތް ޚުރާފާތް ގަބޫލުކުރާ މީހަކަށްވެދާނެތީ ބިރުވެތިވާށެވެ.
2- ތިބާގެ ދަރިފުޅުގެ ދިރިއުޅުމަށް ގެއްލުމެއް ލިބިދާނެކަމަށްޓަކައި ބިރުހީވުން: އަހަރެންގެ 15 އަހަރުގެ ދަރިފުޅު، ވަރަށް ކާރުބާރު ބޮޑު މަގެއް ހުރަސްކުރަން ދަނިކޮށް އަހަރެން މަޑުމަޑުން މިފަދައިން ކީމެވެ. “ﷲ ދަރިފުޅު ޙިމާޔަތްކުރައްވާށި!”. މިއަޑު
އެއްވަނަ އަސާސް: ބިރު މައިންބަފައިންގެ ހިތުގައި ދަރިންނާމެދު އޮންނަ ބިރުވެތިކަމަކީ އެކުދިން އިސްލާހުވެގެންދިއުމަށް މަގުފަހިވާ ކަމެކެވެ. ދަރިންނަށް ކުރިމަތިވެދާނެ ނުރައްކަލަކުން އެކުދިން ސަލާމަތްކޮށް އެކުދިންގެ ޝަޚުޞިއްޔަތު ބިނާކުރުމަށްޓަކައި މައިންބަފައިންގެ ހިތުގައި އެކުދިންނާމެދު ބިރުވެތިކަމެއް ހުންނަން
ހަތަރުވަނަ ކަންތައް: ކުއްޖާއަށް ވާރުތަކޮށްފައި ހުންނަ ނުބައި އާދަތައް ރަނގަޅުކޮށް، ހަމަ މަގަށް އެޅުވުމާއި އަދި ހެޔޮ އާދަތައް އަށަގަންނުވައި އެއާދަތައް ހަރުލެއްވުން އިންސާނުންނަކީ މަޢުދަން ފަދަ އެއްޗެކެވެ. ކޮންމެ ކުއްޖަކުވެސް އުފަންވެގެން އަންނައިރު
ތިންވަނަ ކަންތައް: ދީނާއި ދުނިޔަވީ ކަންކަމުގެ ޢިލްމު އުނގެނުން މި މަރުހަލާގައި ހިމެނިގެންދާނީ ކުދިންނަށް، އަސާސީ ކަންކަން ދަސްކޮށްދިނުމާއި، އަދި ރިވެތި އަޚްލާޤީ ސިފަތައް ދަސްކޮށްދިނުމާއި، އަދި އިޖުތިމާޢީ ކަންކަމާ ގުޅުންހުރި ކަންކަމުގައި އެކުދިންނަށް