ކާފަރު ދައުލަތެއްގައި އުޅެން ޖެހިފައިވާ މުސްލިމުންނަށް ޝަރުޢުކުރެވިގެންވަނީ އެބައިމީހުން އެއްބައިވަންތަވެ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާ ގުޅުންބާއްވާ ވާގިވެރިވުމެވެ.
ހިންމަތާއެކު މަސައްކަތްކުރުމަކީ ފޫހިވުމުންނާއި ނާއުއްމީދުވުމުން ދުރުކުރުވާނެކަމެކެވެ. ހިންމަތާއި ކިބުރުވެރިކަން އެއްނުކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހެއެވެ.
އަދި ﷲ ތަޢާލާ އެންމެހާ ރަސޫލުބޭކަލުން ފޮނުއްވެވީ އުފާވެރި ޚަބަރު ދެއްވާ، އިންޛާރުކުރައްވާ ބޭކަލުންތަކެއް ގޮތުގައެވެ. އެކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ މި ބަސްފުޅެވެ.
ޢިލްމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަވެސް ފޮތްތަކުން ނެގޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެގޮތުން ޢިލްމު އުގަންނައިދޭ ޝެއިޚަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި، އޯގާތެރިކޮށް ހިތުމާއި، މާތްކޮށް ހިތުމަކީ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުކަމެކެވެ.
ކިޔަވާ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ވަނީ މަޑުމަޑުން ޢިލްމު އުގެނުމެވެ. ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އަވަސް އަރައިގަތުމަކީ ލިބޭ ޢިލްމެއްގެ މަންފާ ކުޑަކުރުވާނެކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އެ ޢިލްމެއްގެ އަޞްލުތައް ދަސްކުރާށެވެ.
ރަސޫލުﷲ صلّى الله عليه وسلّم ޚަބަރު ދެއްވާފައިވާ ޣައިބުގެ ޚަބަރުތައް ހިތުން ތެދުކޮށް ޤަބޫލުކޮށް އެކަންކަމަށް އީމާންވުމަކީ ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމެއްކަމުގައި ވީހިނދު އެކަންކަން ފާޅުވުމާމެދު ޝައްކު އުފައްދާ އަދި ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތަކާއި މެދުވެސް ޝައްކު އުފައްދައި، އެއްބަޔަކު އެއިން ބައެއްކަންކަމާމެދު އިންކާރުކޮށް، އަދި އަނެއްބަޔަކު، ބާޠިލް ގޮތްގޮތަށް އެކަންކަން ތައުވީލުކޮށް އެފުށްމިފުށަށްޖަހާ ފޮތްތައް ލިޔަމުންދާ މިޒަމާނުގައި، އެފަދަ އޮޅުވާލުންތަކަށް [ރައްދުދިނުން] މިބަޙުޘްގެ އަހައްމިއްޔަތު ތަކުގެ ތެރެއިން ހިމެނިގެން ވެއެވެ.
ﷲ ތަޢާލާ އިންސާނީ ނަސްލު އުފައްދަވާފައިވަނީ އެއިލާހު އިޚްތިޔާރުކުރެއްވި ގޮތުގައެވެ. އެގޮތުން އެއިލާހު އެންމެ ފުރަތަމަ އާދަމް عليه السلام ޚަލްޤުކުރެއްވިއެވެ.
މަޖާކުރާމީހާ އެކަން ފޮރުވާށެވެ. އަދި މީހަކު ކަމެއް އަބަދުކުރާކަމުގައިވާނަމަ އެމީހަކު އެނގޭނެއެވެ. އަދި ވާހަކަ ގިނަކުރާމީހާގެ ވާހަކާގައި ގިނައިން އުނިކަން ހުންނާނެއެވެ. އަދި (އެމީހާގެ ވާހަކާގައި) އުނިކަންހުރުން ގިނަކަމުގައިވާނަމަ ލަދުވަތިކަން ދަށްވާނެއެވެ. އަދި ލަދުވެތިކަން ދަށްމީހާގެ ހިތް މަރުވާނެއެވެ.
އާޚިރަތް ދުވަހަށް އީމާންވުމަކީ [އިސްލާމީ] ޢަޤީދާގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެންވާ، އެކަން ހިތުން ތެދުކޮށް ޤަބޫލުކުރުން ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމެކެވެ.
ޖަވާބު: ނިދުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ހަނދާން ނެތުމުގެ ސަބަބުން ދޫވާ ނަމާދު ނިދިން ހޭލެވުނުހާ އަވަހަކަށް ނުވަތަ ހަނދާންވިހާ އަވަހަކަށް ކުރަންވާނެއެވެ. އެއީ ނަމާދު ކުރުން ނަހީ ވަޤުތެއްކަމުގައިވީނަމަވެސް މެއެވެ. ފަރުޟު ނަމާދެއްކަމުގައި ވިޔަސް
.ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وآله وسلم ގެ އަރިހުން ޛިކުރެއް ވާރިދުވެފައިވެއެވެ. އެއީ ހަމަކަށަވަރުން ރޯދަވިއްލުމަށްފަހު ކިޔުމަށެވެ. އެއީ އެޛިކުރު ޞައްޙަނަމައެވެ.
ހާރުކާގަޑީގައި ކިޔަން ވަކި ޚާއްސަ ދުޢާއެއް ސުންނަތުގައި ވާރިދުވެގެން އައިސްފައެއް ނުވެއެވެ.
އަސްލަކީ އެއް މިސްކިތެއްގައި އެއްވަޤުތެއްގައި ދެޖަމާޢަތެއްގައި ނަމާދު ނުކުރުމެވެ. އެއީ އޭގެ ސަބަބުން މުސްލިމުންގެ މެދުގައި ބައިބައިވުން އުފެދުމަށް މެދުވެރިވުމާއި، އެއްބައެއްގެ ސަބަބުން އަނެއްބަޔަކަށް އުނދަގޫވާ ކަމަށްޓަކައެވެ.
ފާޚާނާގައި ހުރެގެން ރޭޑިއޯ އަކުން ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކަށް ޤުރްއާން އަޑުއެހުމަކީ މީހާ ފާފަވެރިވާނެ ކަމެއްތޯއެވެ؟ ޖަވާބު: ” ކިޔަވާ ޤާރީ ފާޚާނާގެ ބޭރުގައި ވާނަމަ, އަދި ރެކޯރޑްކުރެވިފައިވާ އަޑު އަންނަނީ ފާޚާނާގެ ބޭރުން
ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ސުބްޙާނަޙޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ އަޅާ އަދި ނަބިއްޔާ، މުޙައްމަދު صلّى الله عليه وسلّم ޙައްޤާއިގެން ފޮނުއްވެވިއެވެ.
ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރާއިރު ނިޔަތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އިޚްލާޞްތެރިކުރަންޖެހެއެވެ. އެކުރާ ޞަދަޤާތަކީ ހަމައެކަނީ ﷲއަށްޓަކައި ކުރާ ޞަދަޤާތެއްކަމުގައި ދެކެންޖެހެއެވެ. ނިޔަތް އިޚްލާޞްތެރިނުވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ތެރެއަށް ދެއްކުންތެރިކަން ވަންނާނެއެވެ.
ކާފަރު ދައުލަތެއްގައި އުޅެން ޖެހިފައިވާ މުސްލިމުންނަށް ޝަރުޢުކުރެވިގެންވަނީ އެބައިމީހުން އެއްބައިވަންތަވެ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކާ ގުޅުންބާއްވާ ވާގިވެރިވުމެވެ.
ހިންމަތާއެކު މަސައްކަތްކުރުމަކީ ފޫހިވުމުންނާއި ނާއުއްމީދުވުމުން ދުރުކުރުވާނެކަމެކެވެ. ހިންމަތާއި ކިބުރުވެރިކަން އެއްނުކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހެއެވެ.
އަދި ﷲ ތަޢާލާ އެންމެހާ ރަސޫލުބޭކަލުން ފޮނުއްވެވީ އުފާވެރި ޚަބަރު ދެއްވާ، އިންޛާރުކުރައްވާ ބޭކަލުންތަކެއް ގޮތުގައެވެ. އެކަމުގެ ދަލީލަކީ ﷲ ތަޢާލާގެ މި ބަސްފުޅެވެ.
ޢިލްމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަވެސް ފޮތްތަކުން ނެގޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެގޮތުން ޢިލްމު އުގަންނައިދޭ ޝެއިޚަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި، އޯގާތެރިކޮށް ހިތުމާއި، މާތްކޮށް ހިތުމަކީ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުކަމެކެވެ.
ކިޔަވާ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ވަނީ މަޑުމަޑުން ޢިލްމު އުގެނުމެވެ. ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އަވަސް އަރައިގަތުމަކީ ލިބޭ ޢިލްމެއްގެ މަންފާ ކުޑަކުރުވާނެކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން ޢިލްމު އުގެނުމުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އެ ޢިލްމެއްގެ އަޞްލުތައް ދަސްކުރާށެވެ.
ރަސޫލުﷲ صلّى الله عليه وسلّم ޚަބަރު ދެއްވާފައިވާ ޣައިބުގެ ޚަބަރުތައް ހިތުން ތެދުކޮށް ޤަބޫލުކޮށް އެކަންކަމަށް އީމާންވުމަކީ ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމެއްކަމުގައި ވީހިނދު އެކަންކަން ފާޅުވުމާމެދު ޝައްކު އުފައްދާ އަދި ޤިޔާމަތުގެ ޢަލާމާތްތަކާއި މެދުވެސް ޝައްކު އުފައްދައި، އެއްބަޔަކު އެއިން ބައެއްކަންކަމާމެދު އިންކާރުކޮށް، އަދި އަނެއްބަޔަކު، ބާޠިލް ގޮތްގޮތަށް އެކަންކަން ތައުވީލުކޮށް އެފުށްމިފުށަށްޖަހާ ފޮތްތައް ލިޔަމުންދާ މިޒަމާނުގައި، އެފަދަ އޮޅުވާލުންތަކަށް [ރައްދުދިނުން] މިބަޙުޘްގެ އަހައްމިއްޔަތު ތަކުގެ ތެރެއިން ހިމެނިގެން ވެއެވެ.
ﷲ ތަޢާލާ އިންސާނީ ނަސްލު އުފައްދަވާފައިވަނީ އެއިލާހު އިޚްތިޔާރުކުރެއްވި ގޮތުގައެވެ. އެގޮތުން އެއިލާހު އެންމެ ފުރަތަމަ އާދަމް عليه السلام ޚަލްޤުކުރެއްވިއެވެ.
މަޖާކުރާމީހާ އެކަން ފޮރުވާށެވެ. އަދި މީހަކު ކަމެއް އަބަދުކުރާކަމުގައިވާނަމަ އެމީހަކު އެނގޭނެއެވެ. އަދި ވާހަކަ ގިނަކުރާމީހާގެ ވާހަކާގައި ގިނައިން އުނިކަން ހުންނާނެއެވެ. އަދި (އެމީހާގެ ވާހަކާގައި) އުނިކަންހުރުން ގިނަކަމުގައިވާނަމަ ލަދުވަތިކަން ދަށްވާނެއެވެ. އަދި ލަދުވެތިކަން ދަށްމީހާގެ ހިތް މަރުވާނެއެވެ.
އާޚިރަތް ދުވަހަށް އީމާންވުމަކީ [އިސްލާމީ] ޢަޤީދާގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެންވާ، އެކަން ހިތުން ތެދުކޮށް ޤަބޫލުކުރުން ވާޖިބުވެގެންވާ ކަމެކެވެ.
ޖަވާބު: ނިދުމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ހަނދާން ނެތުމުގެ ސަބަބުން ދޫވާ ނަމާދު ނިދިން ހޭލެވުނުހާ އަވަހަކަށް ނުވަތަ ހަނދާންވިހާ އަވަހަކަށް ކުރަންވާނެއެވެ. އެއީ ނަމާދު ކުރުން ނަހީ ވަޤުތެއްކަމުގައިވީނަމަވެސް މެއެވެ. ފަރުޟު ނަމާދެއްކަމުގައި ވިޔަސް
.ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وآله وسلم ގެ އަރިހުން ޛިކުރެއް ވާރިދުވެފައިވެއެވެ. އެއީ ހަމަކަށަވަރުން ރޯދަވިއްލުމަށްފަހު ކިޔުމަށެވެ. އެއީ އެޛިކުރު ޞައްޙަނަމައެވެ.
ހާރުކާގަޑީގައި ކިޔަން ވަކި ޚާއްސަ ދުޢާއެއް ސުންނަތުގައި ވާރިދުވެގެން އައިސްފައެއް ނުވެއެވެ.
އަސްލަކީ އެއް މިސްކިތެއްގައި އެއްވަޤުތެއްގައި ދެޖަމާޢަތެއްގައި ނަމާދު ނުކުރުމެވެ. އެއީ އޭގެ ސަބަބުން މުސްލިމުންގެ މެދުގައި ބައިބައިވުން އުފެދުމަށް މެދުވެރިވުމާއި، އެއްބައެއްގެ ސަބަބުން އަނެއްބަޔަކަށް އުނދަގޫވާ ކަމަށްޓަކައެވެ.
ފާޚާނާގައި ހުރެގެން ރޭޑިއޯ އަކުން ނުވަތަ އެހެންވެސް ގޮތަކަށް ޤުރްއާން އަޑުއެހުމަކީ މީހާ ފާފަވެރިވާނެ ކަމެއްތޯއެވެ؟ ޖަވާބު: ” ކިޔަވާ ޤާރީ ފާޚާނާގެ ބޭރުގައި ވާނަމަ, އަދި ރެކޯރޑްކުރެވިފައިވާ އަޑު އަންނަނީ ފާޚާނާގެ ބޭރުން
ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ސުބްޙާނަޙޫ ވަތަޢާލާ އެކަލާނގެ އަޅާ އަދި ނަބިއްޔާ، މުޙައްމަދު صلّى الله عليه وسلّم ޙައްޤާއިގެން ފޮނުއްވެވިއެވެ.
ﷲގެ މަގުގައި ހޭދަކުރާއިރު ނިޔަތް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އިޚްލާޞްތެރިކުރަންޖެހެއެވެ. އެކުރާ ޞަދަޤާތަކީ ހަމައެކަނީ ﷲއަށްޓަކައި ކުރާ ޞަދަޤާތެއްކަމުގައި ދެކެންޖެހެއެވެ. ނިޔަތް އިޚްލާޞްތެރިނުވެއްޖެނަމަ އެކަމުގެ ތެރެއަށް ދެއްކުންތެރިކަން ވަންނާނެއެވެ.
