
ޢައުރަ ނިވާކުރުމުގައި ފަރުވާކުޑަކުރުން 3
* ޢައުރައިގެ މިންވަރު
* ކުޑަކުދިންގެ ޢައުރަ

* ޢައުރައިގެ މިންވަރު
* ކުޑަކުދިންގެ ޢައުރަ

* ނަބަވީ ސުންނަތުން ޢައުރަ ނިވާކުރުމަށްވާ ބައެއް ދަލީލުތައް

ޢައުރަ ނިވާކުރުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ނުހަނު ބާރުއަޅުއްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް މީސްތަކުން އެކަމަށް ފަރުވާކުޑަކުރުމުގެ ސަބަބުން މުޖުތަމަޢުގައި ގިނަގުނަ ފާޙިޝްކަންތައްތައް މިވަނީ ފެތުރިފައެވެ. ހަމައެފަދައިން ބެލުންތައް ތިރިކުރުމަށް ވެސް އިސްލާމްދީނުގައި ވަނީ އަމުރު ކުރައްވާފައެވެ.

ދެދަތްޕިލައިގެ ދެމެދުގައިވާ އެއްޗަކީ ދުލެވެ. ދުލަކީ ﷲ ޞުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ އިންސާނުންނަށް ދެއްވި ނިޢުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން ވަރަށް އަގުބޮޑު ނިޢުމަތެކެވެ. އަދި އިންސާނާ ކިބައިގައި ލައްވާފައިވާ ގުނަވަންތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މުހިއްމު އެއް ގުނަވަނެކެވެ.

މިކަމުގައި ސަލަދުންގެ ފުށުން އައިސްފައިވާ އަޘަރުތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމުގެ އާޔަތްތަކުގެ ތެރެއިންވާ ބިންހެލުމާއި، އިރުކޭތަ ހިފުމާއި، ގަދަ ވަޔާއި، ފެންބޮޑުވުމާއި، މިފަދަ އެހެންކަންކަން ހިނގުމުން ވާޖިބުވެގެންވަނީ ﷲ ތަޢާލާއަށް

މިއީ ސުޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ކުރީގެ މުފްތީ ސަމާޙަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ބިން ބާޒު رحمه الله ދެއްވާފައިވާ ނަސޭހަތެއްގެ ތަރުޖަމާއެވެ. ބިންހެލުންތަކާ ގުޅުންހުރި ނަސޭހަތެއް الحمد لله، والصلاة والسلام على رسول

4- ރިޒުޤުދެއްވާ އޭގައި ބަރަކާތްލެއްވުމާއި ތަނަވަސްކަން ދެއްވުމަށްއެދި ދުޢާކުރުން ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ޙާޞިލުކުރުމަށްވެސް މުސްލިމުއަޅާ އެންމެ މުހިންމު ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ކުރަން ޖެހޭނެ އެއްކަމަކީ ދުޢާކުރުމެވެ. އެގޮތުން ﷲ ތައާލާގެ އިސްމުފުޅުތަކުން ގިނަގިނައިން ދުޢާކޮށް

ޝައްކެއްވެސް ނެތްގޮތުގައި މީސްތަކުންނަށް މާފުކުރުމަކުން މީހާއަށް އުނިވާނެ، އަދި ދެރަވާނެ އެއްވެސް ކަމެއްނާއްނާނެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އޭގެ ބަދަލުގައި އެކަމުން ހެޔޮވެގެންވާ ދަރުމަ ލިބިދެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ އަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޞަޙާބީ ބޭކަލުންނަށް މިކަން

އަންނަނިވި ޙަދީޘް ބަސްފުޅު ބައްލަވާށެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ((مَنْ رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ كَانَ حَقًّا عَلَى اللهِ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ يَرُدَّ عَنْهُ

* ބައެއްމީހުން އެމީހުނަށް ނަސޭހަތްދީ އެމީހެއްގެ ކައިރީގައި ﷲ އަށް ބިރުވެތިވާށޭ ، މީސްތަކުންގެ ވާހަކަ ދައްކައި، އެމީސްމީހުންގެ އަބުރަށް ނާރާށޭ ބުނެފިކަމުގައި ވަނީނަމަ، އެމީހެއްގެ ޣީބަބުނެ ހަދައެވެ. އަދި ޖަވާބުގައި ބުނެއެވެ. “މިވާހަކަތައް

ދުނިޔެމަތީގައި އެކި އިންސާނުންނަށް ﷲ ތަޢާލާގެ ރިޒުޤު ދެއްވައިފައިވަނީ އެކިމިންވަރަށެވެ. ބައެއް މީހުންނަކީ ތަނަވަސް މުއްސަނދި މީހުންކަމުގައި ލައްވަވާފައިވާއިރު އަނެއްބައި މީހުންނަކީ ނިކަމެތި ފަޤީރުންނެވެ. އަދި މިއިލާޙީ ސުންނަތުގެ ދަށުން މިދުނިޔޭގައި މީސްތަކުން އިމްތިޙާން

ﷲ ސުބުހާނަހޫވަތަޢާލާ އަލް ވާޤިޢާ ސޫރުތުގައި ވަހީކުރަށް ވަނީ وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ (10) :“އަދި ކުރިއަރައި ދިޔަމީހުންނަކީ ކުރިއަރައި ދިޔަމީހުންނެވެ.” أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ (11) “ކުއްތަންކުރެވިގެންވާ ބަޔަކީ އެބައިމީހުންނެވެ.” ކުއްތަން ކުރެވިގެންވަނީކޮންތާކުތޯއެވެ ..އެބައިމީހުންނަކީ

އިސްލާމްދީނަކީ އަޚުވަންތަ ކަމުގެ ދީނެކެވެ. އެދީނުގައި ވަނީ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކު އެކުވެރިވެ އަދި އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ހެޔޮއެދުމަށް އަމުރުކުރައްވާފައެވެ. އަދި މިކަމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ. އެގޮތުން އިސްލާމްދީނުގައި އަޚުވަންތަކަމަށް ބާރުއެޅުއްވުމުގެ ގޮތުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި

ހިޝާމް ބިން ޢުރްވާ އެކަލޭގެފާނުގެ ބައްޕާފުޅުގެ ކިބައިން ރިވާކުރައްވައެވެ. އަރްވާ ބިންތި އުވައިސް ޞަޙާބީ ބޭކަލެއްކަމަށްވާ ސަޢީދު ބިން ޒައިދު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުއާއި މެދުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ އެކަނބުލޭގެ ބިމުން ބައެއް އެކަލޭގެފާނުގެ ބިމަށް އިތުރުކޮށްފައިވާ

ޖިސްމާނީ ގޮތުން: އެގޮތުން ބަލާއިރު ލޯފަން، ކުރު، ކަޅު، އެފަދަ ނުރުހޭ ސިފަތަކުގެ ވާހަކަ ދެއްކުން ހިމެނެއެވެ. ނަމަވެސް މިސިފަތަކުން ނޫން ގޮތަކަށް އެއީ ކާކުކަން ބަޔާންވެގެން ނުވާނަމަ، ނޫނީ މީސްތަކުންނަށް އެގޮތުންނޫނީ އެއީ

މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ގިނަބަޔަކުވަނީ ރިބާކެއުމުގެ ނުބައިކަން ބަޔާންވުމުން އެކަމުން ދުރުވެފައެވެ. ނަމަވެސް އެއަށްވުރެން ނުބައިވެގެންވާ ކަމެއްގެ މަތިން ހަނދާން ނައްތާލާ ފަރުވާކުޑަކޮށްފައެވެ. އެއީ ޣީބަބުނުމެވެ. وعن سعيد بن زيد – رضي الله

* ޢައުރައިގެ މިންވަރު
* ކުޑަކުދިންގެ ޢައުރަ

* ނަބަވީ ސުންނަތުން ޢައުރަ ނިވާކުރުމަށްވާ ބައެއް ދަލީލުތައް

ޢައުރަ ނިވާކުރުމަކީ އިސްލާމްދީނުގައި ނުހަނު ބާރުއަޅުއްވާފައިވާ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް މީސްތަކުން އެކަމަށް ފަރުވާކުޑަކުރުމުގެ ސަބަބުން މުޖުތަމަޢުގައި ގިނަގުނަ ފާޙިޝްކަންތައްތައް މިވަނީ ފެތުރިފައެވެ. ހަމައެފަދައިން ބެލުންތައް ތިރިކުރުމަށް ވެސް އިސްލާމްދީނުގައި ވަނީ އަމުރު ކުރައްވާފައެވެ.

ދެދަތްޕިލައިގެ ދެމެދުގައިވާ އެއްޗަކީ ދުލެވެ. ދުލަކީ ﷲ ޞުބުހާނަހޫ ވަތަޢާލާ އިންސާނުންނަށް ދެއްވި ނިޢުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން ވަރަށް އަގުބޮޑު ނިޢުމަތެކެވެ. އަދި އިންސާނާ ކިބައިގައި ލައްވާފައިވާ ގުނަވަންތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މުހިއްމު އެއް ގުނަވަނެކެވެ.

މިކަމުގައި ސަލަދުންގެ ފުށުން އައިސްފައިވާ އަޘަރުތައް ވަރަށް ގިނައެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ ކުޅަދުންވަންތަކަމުގެ އާޔަތްތަކުގެ ތެރެއިންވާ ބިންހެލުމާއި، އިރުކޭތަ ހިފުމާއި، ގަދަ ވަޔާއި، ފެންބޮޑުވުމާއި، މިފަދަ އެހެންކަންކަން ހިނގުމުން ވާޖިބުވެގެންވަނީ ﷲ ތަޢާލާއަށް

މިއީ ސުޢޫދީ ޢަރަބިއްޔާގެ ކުރީގެ މުފްތީ ސަމާޙަތުއްޝައިޚް ޢަބްދުލްޢަޒީޒު ބިން ބާޒު رحمه الله ދެއްވާފައިވާ ނަސޭހަތެއްގެ ތަރުޖަމާއެވެ. ބިންހެލުންތަކާ ގުޅުންހުރި ނަސޭހަތެއް الحمد لله، والصلاة والسلام على رسول

4- ރިޒުޤުދެއްވާ އޭގައި ބަރަކާތްލެއްވުމާއި ތަނަވަސްކަން ދެއްވުމަށްއެދި ދުޢާކުރުން ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ޙާޞިލުކުރުމަށްވެސް މުސްލިމުއަޅާ އެންމެ މުހިންމު ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ކުރަން ޖެހޭނެ އެއްކަމަކީ ދުޢާކުރުމެވެ. އެގޮތުން ﷲ ތައާލާގެ އިސްމުފުޅުތަކުން ގިނަގިނައިން ދުޢާކޮށް

ޝައްކެއްވެސް ނެތްގޮތުގައި މީސްތަކުންނަށް މާފުކުރުމަކުން މީހާއަށް އުނިވާނެ، އަދި ދެރަވާނެ އެއްވެސް ކަމެއްނާއްނާނެއެވެ. އަދި ކިއެއްތަ އޭގެ ބަދަލުގައި އެކަމުން ހެޔޮވެގެންވާ ދަރުމަ ލިބިދެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ އަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ޞަޙާބީ ބޭކަލުންނަށް މިކަން

އަންނަނިވި ޙަދީޘް ބަސްފުޅު ބައްލަވާށެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރައްވާފައި ވެއެވެ. ((مَنْ رَدَّ عَنْ عِرْضِ أَخِيهِ الْمُسْلِمِ كَانَ حَقًّا عَلَى اللهِ عَزَّ وَجَلَّ أَنْ يَرُدَّ عَنْهُ

* ބައެއްމީހުން އެމީހުނަށް ނަސޭހަތްދީ އެމީހެއްގެ ކައިރީގައި ﷲ އަށް ބިރުވެތިވާށޭ ، މީސްތަކުންގެ ވާހަކަ ދައްކައި، އެމީސްމީހުންގެ އަބުރަށް ނާރާށޭ ބުނެފިކަމުގައި ވަނީނަމަ، އެމީހެއްގެ ޣީބަބުނެ ހަދައެވެ. އަދި ޖަވާބުގައި ބުނެއެވެ. “މިވާހަކަތައް

ދުނިޔެމަތީގައި އެކި އިންސާނުންނަށް ﷲ ތަޢާލާގެ ރިޒުޤު ދެއްވައިފައިވަނީ އެކިމިންވަރަށެވެ. ބައެއް މީހުންނަކީ ތަނަވަސް މުއްސަނދި މީހުންކަމުގައި ލައްވަވާފައިވާއިރު އަނެއްބައި މީހުންނަކީ ނިކަމެތި ފަޤީރުންނެވެ. އަދި މިއިލާޙީ ސުންނަތުގެ ދަށުން މިދުނިޔޭގައި މީސްތަކުން އިމްތިޙާން

ﷲ ސުބުހާނަހޫވަތަޢާލާ އަލް ވާޤިޢާ ސޫރުތުގައި ވަހީކުރަށް ވަނީ وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ (10) :“އަދި ކުރިއަރައި ދިޔަމީހުންނަކީ ކުރިއަރައި ދިޔަމީހުންނެވެ.” أُولَئِكَ الْمُقَرَّبُونَ (11) “ކުއްތަންކުރެވިގެންވާ ބަޔަކީ އެބައިމީހުންނެވެ.” ކުއްތަން ކުރެވިގެންވަނީކޮންތާކުތޯއެވެ ..އެބައިމީހުންނަކީ

އިސްލާމްދީނަކީ އަޚުވަންތަ ކަމުގެ ދީނެކެވެ. އެދީނުގައި ވަނީ އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކު އެކުވެރިވެ އަދި އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކަށް ހެޔޮއެދުމަށް އަމުރުކުރައްވާފައެވެ. އަދި މިކަމަށް ބާރުއަޅުއްވާފައިވެއެވެ. އެގޮތުން އިސްލާމްދީނުގައި އަޚުވަންތަކަމަށް ބާރުއެޅުއްވުމުގެ ގޮތުން ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި

ހިޝާމް ބިން ޢުރްވާ އެކަލޭގެފާނުގެ ބައްޕާފުޅުގެ ކިބައިން ރިވާކުރައްވައެވެ. އަރްވާ ބިންތި އުވައިސް ޞަޙާބީ ބޭކަލެއްކަމަށްވާ ސަޢީދު ބިން ޒައިދު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުއާއި މެދުގައި އެކަލޭގެފާނުގެ އެކަނބުލޭގެ ބިމުން ބައެއް އެކަލޭގެފާނުގެ ބިމަށް އިތުރުކޮށްފައިވާ

ޖިސްމާނީ ގޮތުން: އެގޮތުން ބަލާއިރު ލޯފަން، ކުރު، ކަޅު، އެފަދަ ނުރުހޭ ސިފަތަކުގެ ވާހަކަ ދެއްކުން ހިމެނެއެވެ. ނަމަވެސް މިސިފަތަކުން ނޫން ގޮތަކަށް އެއީ ކާކުކަން ބަޔާންވެގެން ނުވާނަމަ، ނޫނީ މީސްތަކުންނަށް އެގޮތުންނޫނީ އެއީ

މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ގިނަބަޔަކުވަނީ ރިބާކެއުމުގެ ނުބައިކަން ބަޔާންވުމުން އެކަމުން ދުރުވެފައެވެ. ނަމަވެސް އެއަށްވުރެން ނުބައިވެގެންވާ ކަމެއްގެ މަތިން ހަނދާން ނައްތާލާ ފަރުވާކުޑަކޮށްފައެވެ. އެއީ ޣީބަބުނުމެވެ. وعن سعيد بن زيد – رضي الله






















