ޢިލްމުވެރިޔާ އާއި ޢިލްމު އުނގެނޭ ކުއްޖާގެ މަތިވެރިކަމާއި މާތްކަން އަންގައިދޭ ބައެއް ދަލީލުތައް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. يَرْفَعِ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله أما بعد ﷲ ތަޢާލާ އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންނަށް ދެއްވާ އެންމެ ބޮޑު ނިޢުމަތަކީ އިސްލާމްކަމުގެ ނިޢުމަތްކަން ކަށަވަރެވެ. އެއިލާހު މީސްތަކުންގެ ޙިދާޔަތަށްޓަކައި ފޮނުއްވެވި ރަސޫލުން
އައްޔޫބުގެފާނުގެ ބައްޔަކީ އެރަށުގެ އަހުލުވެރިން ހީކުރިގޮތުގައި ގައިންގަޔަށް އަރާ ބައްޔެކެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނު ދިރިއުޅުއްވި އަވަށުންވެސް ބޭރުކޮށްލެއްވިއެވެ. ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ޛިކުރުކުރައްވާފައިވާ ގޮތުން އެކަލޭގެފާނު ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން ތަންމަތިން ނުތެދުވެވެެން ފެށުމުން އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލުން ގޭގެއަށްގޮސް މަސައްކަތްކޮށް ލާރި ހޯއްދެވިއެވެ.
ދުޢާއަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅަމެންނީ ހެޔޮކަންކަމަށް ގޮވާލާ އަދި މުންކަރާތްތައް ނަހީ ކުރާބަޔަކު ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ!
ޢަރަބި ބަހުގައި ޢިލްމަކީ، ޖާހިލުކަމުގެ އިދުކޮޅެވެ. އެއީ އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަގޮތުގައި އެއްޗެއް ލިބިގަތުމެވެ. ނުވަތަ ފަހުމްވުމެވެ. ޢިލްމުވެރިން ޢިލްމުގެ އިޞްތިލާޙީ މާނާގައި ވިދާޅުވެއެވެ. ޢިލްމަކީ މަޢުރިފާކުރުމުވެ. އެއީ ޖަހުލުގެ އިދިކޮޅެވެ. ﷲ ތަޢާލާ
އާދަމު ޢަލައިހިއްސަލާމް ދުނިޔެއަށް ފޮނުއްވުމަށްފަހު ޤިޔާމަތާއި ހަމައަށް ދާނދެން ކޮންމެ މީހަކީވެސް ކޮންމެވެސް މުސީބާތެއްކުރިމަތިވާނެ މީހެކެވެ. ކޮންމެވެސް އުނދަގުލެއް ނުވަތަ އިމްތިޙާނެެއް ކުރިމަތިވާނެ މީހެކެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އިމްތިޙާން ނުކުރައްްވާ އެއްވެސް މީހަކު ނުވެއެވެ.
އެހެންކަމުން ދޮގުހެދުމާމެދު ސަމާލުވުން ހުއްޓެވެ. އެއީ މީހުން ހެއްވާލުމަށްޓަކައި ކަމުގައި ވިޔަސް، މަޖަލަކަށް ވިޔަސް ނުވަތަ އެނޫން ގޮތަކަށް ކަމުގައިވިޔަސްމެއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ބަރަކާތްތެރި ރަމަޟާން މަހާއި ޙައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކޮށް ނިމުމާއިއެކު މުސްލިމުންނާއި ބައްދަލުކުރާ އެންމެ އުފާވެރި ދެދުވަހަކީ ފިތުރުޢީދާއި އަޟްޙާޢީދެވެ.
މިއީ މިފޮތުގައި ބަޔާންކޮށްލަން ޤަސްދުކުރި މިންވަރެވެ. ދުޢާއަކީ ﷲ ތަޢާލާ މަދީނާގެ އަހުލުވެރިންނަށާއި އެތަނަށް ޒިޔާރަތްކުރާ މީސްތަކުންނަށް ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައި ތައުފީޤު ދެއްވުމެވެ. އަދި މި މާތްބިމުގައި ރިވެތިކޮށް އުޅެ ރިވެތިކޮށް ނިމިދާ މީހުންގެ ތެރެއިން އަޅަމެން ލެއްވުމެވެ.
އަދި މަނާކުރެވިގެންވާ ކަމެއްކަމަށް ބުނާ ރައުޔު ވަރުގަދައެވެ. އެއީ އަންހެނާ އެކަންތައް (އެބަހީ: ޤަބުރަށް ޒިޔާރަތްކުރުން) ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އެދޫކޮށްލެވުނީ މުސްތަޙައްބު ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އެކަންކޮށްފި ކަމަށްވާނަމަ ލަޢުނަތުގެ ތެރެއަށް އެބަވަދެގެންދެއެވެ.
ޤަބުރަށް ޒިޔާރަތްކުރާ މީހާއަށް ތިން ފައިދާއެއް ވެއެވެ. ފުރަތަމައީ: އޭނާ މަރުމަތިން ހަނދާންވާނެއެވެ. އޭރުން ހެޔޮޢަމަލުތައް ކުރުމަށް ލިބޭ ހިތްވަރަކަށް އެކަންތައް ވެއެވެ. ޙަދީޘެއްގައި ވެއެވެ. ((زُورُوا الْقُبُورَ، فَإِنَّهَا تُذَكِّرُكُمْ الْآخِرَةَ)) [أخرجه
ގަބުރުތަކަށް ޒިޔާރަތްކުރުމަށް ދަލާލަތުކުރާ ޙަދީޘްތަކުން، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤަބުރުފުޅަށްވެސް ޒިޔާރަތްކުރެވޭނެކަމަށް ދަލީލު ލިބެއެވެ. މިސާލަކަށް: ((زُورُوا الْقُبُورَ، فَإِنَّهَا تُذَكِّرُكُمْ الْآخِرَةَ)) [أخرجه مسلم في صحيحه] މާނައީ “ތިޔަބައިމީހުން ޤަބުރުތަކަށް ޒިޔާތަތްކުރާށެވެ. އެހެނީ އެކަންތައް
އަދި ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ: (وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا) [النساء 64] މާނައީ: “އަދި އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންގެ ނަފްސުތަކަށް
ޙައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް އަންނަ މީހާއަށް ޤަބުރުފުޅަށް ޒިޔާރަތްކުރުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ޙައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް އަންނަ މީހާއަށް މަދީނާއަށް ޒިޔާރަތް ނުކޮށްވެސް އެނބުރިދެވިދާނެއެވެ. އަދި މަދީނާއަށް އަންނަ މީހަކު ޙައްޖެއް އަދި
ހަވަނައީ: މީސްކިތުން ބޭރުގައި ނުވަތަ އެތެރޭގައި ކަމަށްވިޔަސް، ޤަބުރުފުޅާ ދުރު ހިސާބެއްގައި ހުރެ ޤަބުރުފުޅަށް ކުރިމަތިލައި، ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައަށް ސަލާމްދެންނެވުމެއް ނުވެއެވެ. އައްޝައިޚް ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް ބިން ބާޒް ރަޙިމަހުﷲ އެކަލޭގެފާނު ލިޔުއްވި
ރުޅި އިސްކުރުމަކީ ނުރަނގަޅު ސިފައެކެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ގެއްލުންތަކެއް ލިބެއެވެ. ކުރުގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށާއި އެހެން މީހުންނަށްވެސް އޭގެ ސަބަބުން ގެއްލުންވެއެވެ.
ޢިލްމުވެރިޔާ އާއި ޢިލްމު އުނގެނޭ ކުއްޖާގެ މަތިވެރިކަމާއި މާތްކަން އަންގައިދޭ ބައެއް ދަލީލުތައް ﷲ ތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. يَرْفَعِ اللَّـهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَالَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله أما بعد ﷲ ތަޢާލާ އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންނަށް ދެއްވާ އެންމެ ބޮޑު ނިޢުމަތަކީ އިސްލާމްކަމުގެ ނިޢުމަތްކަން ކަށަވަރެވެ. އެއިލާހު މީސްތަކުންގެ ޙިދާޔަތަށްޓަކައި ފޮނުއްވެވި ރަސޫލުން
އައްޔޫބުގެފާނުގެ ބައްޔަކީ އެރަށުގެ އަހުލުވެރިން ހީކުރިގޮތުގައި ގައިންގަޔަށް އަރާ ބައްޔެކެވެ. އެހެންކަމުން އެކަލޭގެފާނު ދިރިއުޅުއްވި އަވަށުންވެސް ބޭރުކޮށްލެއްވިއެވެ. ބައެއް ޢިލްމުވެރިން ޛިކުރުކުރައްވާފައިވާ ގޮތުން އެކަލޭގެފާނު ބަލިމަޑުކަމުގެ ސަބަބުން ތަންމަތިން ނުތެދުވެވެެން ފެށުމުން އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލުން ގޭގެއަށްގޮސް މަސައްކަތްކޮށް ލާރި ހޯއްދެވިއެވެ.
ދުޢާއަކީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅަމެންނީ ހެޔޮކަންކަމަށް ގޮވާލާ އަދި މުންކަރާތްތައް ނަހީ ކުރާބަޔަކު ކަމުގައި ލެއްވުމެވެ!
ޢަރަބި ބަހުގައި ޢިލްމަކީ، ޖާހިލުކަމުގެ އިދުކޮޅެވެ. އެއީ އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަގޮތުގައި އެއްޗެއް ލިބިގަތުމެވެ. ނުވަތަ ފަހުމްވުމެވެ. ޢިލްމުވެރިން ޢިލްމުގެ އިޞްތިލާޙީ މާނާގައި ވިދާޅުވެއެވެ. ޢިލްމަކީ މަޢުރިފާކުރުމުވެ. އެއީ ޖަހުލުގެ އިދިކޮޅެވެ. ﷲ ތަޢާލާ
އާދަމު ޢަލައިހިއްސަލާމް ދުނިޔެއަށް ފޮނުއްވުމަށްފަހު ޤިޔާމަތާއި ހަމައަށް ދާނދެން ކޮންމެ މީހަކީވެސް ކޮންމެވެސް މުސީބާތެއްކުރިމަތިވާނެ މީހެކެވެ. ކޮންމެވެސް އުނދަގުލެއް ނުވަތަ އިމްތިޙާނެެއް ކުރިމަތިވާނެ މީހެކެވެ. ﷲ ތަޢާލާ އިމްތިޙާން ނުކުރައްްވާ އެއްވެސް މީހަކު ނުވެއެވެ.
އެހެންކަމުން ދޮގުހެދުމާމެދު ސަމާލުވުން ހުއްޓެވެ. އެއީ މީހުން ހެއްވާލުމަށްޓަކައި ކަމުގައި ވިޔަސް، މަޖަލަކަށް ވިޔަސް ނުވަތަ އެނޫން ގޮތަކަށް ކަމުގައިވިޔަސްމެއެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ބަރަކާތްތެރި ރަމަޟާން މަހާއި ޙައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކޮށް ނިމުމާއިއެކު މުސްލިމުންނާއި ބައްދަލުކުރާ އެންމެ އުފާވެރި ދެދުވަހަކީ ފިތުރުޢީދާއި އަޟްޙާޢީދެވެ.
މިއީ މިފޮތުގައި ބަޔާންކޮށްލަން ޤަސްދުކުރި މިންވަރެވެ. ދުޢާއަކީ ﷲ ތަޢާލާ މަދީނާގެ އަހުލުވެރިންނަށާއި އެތަނަށް ޒިޔާރަތްކުރާ މީސްތަކުންނަށް ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައި ތައުފީޤު ދެއްވުމެވެ. އަދި މި މާތްބިމުގައި ރިވެތިކޮށް އުޅެ ރިވެތިކޮށް ނިމިދާ މީހުންގެ ތެރެއިން އަޅަމެން ލެއްވުމެވެ.
އަދި މަނާކުރެވިގެންވާ ކަމެއްކަމަށް ބުނާ ރައުޔު ވަރުގަދައެވެ. އެއީ އަންހެނާ އެކަންތައް (އެބަހީ: ޤަބުރަށް ޒިޔާރަތްކުރުން) ދޫކޮށްލައިފިނަމަ އެދޫކޮށްލެވުނީ މުސްތަޙައްބު ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް އެކަންކޮށްފި ކަމަށްވާނަމަ ލަޢުނަތުގެ ތެރެއަށް އެބަވަދެގެންދެއެވެ.
ޤަބުރަށް ޒިޔާރަތްކުރާ މީހާއަށް ތިން ފައިދާއެއް ވެއެވެ. ފުރަތަމައީ: އޭނާ މަރުމަތިން ހަނދާންވާނެއެވެ. އޭރުން ހެޔޮޢަމަލުތައް ކުރުމަށް ލިބޭ ހިތްވަރަކަށް އެކަންތައް ވެއެވެ. ޙަދީޘެއްގައި ވެއެވެ. ((زُورُوا الْقُبُورَ، فَإِنَّهَا تُذَكِّرُكُمْ الْآخِرَةَ)) [أخرجه
ގަބުރުތަކަށް ޒިޔާރަތްކުރުމަށް ދަލާލަތުކުރާ ޙަދީޘްތަކުން، އެކަލޭގެފާނުގެ ޤަބުރުފުޅަށްވެސް ޒިޔާރަތްކުރެވޭނެކަމަށް ދަލީލު ލިބެއެވެ. މިސާލަކަށް: ((زُورُوا الْقُبُورَ، فَإِنَّهَا تُذَكِّرُكُمْ الْآخِرَةَ)) [أخرجه مسلم في صحيحه] މާނައީ “ތިޔަބައިމީހުން ޤަބުރުތަކަށް ޒިޔާތަތްކުރާށެވެ. އެހެނީ އެކަންތައް
އަދި ﷲތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވާ: (وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا) [النساء 64] މާނައީ: “އަދި އެބައިމީހުން އެބައިމީހުންގެ ނަފްސުތަކަށް
ޙައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް އަންނަ މީހާއަށް ޤަބުރުފުޅަށް ޒިޔާރަތްކުރުން ލާޒިމެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ޙައްޖަށް ނުވަތަ ޢުމްރާއަށް އަންނަ މީހާއަށް މަދީނާއަށް ޒިޔާރަތް ނުކޮށްވެސް އެނބުރިދެވިދާނެއެވެ. އަދި މަދީނާއަށް އަންނަ މީހަކު ޙައްޖެއް އަދި
ހަވަނައީ: މީސްކިތުން ބޭރުގައި ނުވަތަ އެތެރޭގައި ކަމަށްވިޔަސް، ޤަބުރުފުޅާ ދުރު ހިސާބެއްގައި ހުރެ ޤަބުރުފުޅަށް ކުރިމަތިލައި، ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައަށް ސަލާމްދެންނެވުމެއް ނުވެއެވެ. އައްޝައިޚް ޢަބްދުލް ޢަޒީޒް ބިން ބާޒް ރަޙިމަހުﷲ އެކަލޭގެފާނު ލިޔުއްވި
ރުޅި އިސްކުރުމަކީ ނުރަނގަޅު ސިފައެކެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ގެއްލުންތަކެއް ލިބެއެވެ. ކުރުގޮތަކަށް ދަންނަވާނަމަ އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށާއި އެހެން މީހުންނަށްވެސް އޭގެ ސަބަބުން ގެއްލުންވެއެވެ.
