މި ބަސްފުޅު ((وَتَوَلَّنِي فِيمَنْ تَوَلَّيْتَ )) މާނައީ މިއަޅާގެ ވަލީކަމުގައި އިބަ އިލާހު، ވޮޑިގަންނަވާފާނދެއެވެ.(އެބަހީ މިއަޅާއަށް ވާގިވެރިވެވޮޑިގަންނަވާ ފަރާތެއްކަމުގައި ވޮޑިގަންނަވާފާނދެއެވެ.) وِلاَيَةގެ ދެވައްތަރެއް ވެއެވެ. އެއީ ޚާއްސަ وِلاَيَة އާއި އާއްމު وِلاَيَة
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. އިންސާނާގެ އެންމެ ބޮޑު އަދުއްވަކީ ޝައިޠާނާ ކަމާމެދު އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތެވެ. އެހެނީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމަށް އޭނާއަށް ކުރެވުނުކޮންމެކަމެއް ކުރުމަށް
އަދި، އެއީ ކޮންމެ ފެންވަރެއްގެ، ކޮންމެ މީހެއްކަމުގައި ވިޔަސް، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތުގެ މައްޗަށް އެހެން މީހެއްގެ ބަހެއް އިސްކުރުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
އެއިލާހީ (އެއިލާހުގެ ޚަލްޤުކުރެއްވި ތަކެއްޗަށް) ޙާޖަތަށްޖެހިވޮޑިގެންނުވާ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ އެއްވެސް އުނދަގޫކަމެއްނެތި (އެޚަލްޤުތަކަށް ރިޒްޤުދެއްވާ) ރާޒިޤުވަންތަ އިލާހެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ރަސޫލުކަމާއިގެން ފޮނުއްވެވި ބިމަކީ އެބިމެއްގައި އެއްބަޔަކު އަނެއްބައެއްގެ މެދުގައި ބައިބައި ވުމާއި ދެކޮޅުވެރިކަން، އިންތިހާއަށް ގޮސްފައިއޮތް ބިމެކެވެ. ވެރިކަމާއި ޒަޢާމަތައްޓަކައި ހަނގުރާމަކޮށް ތަޅާފޮޅައި ލޭ އޮހޮރުވަމުން ދިޔައެވެ. ޤަބީލާ
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ގޯތިގެދޮރަކީ ﷲ ތަޢާލާ ޙުރުމަތްތެރިކުރައްވާފައިވާ ތަންތަނެވެ. އެތަންތަނަށްވަނުމުގައި ޚާއްޞަ ޝަރުޢީ އަދަބުތަކެއްވެއެވެ. އަޅުގަނޑުމުންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ބައެއް ރަށްފުށު ހިސާބުތަކުގައި
އަޅުގަނޑުމެންގެ ކަންތައްތައް ތަދުބީރު ކުރައްވާ ގަދަކީރިތިވަންތަ، އާރާއި ބާރުގެ ވެރި އިލާހް، ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން މީހަކާއިމެދު ނިޔާ ކަނޑަ އަޅުއްވާފައިވަނީ ކޮންފަދައަކުން ކަމާމެދު އެނގެނީ ފަހެ ކާކަށްތޯއެވެ؟ އެއިން ކަމެއް
އެއިލާހީ އަވަހާރަވުމެއްނެތި ދިރިދެމިވޮޑިގެންވާ ފަރާތެވެ. އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވުމެއްނެތި ދާއިމަށް ޤާއިމުވެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ.
މިކަމުގައި އެންމެ ރަނގަޅުގޮތަކީ މިއީ ޙަރާމްކަމެއްކަމުގައި ދެކުމެވެ. ސަބަބަކީ މިކަމާއި ބެހޭގޮތުން ޙަދީޘްފުޅުގައި އައިސްފައިވާ ވަޢީދުގެ ބަސްފުޅުގެ ސަބަބުންނެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވި ބަސްފުޅުގެ މާނައިގައިވެއެވެ. “ފަހު ޒަމާނުގައި އެބައިމީހުންގެ އިސްތަށިތައް
އެހެންކަމުން ތިބާގެ މައްޗަށްވަނީ، ޖިސްމާނީ ބަލިތަކާއި އަދި ހިތުގެ ބަލިމަޑުކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޝަހުވަތްތަކާއި ޝުބުހަތަކުން ( ޝައްކާއި ވަހުމު ) ތަކުން ސަލާމަތްކޮށްދީ އެފަދަ އެންމެހައި ބަލިތަކަސް ޝިފާދެއްވުމަށް އެދި ﷲ ތަޢާލާއަށް ދެންނެވުމެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. މުޖުތަމަޢުތައް އެކުލެވެނީ ޢާއިލާތަކެއްގެ މައްޗަށްކަމަށްވާއިރު ޢާއިލާތައް ހެޔޮގޮތުގައި ތަރުބިއްޔަތުކުރުމީ މުޖުތަމަޢުގެ ހަމަޖެހުމެވެ. ގިނަފަހަރަށް އެކަމާމެދު ފަރުވާކުޑަކުރެވެނީ އެކަމުގެ އަހައްމިއްޔަތު
މި މަތިވެރިވެގެންވާ ޝަހާދަތުގެ ހަޤީޤަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، އެކަލޭގެފާނު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ފުރިހަމަގޮތުގައި ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެކަލޭގަފާނު ގެންނެވި ޝަރީޢަތާއި އެއްގޮތައް ޙުކުމް ކުރުމާއި އަދި ޙުކުމް ތަންފީޒް ކުރުމާއި އެކަލޭގެފާނާއި އަދި އެކަލޭގެފާނު ގެންނެވި
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އުފަންދުވަސް ފާހަގަކުރުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. މިކަންކުރުން ޙަރާމްވެގެންވަނީ އެތައް ސަބަބުތަކަކަށްޓަކައެވެ.
މިލަފުޡުގެ މާނައަކީ މީސްތަކުން ކަމުގައި ބުނެވިފައިވެއެވެ. އަދި އެއީ ރޫޙުވާ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްކަމުގައާއި، އަދި އިންސީންނާއި ޖިންނީންކަމުގައިވެސް ބުނެވިފައިވެއެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
އިމާމު އަހުމަދުގެ مُسْنَدُ ގައި ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއްގައިވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކާފަދަރިކަލުން ޙަސަން ބިން ޢަލީ ރަޞިޔަﷲ ޢަންހުމާ ވިދާޅުވިއެވެ. ވިތުރީގެ ޤުނޫތުގައި މިފަދައިން ކިޔުމަށް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
ފުރަގަސްފަރާތުގެ ދޮރު ބޭނުންކުރުން ޙަރާމްވުން ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. (نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَّكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ)(އަލްބަޤަރާ 223) މާނައީ: ” ތިޔަބައިމީހުންގެ އަނބިންނީ، ތިޔަބައިމީހުންނަށްވާ ދަނޑުބިމެކެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން ބޭނުންފަދައަކުން
މި ބަސްފުޅު ((وَتَوَلَّنِي فِيمَنْ تَوَلَّيْتَ )) މާނައީ މިއަޅާގެ ވަލީކަމުގައި އިބަ އިލާހު، ވޮޑިގަންނަވާފާނދެއެވެ.(އެބަހީ މިއަޅާއަށް ވާގިވެރިވެވޮޑިގަންނަވާ ފަރާތެއްކަމުގައި ވޮޑިގަންނަވާފާނދެއެވެ.) وِلاَيَةގެ ދެވައްތަރެއް ވެއެވެ. އެއީ ޚާއްސަ وِلاَيَة އާއި އާއްމު وِلاَيَة
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. އިންސާނާގެ އެންމެ ބޮޑު އަދުއްވަކީ ޝައިޠާނާ ކަމާމެދު އެއްވެސް ޝައްކެއްނެތެވެ. އެހެނީ އިންސާނުން މަގުފުރެއްދުމަށް އޭނާއަށް ކުރެވުނުކޮންމެކަމެއް ކުރުމަށް
އަދި، އެއީ ކޮންމެ ފެންވަރެއްގެ، ކޮންމެ މީހެއްކަމުގައި ވިޔަސް، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ސުންނަތުގެ މައްޗަށް އެހެން މީހެއްގެ ބަހެއް އިސްކުރުން ހުއްދަވެގެން ނުވެއެވެ.
އެއިލާހީ (އެއިލާހުގެ ޚަލްޤުކުރެއްވި ތަކެއްޗަށް) ޙާޖަތަށްޖެހިވޮޑިގެންނުވާ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ އެއްވެސް އުނދަގޫކަމެއްނެތި (އެޚަލްޤުތަކަށް ރިޒްޤުދެއްވާ) ރާޒިޤުވަންތަ އިލާހެވެ.
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ރަސޫލުކަމާއިގެން ފޮނުއްވެވި ބިމަކީ އެބިމެއްގައި އެއްބަޔަކު އަނެއްބައެއްގެ މެދުގައި ބައިބައި ވުމާއި ދެކޮޅުވެރިކަން، އިންތިހާއަށް ގޮސްފައިއޮތް ބިމެކެވެ. ވެރިކަމާއި ޒަޢާމަތައްޓަކައި ހަނގުރާމަކޮށް ތަޅާފޮޅައި ލޭ އޮހޮރުވަމުން ދިޔައެވެ. ޤަބީލާ
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. ގޯތިގެދޮރަކީ ﷲ ތަޢާލާ ޙުރުމަތްތެރިކުރައްވާފައިވާ ތަންތަނެވެ. އެތަންތަނަށްވަނުމުގައި ޚާއްޞަ ޝަރުޢީ އަދަބުތަކެއްވެއެވެ. އަޅުގަނޑުމުންގެ މުޖުތަމަޢުގައި ބައެއް ރަށްފުށު ހިސާބުތަކުގައި
އަޅުގަނޑުމެންގެ ކަންތައްތައް ތަދުބީރު ކުރައްވާ ގަދަކީރިތިވަންތަ، އާރާއި ބާރުގެ ވެރި އިލާހް، ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން މީހަކާއިމެދު ނިޔާ ކަނޑަ އަޅުއްވާފައިވަނީ ކޮންފަދައަކުން ކަމާމެދު އެނގެނީ ފަހެ ކާކަށްތޯއެވެ؟ އެއިން ކަމެއް
އެއިލާހީ އަވަހާރަވުމެއްނެތި ދިރިދެމިވޮޑިގެންވާ ފަރާތެވެ. އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވުމެއްނެތި ދާއިމަށް ޤާއިމުވެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ.
މިކަމުގައި އެންމެ ރަނގަޅުގޮތަކީ މިއީ ޙަރާމްކަމެއްކަމުގައި ދެކުމެވެ. ސަބަބަކީ މިކަމާއި ބެހޭގޮތުން ޙަދީޘްފުޅުގައި އައިސްފައިވާ ވަޢީދުގެ ބަސްފުޅުގެ ސަބަބުންނެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވި ބަސްފުޅުގެ މާނައިގައިވެއެވެ. “ފަހު ޒަމާނުގައި އެބައިމީހުންގެ އިސްތަށިތައް
އެހެންކަމުން ތިބާގެ މައްޗަށްވަނީ، ޖިސްމާނީ ބަލިތަކާއި އަދި ހިތުގެ ބަލިމަޑުކަމުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ޝަހުވަތްތަކާއި ޝުބުހަތަކުން ( ޝައްކާއި ވަހުމު ) ތަކުން ސަލާމަތްކޮށްދީ އެފަދަ އެންމެހައި ބަލިތަކަސް ޝިފާދެއްވުމަށް އެދި ﷲ ތަޢާލާއަށް ދެންނެވުމެވެ.
الحمد لله والصلاة والسلام على رسول الله وعلى آله وصحبه أجمعين. މުޖުތަމަޢުތައް އެކުލެވެނީ ޢާއިލާތަކެއްގެ މައްޗަށްކަމަށްވާއިރު ޢާއިލާތައް ހެޔޮގޮތުގައި ތަރުބިއްޔަތުކުރުމީ މުޖުތަމަޢުގެ ހަމަޖެހުމެވެ. ގިނަފަހަރަށް އެކަމާމެދު ފަރުވާކުޑަކުރެވެނީ އެކަމުގެ އަހައްމިއްޔަތު
މި މަތިވެރިވެގެންވާ ޝަހާދަތުގެ ހަޤީޤަތްތަކުގެ ތެރޭގައި، އެކަލޭގެފާނު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައަށް ފުރިހަމަގޮތުގައި ކިޔަމަންތެރިވުމާއި، އެކަލޭގަފާނު ގެންނެވި ޝަރީޢަތާއި އެއްގޮތައް ޙުކުމް ކުރުމާއި އަދި ޙުކުމް ތަންފީޒް ކުރުމާއި އެކަލޭގެފާނާއި އަދި އެކަލޭގެފާނު ގެންނެވި
ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އުފަންދުވަސް ފާހަގަކުރުމަކީ ހުއްދަވެގެންވާ ކަމެއް ނޫނެވެ. މިކަންކުރުން ޙަރާމްވެގެންވަނީ އެތައް ސަބަބުތަކަކަށްޓަކައެވެ.
މިލަފުޡުގެ މާނައަކީ މީސްތަކުން ކަމުގައި ބުނެވިފައިވެއެވެ. އަދި އެއީ ރޫޙުވާ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްކަމުގައާއި، އަދި އިންސީންނާއި ޖިންނީންކަމުގައިވެސް ބުނެވިފައިވެއެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
އިމާމު އަހުމަދުގެ مُسْنَدُ ގައި ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއްގައިވެއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ ކާފަދަރިކަލުން ޙަސަން ބިން ޢަލީ ރަޞިޔަﷲ ޢަންހުމާ ވިދާޅުވިއެވެ. ވިތުރީގެ ޤުނޫތުގައި މިފަދައިން ކިޔުމަށް ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި
ފުރަގަސްފަރާތުގެ ދޮރު ބޭނުންކުރުން ޙަރާމްވުން ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. (نِسَاؤُكُمْ حَرْثٌ لَّكُمْ فَأْتُوا حَرْثَكُمْ أَنَّىٰ شِئْتُمْ)(އަލްބަޤަރާ 223) މާނައީ: ” ތިޔަބައިމީހުންގެ އަނބިންނީ، ތިޔަބައިމީހުންނަށްވާ ދަނޑުބިމެކެވެ. ފަހެ ތިޔަބައިމީހުން ބޭނުންފަދައަކުން
