އެބަހީ: ‘އަހަރެމެން ކަލޭގެފާނު ތިޔަ ގެންނެވި ރިސާލަތަށް ތަބަޢަވެ، އަހަރެމެންގެ ވަށައިގެންވާ މުޝްރިކު ޢަރަބި ގަބީލާތަކާއި ދެކޮޅުވެއްޖެނަމަ، އެބައިމީހުން އަހަރެމެންނަށް ގެއްލުންދީ އަހަރެމެންނާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ ކޮށް އަހަރެމެން ތިބި ކޮންމެ ތަނަކުން އަހަރެމެން ފަހާލަފާނެ ކަމަށްޓަކާ އަހަރެމެން ބިރުގަނެއެވެ.’
وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ ۗ وَكَانَ اللَّـهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ مُّقْتَدِرًا ﴿٤٥﴾ އަދި
މިރަޢުޔަތުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރާޖިޙްވެގެންވަނީ ދެވަނަ ރަޢުޔެވެ. އެއީ ابن جرير الطبري ވެސް ރާޖިޙްކުރައްވާފައިވާ ރަޢުޔެވެ. ފޫޅާއި ކަކުލާދެމެދު ނިވާކޮށްލުމުގައި ޢިއްލަތެއްވެއެވެ. އެއީ އެކަންކުރުމުގެ ތެރޭގައި ފަހަރެއްގައި ޖިމާޢުވެވިދާނެތީއެވެ. والله أعلم .
وَلَوْلَا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ مَا شَاءَ اللَّـهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّـهِ ۚ إِن تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنكَ مَالًا وَوَلَدًا ﴿٣٩﴾ އަދި ކަލޭގެ ބަގީޗާއަށް ، ކަލޭ
وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَـٰذِهِ أَبَدًا ﴿٣٥﴾ އަދި އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވެގެންވާ ޙާލު، އޭނާގެ ބަގީޗާއަށް ވަދެ ބުންޏެވެ: “ދުވަހަކުވެސް މިތަކެތި
وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلًا رَّجُلَيْنِ جَعَلْنَا لِأَحَدِهِمَا جَنَّتَيْنِ مِنْ أَعْنَابٍ وَحَفَفْنَاهُمَا بِنَخْلٍ وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمَا زَرْعًا ﴿٣٢﴾ އަދި ކަލޭގެފާނު އެއުރެންނަށް ދެފިރިހެނެއްގެ މިޘާލު ޖައްސަވައިދެއްވާށެވެ! އެދެމީހުންކުރެ އެކަކަށް ، މޭބިސްކަދުރުގެ
ދުނިޔޭގައި މަންފާ ލިބެނިވި ޢަމަލުން އަވަދިވެއްޖެނަމަ، ޢާޚިރަތުގެ ޢަމަލުތައްކުރުމަށް އަވަސްވެގަނެއެވެ. އެހެނީ، އިންސާނާއަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޒަމާނަކީ ހޭލާހުންނައިރުގައްޔާއި، ނިދާފައި އޮންނައިރުވެސް ފާއިތުވެގެންދާނެ ޒަމާނެކެވެ. ހަމައެހެންމެ، އަވަދިނެތި އުޅޭއިރުގައްޔާއި، ހުސްވަގުތުތަކުގައިވެސް ޒަމާން ކުރިއަށް ދާނެއެވެ.
وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ ۖ فَمَن شَاءَ فَلْيُؤْمِن وَمَن شَاءَ فَلْيَكْفُرْ ۚ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا ۚ وَإِن يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ ۚ بِئْسَ
قُلِ اللَّـهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا ۖ لَهُ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ أَبْصِرْ بِهِ وَأَسْمِعْ ۚ مَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَدًا ﴿٢٦﴾ ކަލޭގެފާނު
އިންސާނަކަށް މުޞީބާތާއި، ދަތި ދިރުއުޅުމާއި، ހިތްދަތިކަން ކުރިމަތިވިކަމުގައިވީނަމަވެސް އުއްމީދު ކަނޑާނުލާށެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، އުނދަގޫކަމާއެކު ފަސޭހަކަންވެއެވެ. ފަހަރެއްގައި އެ ލިބޭ ފަސޭހަކަން އެއީ ބޭރުފުށުން ފެންނަ ޙިއްސީ ފަސޭހަކަމަކަށްވެދާނެއެވެ.
ފަހެ، އަހަރެމެންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ އަހަރެމެންގެ ނަފްސާމެދު މުހިއްމުކަމެއްދީގެން، އެ ނަފްސު ޙިސާބުކުރުމެވެ. ވިޔަފާރިވެރިޔާ އެދުވަހެއްގެ ވިޔަފާރީގެ ވިކުރާ ބަލައި، އެދުވަހެއްގައި ކުރެވުނު ހޭދައާއި، ލިބުނު ފައިދާއެއް ބަލައި ޙިސާބުކުރުމަށްފަހުގައި މެނުވީ ނުނިދާނެއެވެ.
وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَٰلِكَ غَدًا ﴿٢٣﴾ އަދި އެއްވެސްކަމަކާ ދޭތެރޭގައި ، “ހަމަކަށަވަރުން ، ތިމަންކަލޭގެފާނު މާދަމާ އެކަމެއް ކުރައްވާނަމޭ” ، ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުނުވާހުށިކަމެވެ! إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّـهُ ۚ
وَكَذَٰلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّـهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ ۖ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا ۖ رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ ۚ قَالَ
وَكَذَٰلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ ۚ قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ ۖ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ ۚ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُم بِوَرِقِكُمْ هَـٰذِهِ إِلَى
وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَت تَّزَاوَرُ عَن كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَت تَّقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِّنْهُ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّـهِ ۗ مَن يَهْدِ اللَّـهُ
نَّحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ ۚ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى ﴿١٣﴾ ތިމަންރަސްކަލާނގެ ، ކަލޭގެފާނަށް އެއުރެންގެ ޚަބަރު ތެދަށް ކިޔައިދެއްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ، އެއުރެންނީ އެއުރެންގެ ރައްބަށް އީމާންވި،
އެބަހީ: ‘އަހަރެމެން ކަލޭގެފާނު ތިޔަ ގެންނެވި ރިސާލަތަށް ތަބަޢަވެ، އަހަރެމެންގެ ވަށައިގެންވާ މުޝްރިކު ޢަރަބި ގަބީލާތަކާއި ދެކޮޅުވެއްޖެނަމަ، އެބައިމީހުން އަހަރެމެންނަށް ގެއްލުންދީ އަހަރެމެންނާ ދެކޮޅަށް ހަނގުރާމަ ކޮށް އަހަރެމެން ތިބި ކޮންމެ ތަނަކުން އަހަރެމެން ފަހާލަފާނެ ކަމަށްޓަކާ އަހަރެމެން ބިރުގަނެއެވެ.’
وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيمًا تَذْرُوهُ الرِّيَاحُ ۗ وَكَانَ اللَّـهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ مُّقْتَدِرًا ﴿٤٥﴾ އަދި
މިރަޢުޔަތުގެ ތެރެއިން އެންމެ ރާޖިޙްވެގެންވަނީ ދެވަނަ ރަޢުޔެވެ. އެއީ ابن جرير الطبري ވެސް ރާޖިޙްކުރައްވާފައިވާ ރަޢުޔެވެ. ފޫޅާއި ކަކުލާދެމެދު ނިވާކޮށްލުމުގައި ޢިއްލަތެއްވެއެވެ. އެއީ އެކަންކުރުމުގެ ތެރޭގައި ފަހަރެއްގައި ޖިމާޢުވެވިދާނެތީއެވެ. والله أعلم .
وَلَوْلَا إِذْ دَخَلْتَ جَنَّتَكَ قُلْتَ مَا شَاءَ اللَّـهُ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّـهِ ۚ إِن تَرَنِ أَنَا أَقَلَّ مِنكَ مَالًا وَوَلَدًا ﴿٣٩﴾ އަދި ކަލޭގެ ބަގީޗާއަށް ، ކަލޭ
وَدَخَلَ جَنَّتَهُ وَهُوَ ظَالِمٌ لِّنَفْسِهِ قَالَ مَا أَظُنُّ أَن تَبِيدَ هَـٰذِهِ أَبَدًا ﴿٣٥﴾ އަދި އޭނާގެ އަމިއްލަ ނަފްސަށް އަނިޔާވެރިވެގެންވާ ޙާލު، އޭނާގެ ބަގީޗާއަށް ވަދެ ބުންޏެވެ: “ދުވަހަކުވެސް މިތަކެތި
وَاضْرِبْ لَهُم مَّثَلًا رَّجُلَيْنِ جَعَلْنَا لِأَحَدِهِمَا جَنَّتَيْنِ مِنْ أَعْنَابٍ وَحَفَفْنَاهُمَا بِنَخْلٍ وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمَا زَرْعًا ﴿٣٢﴾ އަދި ކަލޭގެފާނު އެއުރެންނަށް ދެފިރިހެނެއްގެ މިޘާލު ޖައްސަވައިދެއްވާށެވެ! އެދެމީހުންކުރެ އެކަކަށް ، މޭބިސްކަދުރުގެ
ދުނިޔޭގައި މަންފާ ލިބެނިވި ޢަމަލުން އަވަދިވެއްޖެނަމަ، ޢާޚިރަތުގެ ޢަމަލުތައްކުރުމަށް އަވަސްވެގަނެއެވެ. އެހެނީ، އިންސާނާއަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ ޒަމާނަކީ ހޭލާހުންނައިރުގައްޔާއި، ނިދާފައި އޮންނައިރުވެސް ފާއިތުވެގެންދާނެ ޒަމާނެކެވެ. ހަމައެހެންމެ، އަވަދިނެތި އުޅޭއިރުގައްޔާއި، ހުސްވަގުތުތަކުގައިވެސް ޒަމާން ކުރިއަށް ދާނެއެވެ.
وَقُلِ الْحَقُّ مِن رَّبِّكُمْ ۖ فَمَن شَاءَ فَلْيُؤْمِن وَمَن شَاءَ فَلْيَكْفُرْ ۚ إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِينَ نَارًا أَحَاطَ بِهِمْ سُرَادِقُهَا ۚ وَإِن يَسْتَغِيثُوا يُغَاثُوا بِمَاءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ ۚ بِئْسَ
قُلِ اللَّـهُ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثُوا ۖ لَهُ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۖ أَبْصِرْ بِهِ وَأَسْمِعْ ۚ مَا لَهُم مِّن دُونِهِ مِن وَلِيٍّ وَلَا يُشْرِكُ فِي حُكْمِهِ أَحَدًا ﴿٢٦﴾ ކަލޭގެފާނު
އިންސާނަކަށް މުޞީބާތާއި، ދަތި ދިރުއުޅުމާއި، ހިތްދަތިކަން ކުރިމަތިވިކަމުގައިވީނަމަވެސް އުއްމީދު ކަނޑާނުލާށެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، އުނދަގޫކަމާއެކު ފަސޭހަކަންވެއެވެ. ފަހަރެއްގައި އެ ލިބޭ ފަސޭހަކަން އެއީ ބޭރުފުށުން ފެންނަ ޙިއްސީ ފަސޭހަކަމަކަށްވެދާނެއެވެ.
ފަހެ، އަހަރެމެންގެ މައްޗަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ އަހަރެމެންގެ ނަފްސާމެދު މުހިއްމުކަމެއްދީގެން، އެ ނަފްސު ޙިސާބުކުރުމެވެ. ވިޔަފާރިވެރިޔާ އެދުވަހެއްގެ ވިޔަފާރީގެ ވިކުރާ ބަލައި، އެދުވަހެއްގައި ކުރެވުނު ހޭދައާއި، ލިބުނު ފައިދާއެއް ބަލައި ޙިސާބުކުރުމަށްފަހުގައި މެނުވީ ނުނިދާނެއެވެ.
وَلَا تَقُولَنَّ لِشَيْءٍ إِنِّي فَاعِلٌ ذَٰلِكَ غَدًا ﴿٢٣﴾ އަދި އެއްވެސްކަމަކާ ދޭތެރޭގައި ، “ހަމަކަށަވަރުން ، ތިމަންކަލޭގެފާނު މާދަމާ އެކަމެއް ކުރައްވާނަމޭ” ، ކަލޭގެފާނު ވިދާޅުނުވާހުށިކަމެވެ! إِلَّا أَن يَشَاءَ اللَّـهُ ۚ
وَكَذَٰلِكَ أَعْثَرْنَا عَلَيْهِمْ لِيَعْلَمُوا أَنَّ وَعْدَ اللَّـهِ حَقٌّ وَأَنَّ السَّاعَةَ لَا رَيْبَ فِيهَا إِذْ يَتَنَازَعُونَ بَيْنَهُمْ أَمْرَهُمْ ۖ فَقَالُوا ابْنُوا عَلَيْهِم بُنْيَانًا ۖ رَّبُّهُمْ أَعْلَمُ بِهِمْ ۚ قَالَ
وَكَذَٰلِكَ بَعَثْنَاهُمْ لِيَتَسَاءَلُوا بَيْنَهُمْ ۚ قَالَ قَائِلٌ مِّنْهُمْ كَمْ لَبِثْتُمْ ۖ قَالُوا لَبِثْنَا يَوْمًا أَوْ بَعْضَ يَوْمٍ ۚ قَالُوا رَبُّكُمْ أَعْلَمُ بِمَا لَبِثْتُمْ فَابْعَثُوا أَحَدَكُم بِوَرِقِكُمْ هَـٰذِهِ إِلَى
وَتَرَى الشَّمْسَ إِذَا طَلَعَت تَّزَاوَرُ عَن كَهْفِهِمْ ذَاتَ الْيَمِينِ وَإِذَا غَرَبَت تَّقْرِضُهُمْ ذَاتَ الشِّمَالِ وَهُمْ فِي فَجْوَةٍ مِّنْهُ ۚ ذَٰلِكَ مِنْ آيَاتِ اللَّـهِ ۗ مَن يَهْدِ اللَّـهُ
نَّحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ ۚ إِنَّهُمْ فِتْيَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى ﴿١٣﴾ ތިމަންރަސްކަލާނގެ ، ކަލޭގެފާނަށް އެއުރެންގެ ޚަބަރު ތެދަށް ކިޔައިދެއްވަމެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ، އެއުރެންނީ އެއުރެންގެ ރައްބަށް އީމާންވި،
