މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘްތަކާއި ސަލަފުއްޞާލިޙުންގެ އަރިހުން ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ އަޘަރުތަކުގައިވާ ބީރައްޓެހި (ޢާންމު ނޫން) ކަލިމަތަކުގެ މާނަތައް ބަޔާންކޮށްދީ ލިޔެފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ އިބްނު ޙަޖަރު رحمه الله އެކަލޭގެފާނުގެ ޢުމުރުން 26 އަހަރު އެކަމުގައި ހޭދަކުރައްވައިގެން އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ބޮޑު موسوعة (Encyclopedia) އެކެވެ.
އިބްނު ޞަލާޙު رحمه الله ވަނީ ކުރިން ޢުލޫމުލް ޙަދީޘްގައި ލިޔެފައިވާ ވަކިވަކި ފޮތްތަކުގައިވާ މުހިންމު ބައިތައް ޖަމާކުރައްވާ، މި ޢިލްމުގެ އެންމެ މުހިންމު ބައިތައް (ޖުމްލަ 65 ބައި) އެއް ފޮތެއްގައި ގެންނަވާފައެވެ.
ޞަޙީޙު އިބްނު ޙިއްބާނު ފާހަގަކުރެވިފައިވަނީ މުޙައްދިޘުންގެ އުސްލޫބަށް، ފިޤުހީ އެކި މައްސަލަތަކުގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ބޮޑު موسوعة (Encyclopedia) އެއްގެ ގޮތުގައެވެ.
މިއީ އިބްނު ޚުޒައިމާ رحمه الله ގެ އެހެން ފޮތެއްކަމުގައިވާ އަލްމުސްނަދުއް ޞަޙީޙުން (ޞައްޙަ ސަނަދުން ގުޅިފައިވާ ފޮތުން) ޚުލާޞާކުރައްވައިގެން އެކަލޭގެފާނު އެކުލަވާލެއްވި ފޮތެކެވެ.
الشيخ شعيب الأرناؤوط رحمه الله ގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުން މި ފޮތްވަނީ ތަޙުޤީޤު ކުރައްވާފައެވެ. އެ މަސައްކަތް ނިމުނު އިރު މި ފޮތުގައި 50 މުޖައްލަދު ވެއެވެ.
މި ފޮތުގައިވަނީ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކާއި ޞަޙާބީ ބޭކަލުންނާ އަދި ތާބިޢީ ބޭކަލުންގެ ބަސްފުޅުތަކާއި ފަތުވާތަކެވެ.
އިބްނު މާޖާ رحمه الله އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ السُّنَن ގެ އެހެނިހެން ފޮތްތައްވެސް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވާ ފަދައިން، ޙުކުމްތައް ބަޔާންކުރައްވާ ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ނަސާއީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ފިޤުހީ ބާބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޙަދީޘްތަކުން ނެގޭ ފިޤުހީ ޙުކުމުގެ މައްޗަށް ބާބުތަކަށް ނަންދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ތިރުމިޛީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ޖާމިޢު ފޮތްތަކުގައި ހުންނަ ގޮތަށް، ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ސުނަނުގެ އެހެން ފޮތްތަކުގެ މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން މި ފޮތަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދެއްވާފައި ވެއެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ގުޅިފައިވާ ސަނަދުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ، ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވައި އިމާމު މުސްލިމު އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވާ އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
ރަސޫލާ صَلَّىٰ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَގެ އަރިހަށް ޒިޔާރަތް ކުރި ނަޖުރާނުގެ ވަފުދު އިތުރުއެކަލޭގެފާނުންގެ މިސްކިތްކޮޅުގައި އަޅުކަން ކުރި ވާހަކަ ބަޔާން ކޮށް އައިސްފައިވާ ޚަބަރަކީ ސަނަދުގެ ގޮތުން ޞައްޙަ ޚަބަރެއް ނޫނެކެވެ. އެހެންކަމުން މި ފިޤުހީ މައްސަލައިގައި ދަލީލު ނަގަން އެ ޙަދީޘް ބޭނުން ނުކުރެވޭނެއެވެ.
ނަޞާރާއިންގެ ވަފުދުގެ އަޅުކަމާމެދު އައިސްފައިވާ ވާހަކަ
މިޙަދީޘަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޞައްޙަކޮށް ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއް ނޫނެވެ. [انظر السلسلة الضعيفة للشيخ الألباني رحمه الله (1624)]
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘްތަކާއި ސަލަފުއްޞާލިޙުންގެ އަރިހުން ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ އަޘަރުތަކުގައިވާ ބީރައްޓެހި (ޢާންމު ނޫން) ކަލިމަތަކުގެ މާނަތައް ބަޔާންކޮށްދީ ލިޔެފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ އިބްނު ޙަޖަރު رحمه الله އެކަލޭގެފާނުގެ ޢުމުރުން 26 އަހަރު އެކަމުގައި ހޭދަކުރައްވައިގެން އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ބޮޑު موسوعة (Encyclopedia) އެކެވެ.
އިބްނު ޞަލާޙު رحمه الله ވަނީ ކުރިން ޢުލޫމުލް ޙަދީޘްގައި ލިޔެފައިވާ ވަކިވަކި ފޮތްތަކުގައިވާ މުހިންމު ބައިތައް ޖަމާކުރައްވާ، މި ޢިލްމުގެ އެންމެ މުހިންމު ބައިތައް (ޖުމްލަ 65 ބައި) އެއް ފޮތެއްގައި ގެންނަވާފައެވެ.
ޞަޙީޙު އިބްނު ޙިއްބާނު ފާހަގަކުރެވިފައިވަނީ މުޙައްދިޘުންގެ އުސްލޫބަށް، ފިޤުހީ އެކި މައްސަލަތަކުގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ބޮޑު موسوعة (Encyclopedia) އެއްގެ ގޮތުގައެވެ.
މިއީ އިބްނު ޚުޒައިމާ رحمه الله ގެ އެހެން ފޮތެއްކަމުގައިވާ އަލްމުސްނަދުއް ޞަޙީޙުން (ޞައްޙަ ސަނަދުން ގުޅިފައިވާ ފޮތުން) ޚުލާޞާކުރައްވައިގެން އެކަލޭގެފާނު އެކުލަވާލެއްވި ފޮތެކެވެ.
الشيخ شعيب الأرناؤوط رحمه الله ގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުން މި ފޮތްވަނީ ތަޙުޤީޤު ކުރައްވާފައެވެ. އެ މަސައްކަތް ނިމުނު އިރު މި ފޮތުގައި 50 މުޖައްލަދު ވެއެވެ.
މި ފޮތުގައިވަނީ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކާއި ޞަޙާބީ ބޭކަލުންނާ އަދި ތާބިޢީ ބޭކަލުންގެ ބަސްފުޅުތަކާއި ފަތުވާތަކެވެ.
އިބްނު މާޖާ رحمه الله އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ السُّنَن ގެ އެހެނިހެން ފޮތްތައްވެސް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވާ ފަދައިން، ޙުކުމްތައް ބަޔާންކުރައްވާ ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ނަސާއީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ފިޤުހީ ބާބުތަކުގެ މައްޗަށެވެ. އަދި ޙަދީޘްތަކުން ނެގޭ ފިޤުހީ ޙުކުމުގެ މައްޗަށް ބާބުތަކަށް ނަންދެއްވާފައި ވެއެވެ.
ތިރުމިޛީ رحمه الله މި ފޮތް ތަރުތީބުކުރައްވާފައިވަނީ ޖާމިޢު ފޮތްތަކުގައި ހުންނަ ގޮތަށް، ބާބުތަކެއްގެ މައްޗަށެވެ.
ސުނަނުގެ އެހެން ފޮތްތަކުގެ މައްޗަށް ޢިލްމުވެރިން މި ފޮތަށް އަހަންމިއްޔަތުކަން ދެއްވާފައި ވެއެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ގުޅިފައިވާ ސަނަދުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ، ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވައި އިމާމު މުސްލިމު އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
މިއީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެން އައިސްފައިވާ ޞައްޙަ ޙަދީޘްތައް ޖަމާކުރައްވާ އެކުލަވާލައްވާފައިވާ ފޮތެކެވެ.
ރަސޫލާ صَلَّىٰ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَގެ އަރިހަށް ޒިޔާރަތް ކުރި ނަޖުރާނުގެ ވަފުދު އިތުރުއެކަލޭގެފާނުންގެ މިސްކިތްކޮޅުގައި އަޅުކަން ކުރި ވާހަކަ ބަޔާން ކޮށް އައިސްފައިވާ ޚަބަރަކީ ސަނަދުގެ ގޮތުން ޞައްޙަ ޚަބަރެއް ނޫނެކެވެ. އެހެންކަމުން މި ފިޤުހީ މައްސަލައިގައި ދަލީލު ނަގަން އެ ޙަދީޘް ބޭނުން ނުކުރެވޭނެއެވެ.
ނަޞާރާއިންގެ ވަފުދުގެ އަޅުކަމާމެދު އައިސްފައިވާ ވާހަކަ
މިޙަދީޘަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޞައްޙަކޮށް ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއް ނޫނެވެ. [انظر السلسلة الضعيفة للشيخ الألباني رحمه الله (1624)]
