އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ބަންގިއާއި ފުރަތަމަ ސަފުގައި ހުރި ޘަވާބާއި ދަރުމަ މީސްތަކުންނަށް އެނގޭނަމަ ދެން އެކަންކުރުމަށް ގުރުއަތުލުން ފިޔަވައި އިތުރުގޮތެއްނެތްނަމަ (އެކަންކުރުމަށްޓަކައި) އެބައިމީހުން ގުރުއަތުވެސްލީހެވެ.
ޢުމްރާއަކީ ދެޢުމްރާއެއްގެ ދެމެދުގައިކުރެވޭ ފާފަތަކުގެ ކައްފާރާއެކެވެ. އަދި މަބްރޫރު ޙައްޖެއް ވެއްޖެމީހަކަށް ސުވަރުގެފިޔަވާ އެހެންތަނެއް ނުވެއެވެ.
އިބްނި ޢައްބާސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހުމާ ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަޔަށް، މީހަކު لَبَّيْكَ عَنْ شُبْرُمَةَ ކިޔައި (ޙައްޖަށް ނިޔަތްގަތް އަޑު) އިވިވަޑައިގަތެވެ.
ޢަބްދުﷲ ބުން ޢުމަރު رَضِيَ الله عَنْهُمَا ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “އެކަނިހުރެކުރާ ނަމާދަށްވުރެ ޖަމާޢަތުގައި ކުރާނަމާދުގެ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ހަތާވީސްގުނަ އިތުރުވެގެންވެއެވެ.”
އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ކިބައިން ރިވާވެފައިވެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެވިއެވެ. “ތިބާ ނަމާދަށް ތެދުވެއްޖެކަމުގައިވާނަމަ ވުޟޫ ފުރިހަމަކުރާށެވެ. އަދި ޤިބުލަޔަށް ކުރިމަތިލާށެވެ. ދެން ﷲ އަކްބަރު ކިޔާ ހަރަމް ބަންނާށެވެ.
އަބީ ޤަތާދާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ތިޔަބައިމީހުންގެތެރެއިން މީހަކު މިސްކިތަށް ވަދެއްޖެކަމުގައިވާނަމަ ދެރަކުޢަތް ނަމާދެއްކުރުމަށްފަހުގައި ނޫނީ ނުއިށީންނާށެވެ.”
އަބީ ސަޢީދުނިލް ޚުދުރިއްޔި ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ބާލިޣުވެފައިވާ ކޮންމެ މުސްލިމެއްގެ މައްޗަށް ހުކުރުދުވަހު ހިނައިގަތުން ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ.”
އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ދެމީހަކަށް ލަޢުނަތް ހުއްޓެވެ.” އެހިނދު އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ދެންނެވިއެވެ. އެއީ ކޮންދެމީހުނެއްތޯއެވެ؟
މުޣީރަތު ބުން ޝުޢުބާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަޔާއެކު ދަތުރެއްގެ މަތީގައި ވީމެވެ. ފަހެ، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ވުޟޫކުރެއްވިއެވެ. ފަހެ، ތިމަންކަލޭގެފާނު، އެކަލޭގެފާނުގެ ޚުއްފު ބޭލުމައްޓަކައި އަވަސް އަވަހަށް ގުދުވިހިނދުގައި އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“މާތް ނަބިއްޔާ صلّى الله عليه وسلّم ޠަހާރަތުގެ ކަންކަމުގަޔާއި، ފުނާއެޅުއްވުމުގަޔާއި، ފައިވާންޖޯޑުކޮޅައް އަރައިވަޑައިގަތުމުގަޔާއި، އަދިވެސް އެހެނިހެން ހުރިހާކަމެއްގައި ކަނާއަތް އިސްކުރެއްވުމަށް ލޯބިކުރެއްވިއެވެ.”
އޭ الله ގެ ރަސޫލާއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ އަހުލު ކިތާބީން (ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިން) ދިރިއުޅޭ ބިމެއްގައި އުޅޭމީހަކީމެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު އެބައިމީހުންގެ ކަންވާރުތަކުގައި ފަރިއްކުޅުއްވިޔަސް އެންމެރަނގަޅުތޯއެވެ?
މާތް الله ރުއްސުންލެއްވި އިބްނު ޢުމަރު ވިދާޅުވިއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. މާތް الله އަހަރުމެންގެ މައްޗަށް ދެބާވަތެއްގެ މުޅަތަކެއްޗާއި ދެބާވަތެއްގެ ލޭ ޙަލާލުކުރެއްވިއެވެ.
މިޙަދީޘް ރިވާކޮށްފައިވަނީ އިމާމް މުސްލިމްއެވެ. ތިރްމިޛީގެ ރިވާޔަތުގައި ފުރަތަމަފަހަރު ނުވަތަ ފަހުފަހަރު ވެލިލައިގެން ދޮނަނާށެވެ، މިހެން އައިސްފައި ވެއެވެ.
ރަސޫލާ މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم ކަނޑާއި ބެހޭގޮތުން ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. އެތަނުގެ ފެނަކީ ސާފުތާހިރު އެއްޗެކެވެ. (އެހެނީ ވުޟޫކުރުމާއި ހިނެއުންފަދަ ކަންކަމަށް އެކަނޑުގެ ފެން ބޭނުންކުރެވޭނެ އެވެ).
ސަޙާބީއަކީ ކޮބާ؟ ސަޙާބީއަކީ، އިސްލާމްކަންމަތީހުރެ ރަސޫލު الله صلى الله عليه وسلم އާއި ބައްދަލުވެ، އިސްލާމްކަންމަތީހުރެ މަރުވި ކޮންމެ މީހެކެވެ. ތާބިޢީންނަކީ ކޮބާ؟ ތާބިޢީންނަކީ މުސްލިމެއްގެ ގޮތުގައިހުރެ ސަހާބީއަކާއި ބައްދަލުވެ އިސްލާމްކަންމަތީގައި މަރުވި
ޙަދީޘަކީ ކޮބާ؟ ޙަދީޘަކީ ރަސޫލު الله صلى الله عليه وسلم ގެ ބަސްފުޅުތަކާއި އަދި އެކަލޭގެފާނު ޢަމަލުފުޅުތަކާއި ، އެކަލޭގެފާނުގެ ކުރިފުޅުމަތީގައި ޞަޙާބީން ކަމެއް ކުރެއްވުމުން ނުވަތަ ބަހެއް ވިދާޅުވުމުން އެކަލޭގެފާނު އިންކާރު
އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ބަންގިއާއި ފުރަތަމަ ސަފުގައި ހުރި ޘަވާބާއި ދަރުމަ މީސްތަކުންނަށް އެނގޭނަމަ ދެން އެކަންކުރުމަށް ގުރުއަތުލުން ފިޔަވައި އިތުރުގޮތެއްނެތްނަމަ (އެކަންކުރުމަށްޓަކައި) އެބައިމީހުން ގުރުއަތުވެސްލީހެވެ.
ޢުމްރާއަކީ ދެޢުމްރާއެއްގެ ދެމެދުގައިކުރެވޭ ފާފަތަކުގެ ކައްފާރާއެކެވެ. އަދި މަބްރޫރު ޙައްޖެއް ވެއްޖެމީހަކަށް ސުވަރުގެފިޔަވާ އެހެންތަނެއް ނުވެއެވެ.
އިބްނި ޢައްބާސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހުމާ ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަޔަށް، މީހަކު لَبَّيْكَ عَنْ شُبْرُمَةَ ކިޔައި (ޙައްޖަށް ނިޔަތްގަތް އަޑު) އިވިވަޑައިގަތެވެ.
ޢަބްދުﷲ ބުން ޢުމަރު رَضِيَ الله عَنْهُمَا ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “އެކަނިހުރެކުރާ ނަމާދަށްވުރެ ޖަމާޢަތުގައި ކުރާނަމާދުގެ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ހަތާވީސްގުނަ އިތުރުވެގެންވެއެވެ.”
އަބޫ ހުރައިރާ رضي الله عنه ކިބައިން ރިވާވެފައިވެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެވިއެވެ. “ތިބާ ނަމާދަށް ތެދުވެއްޖެކަމުގައިވާނަމަ ވުޟޫ ފުރިހަމަކުރާށެވެ. އަދި ޤިބުލަޔަށް ކުރިމަތިލާށެވެ. ދެން ﷲ އަކްބަރު ކިޔާ ހަރަމް ބަންނާށެވެ.
އަބީ ޤަތާދާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުގެ ކިބައިން ރިވާވެގެންވެއެވެ. ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ތިޔަބައިމީހުންގެތެރެއިން މީހަކު މިސްކިތަށް ވަދެއްޖެކަމުގައިވާނަމަ ދެރަކުޢަތް ނަމާދެއްކުރުމަށްފަހުގައި ނޫނީ ނުއިށީންނާށެވެ.”
އަބީ ސަޢީދުނިލް ޚުދުރިއްޔި ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. “ބާލިޣުވެފައިވާ ކޮންމެ މުސްލިމެއްގެ މައްޗަށް ހުކުރުދުވަހު ހިނައިގަތުން ވާޖިބުވެގެންވެއެވެ.”
އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ދެމީހަކަށް ލަޢުނަތް ހުއްޓެވެ.” އެހިނދު އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ދެންނެވިއެވެ. އެއީ ކޮންދެމީހުނެއްތޯއެވެ؟
މުޣީރަތު ބުން ޝުޢުބާ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު ނަބިއްޔާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަޔާއެކު ދަތުރެއްގެ މަތީގައި ވީމެވެ. ފަހެ، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ވުޟޫކުރެއްވިއެވެ. ފަހެ، ތިމަންކަލޭގެފާނު، އެކަލޭގެފާނުގެ ޚުއްފު ބޭލުމައްޓަކައި އަވަސް އަވަހަށް ގުދުވިހިނދުގައި އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“މާތް ނަބިއްޔާ صلّى الله عليه وسلّم ޠަހާރަތުގެ ކަންކަމުގަޔާއި، ފުނާއެޅުއްވުމުގަޔާއި، ފައިވާންޖޯޑުކޮޅައް އަރައިވަޑައިގަތުމުގަޔާއި، އަދިވެސް އެހެނިހެން ހުރިހާކަމެއްގައި ކަނާއަތް އިސްކުރެއްވުމަށް ލޯބިކުރެއްވިއެވެ.”
އޭ الله ގެ ރަސޫލާއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ އަހުލު ކިތާބީން (ޔަހޫދީންނާއި ނަޞާރާއިން) ދިރިއުޅޭ ބިމެއްގައި އުޅޭމީހަކީމެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު އެބައިމީހުންގެ ކަންވާރުތަކުގައި ފަރިއްކުޅުއްވިޔަސް އެންމެރަނގަޅުތޯއެވެ?
މާތް الله ރުއްސުންލެއްވި އިބްނު ޢުމަރު ވިދާޅުވިއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. މާތް الله އަހަރުމެންގެ މައްޗަށް ދެބާވަތެއްގެ މުޅަތަކެއްޗާއި ދެބާވަތެއްގެ ލޭ ޙަލާލުކުރެއްވިއެވެ.
މިޙަދީޘް ރިވާކޮށްފައިވަނީ އިމާމް މުސްލިމްއެވެ. ތިރްމިޛީގެ ރިވާޔަތުގައި ފުރަތަމަފަހަރު ނުވަތަ ފަހުފަހަރު ވެލިލައިގެން ދޮނަނާށެވެ، މިހެން އައިސްފައި ވެއެވެ.
ރަސޫލާ މުޙައްމަދު صلى الله عليه وسلم ކަނޑާއި ބެހޭގޮތުން ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. އެތަނުގެ ފެނަކީ ސާފުތާހިރު އެއްޗެކެވެ. (އެހެނީ ވުޟޫކުރުމާއި ހިނެއުންފަދަ ކަންކަމަށް އެކަނޑުގެ ފެން ބޭނުންކުރެވޭނެ އެވެ).
ސަޙާބީއަކީ ކޮބާ؟ ސަޙާބީއަކީ، އިސްލާމްކަންމަތީހުރެ ރަސޫލު الله صلى الله عليه وسلم އާއި ބައްދަލުވެ، އިސްލާމްކަންމަތީހުރެ މަރުވި ކޮންމެ މީހެކެވެ. ތާބިޢީންނަކީ ކޮބާ؟ ތާބިޢީންނަކީ މުސްލިމެއްގެ ގޮތުގައިހުރެ ސަހާބީއަކާއި ބައްދަލުވެ އިސްލާމްކަންމަތީގައި މަރުވި
ޙަދީޘަކީ ކޮބާ؟ ޙަދީޘަކީ ރަސޫލު الله صلى الله عليه وسلم ގެ ބަސްފުޅުތަކާއި އަދި އެކަލޭގެފާނު ޢަމަލުފުޅުތަކާއި ، އެކަލޭގެފާނުގެ ކުރިފުޅުމަތީގައި ޞަޙާބީން ކަމެއް ކުރެއްވުމުން ނުވަތަ ބަހެއް ވިދާޅުވުމުން އެކަލޭގެފާނު އިންކާރު
