[vstrsnln_info]

މި ވެބްސައިޓުގައިވާ ލިޔުންތައް ނަކަލު ކުރާނަމަ މި ވެބްސައިޓަށާއި ލިޔުންތެރިއާއަށް ހަވާލާދެއްވާ!

މި ވެބްސައިޓުގައިވާ ލިޔުންތައް ނަކަލު ކުރާނަމަ މި ވެބްސައިޓަށާއި ލިޔުންތެރިއާއަށް ހަވާލާދެއްވާ!

އައްޝައިޚް އިސްމާޢީލް ރިޔާޟް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (12)

الـمَبْحَثُ الثَّانِيّ: اختلاف حال الراوي ދެވަނަ މަބްޙަޘް: ރާވީގެ ހާލަތާ މެދު ޚިލާފުއުފެދުން ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުމުގައި ފަހަރުގައި ތަފްސީލަކަށް ބޭނުންޖެހިދާނެއެވެ. އެއީ، ޒަމާނާ ނުވަތަ ތަނާ ނުވަތަ ޝައިޚުންނާ ނުވަތަ އެހެން ވެސް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (11)

رابعاً: النظر في أصول الرواة وكتبهم (ހަތަރުވަނަ މަގު: ރާވީންގެ އުޞޫލުތަކާއި ފޮތްތަކަށް ނަޒަރުހިންގައިގެން) ނަޤުދުކުރައްވާ އިމާމުން ރާވީންގެ އުޞޫލުތަކާއި ފޮތްތަކަށް ނަޒަރުހިންގަވައި، އޭގެ ޞައްޙަކަމާއި، އެއަށް ބަދަލުގެނައުމުންނާއި އިތުރުކުރުމުން އެ ސަލާމަތްވެގެންވާކަން

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (10)

ثـالثا: اختبار الراوي وامتحـانه (ތިންވަނަ މަގު: ރާވީ އިމްތިޙާނުކޮށްގެން) ރާވީގެ ޢަދުލުވެރިކަމާއި ޟަބްޠާއި އޭގެ ދަރަޖަ ދެނެގަތުމަށް އޮތް މުހިއްމު މަގުތަކުގެ ތެރޭގައި، އޭނާ ރިވާކުރާ ރިވާޔަތްތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން އޭނާ އިމްތިޙާނުކުރުން

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (9)

އަދި ހަމައެހެންމެ، ޢަދުލުވެރިކަމާއި މުރޫއަތްތެރިކަން ނުވަތަ އެއިން ކޮންމެވެސް ކަމެއް ފިލައިގެންދާނޭފަދަ ރާވީންގެ ޢަމަލުތަކާއި ތަޞައްރުފުތައް ވެސް އެ ބޭފުޅުން ގެންނަވާފައިވެއެވެ. އެއީ، ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މައްޗަށް ދޮގުހަދައިފާނޭކަމުގެ

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (8)

المَبْحَثُ الأَوَّلُ: وسائل الحكم على الراوي ފުރަތަމަ މަބްޙަޘް: ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުމުގައި ބޭނުންހިފޭ ވަސީލަތްތައް ޢަދުލުވެރިކަމާއި ضَبْطُ އާ ގުޅުވައިގެން ރާވީންގެ މައްޗަށް ޙުކުމް ނެރުއްވުމުގައި، ޖަރްޙާއި ތަޢުދީލުގެ ދާއިރާގެ އިމާމުން ބޭނުންހިއްޕަވާފައިވާ

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (7)

الفَصْلُ الأّوَّلُ: الحُكْمُ عَلَى الرَّاوِيّ ފުރަތަމަ ފަޞްލު: ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުން މި ބައިގައި ހިމެނެނީ، مَدْخَل (ފެށުން) އަކާއި ހަތަރު مَبْحَث އެކެވެ. އެއީ: المَبْحَثُ الأَوَّلُ: وسائل الحكم على الراوي

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (6)

އަދި اِبْنُ الصَّلاح ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ((الكلام في الرجال جرحا وتعديلا جُوِّز صوناً للشريعة، ونفياً للخطأ والكذب عنها، وكما جاز الجرح في الشهود جاز في الرواة.

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 170

189ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): البَاءُ لِلْإِلْصَاقِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {البَاءُ ބޭނުންކުރެވެނީ، އިލްޞާޤުގެ މާނައިގައި} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢަރަބިބަހުގައި، އިބިފިލިޖައްސައިދޭ ب ޙަރުފު އެތަކެއް މާނައެއްގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އެ ތަނުން

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 169

187ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (عَنْ) لِلْبُعْدِ وَالـمُجَاوَزَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {عَنْ ބޭނުންކުރެވެނީ ދުރުވުމަށާއި ފަހަނަޅައިދިޔުމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢަރަބިބަހުގައި ތިން ގޮތަކަށް عَنْ ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން މި

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 168

185ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (لَكِنْ) لِلْاِسْتِدْرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {لَـكِنْ ގެ ބޭނުމަކީ އިސްތިދުރާކު ކުރުން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އިސްތިދުރާކު ކުރުމަކީ، ދެކެވުނު ވާހަކައިން އުފެދިދާނޭ ވަހުމެއް ފިލުވައިލުމެވެ. މި

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 167

183ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (لَوْلَا) تَدُلُّ عَلَى امْتِنَاعِ الشَّيْءِ لِوُقُوعِ غَيْرِهِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {لَوْلَا އިން ދަލީލުކޮށްދެނީ، އެއްޗެއް، އެހެން އެއްޗެއް މެދުވެރިވުމުން މަނާވެގަތުން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު:

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 166

181ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (فِي) لِلظَّرْفِيَّةِ الـحَقِيْقِيَّةِ أَوْ الـمَجَازِيَّةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {فِي ބޭނުންކުރެވެނީ، ޙަޤީޤީ ގޮތުން ނުވަތަ މަޖާޒީ ގޮތުން ظَرْفُ ގެ މާނައިގައި} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު:

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 165

179ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (بَلْ) مَوْضُوعٌ لِإِثْبَاتِ مَا بَعْدَهُ، وَالإِعْرَاضِ عَمَّا قَبْلَهُ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {بَـلْ ބޭނުންކުރެވެނީ، އޭގެ ފަހުން އޮތް އެތި ސާބިތުކުރުމަށް، އަދި އޭގެ ކުރިން

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 164

178ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (إِلَى) مَوْضُوعٌ لِانْتِهَاءِ غَايَةِ الشَّيْءِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {إِلَى ބޭނުންކުރެވެނީ، އެއްޗެއްގެ ޣާޔަތުގެ ނިމުން އަތުވެއްޖެކަން ދޭހަކޮށްދިނުމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ބަހަވީ ގޮތުން ބޭނުންކުރާ

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 163

177ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): اللَّامُ لِلْاِخْتِصَاصِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ލާމު ބޭނުންކުރެވެނީ، އިޚްތިޞާޞަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އިބިފިލިޖައްސައިދޭ ލާމަކީ، ޢަރަބިބަހުގެ އަޞްލުގައި، الـمُضَافُ إِلَيْهِ އިން، الـمُضَافُ ޚާއްޞަކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 162

175ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (إِنَّـمَا) تُفِيْدُ الـحَصْرَ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {إِنَّـمَا އިން ހަނިކުރުމުގެ މާނަ ލިއްބައިދޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ވާހަކައިގައިވާ ފަރާތަށް ޙުކުމް ހަނިކޮށް، އެ ނޫން ފަރާތްތަކަށް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (12)

الـمَبْحَثُ الثَّانِيّ: اختلاف حال الراوي ދެވަނަ މަބްޙަޘް: ރާވީގެ ހާލަތާ މެދު ޚިލާފުއުފެދުން ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުމުގައި ފަހަރުގައި ތަފްސީލަކަށް ބޭނުންޖެހިދާނެއެވެ. އެއީ، ޒަމާނާ ނުވަތަ ތަނާ ނުވަތަ ޝައިޚުންނާ ނުވަތަ އެހެން ވެސް

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (11)

رابعاً: النظر في أصول الرواة وكتبهم (ހަތަރުވަނަ މަގު: ރާވީންގެ އުޞޫލުތަކާއި ފޮތްތަކަށް ނަޒަރުހިންގައިގެން) ނަޤުދުކުރައްވާ އިމާމުން ރާވީންގެ އުޞޫލުތަކާއި ފޮތްތަކަށް ނަޒަރުހިންގަވައި، އޭގެ ޞައްޙަކަމާއި، އެއަށް ބަދަލުގެނައުމުންނާއި އިތުރުކުރުމުން އެ ސަލާމަތްވެގެންވާކަން

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (10)

ثـالثا: اختبار الراوي وامتحـانه (ތިންވަނަ މަގު: ރާވީ އިމްތިޙާނުކޮށްގެން) ރާވީގެ ޢަދުލުވެރިކަމާއި ޟަބްޠާއި އޭގެ ދަރަޖަ ދެނެގަތުމަށް އޮތް މުހިއްމު މަގުތަކުގެ ތެރޭގައި، އޭނާ ރިވާކުރާ ރިވާޔަތްތަކާ ގުޅޭ ގޮތުން އޭނާ އިމްތިޙާނުކުރުން

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (9)

އަދި ހަމައެހެންމެ، ޢަދުލުވެރިކަމާއި މުރޫއަތްތެރިކަން ނުވަތަ އެއިން ކޮންމެވެސް ކަމެއް ފިލައިގެންދާނޭފަދަ ރާވީންގެ ޢަމަލުތަކާއި ތަޞައްރުފުތައް ވެސް އެ ބޭފުޅުން ގެންނަވާފައިވެއެވެ. އެއީ، ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ މައްޗަށް ދޮގުހަދައިފާނޭކަމުގެ

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (8)

المَبْحَثُ الأَوَّلُ: وسائل الحكم على الراوي ފުރަތަމަ މަބްޙަޘް: ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުމުގައި ބޭނުންހިފޭ ވަސީލަތްތައް ޢަދުލުވެރިކަމާއި ضَبْطُ އާ ގުޅުވައިގެން ރާވީންގެ މައްޗަށް ޙުކުމް ނެރުއްވުމުގައި، ޖަރްޙާއި ތަޢުދީލުގެ ދާއިރާގެ އިމާމުން ބޭނުންހިއްޕަވާފައިވާ

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (7)

الفَصْلُ الأّوَّلُ: الحُكْمُ عَلَى الرَّاوِيّ ފުރަތަމަ ފަޞްލު: ރާވީއަށް ޙުކުމްކުރުން މި ބައިގައި ހިމެނެނީ، مَدْخَل (ފެށުން) އަކާއި ހަތަރު مَبْحَث އެކެވެ. އެއީ: المَبْحَثُ الأَوَّلُ: وسائل الحكم على الراوي

ޖަރްޙާއި ތަޢްދީލު (6)

އަދި اِبْنُ الصَّلاح ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ((الكلام في الرجال جرحا وتعديلا جُوِّز صوناً للشريعة، ونفياً للخطأ والكذب عنها، وكما جاز الجرح في الشهود جاز في الرواة.

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 170

189ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): البَاءُ لِلْإِلْصَاقِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {البَاءُ ބޭނުންކުރެވެނީ، އިލްޞާޤުގެ މާނައިގައި} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢަރަބިބަހުގައި، އިބިފިލިޖައްސައިދޭ ب ޙަރުފު އެތަކެއް މާނައެއްގައި ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އެ ތަނުން

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 169

187ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (عَنْ) لِلْبُعْدِ وَالـمُجَاوَزَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {عَنْ ބޭނުންކުރެވެނީ ދުރުވުމަށާއި ފަހަނަޅައިދިޔުމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢަރަބިބަހުގައި ތިން ގޮތަކަށް عَنْ ބޭނުންކުރެވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން މި

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 168

185ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (لَكِنْ) لِلْاِسْتِدْرَاكِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {لَـكِنْ ގެ ބޭނުމަކީ އިސްތިދުރާކު ކުރުން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އިސްތިދުރާކު ކުރުމަކީ، ދެކެވުނު ވާހަކައިން އުފެދިދާނޭ ވަހުމެއް ފިލުވައިލުމެވެ. މި

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 167

183ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (لَوْلَا) تَدُلُّ عَلَى امْتِنَاعِ الشَّيْءِ لِوُقُوعِ غَيْرِهِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {لَوْلَا އިން ދަލީލުކޮށްދެނީ، އެއްޗެއް، އެހެން އެއްޗެއް މެދުވެރިވުމުން މަނާވެގަތުން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު:

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 166

181ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (فِي) لِلظَّرْفِيَّةِ الـحَقِيْقِيَّةِ أَوْ الـمَجَازِيَّةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {فِي ބޭނުންކުރެވެނީ، ޙަޤީޤީ ގޮތުން ނުވަތަ މަޖާޒީ ގޮތުން ظَرْفُ ގެ މާނައިގައި} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު:

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 165

179ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (بَلْ) مَوْضُوعٌ لِإِثْبَاتِ مَا بَعْدَهُ، وَالإِعْرَاضِ عَمَّا قَبْلَهُ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {بَـلْ ބޭނުންކުރެވެނީ، އޭގެ ފަހުން އޮތް އެތި ސާބިތުކުރުމަށް، އަދި އޭގެ ކުރިން

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 164

178ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (إِلَى) مَوْضُوعٌ لِانْتِهَاءِ غَايَةِ الشَّيْءِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {إِلَى ބޭނުންކުރެވެނީ، އެއްޗެއްގެ ޣާޔަތުގެ ނިމުން އަތުވެއްޖެކަން ދޭހަކޮށްދިނުމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ބަހަވީ ގޮތުން ބޭނުންކުރާ

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 163

177ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): اللَّامُ لِلْاِخْتِصَاصِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ލާމު ބޭނުންކުރެވެނީ، އިޚްތިޞާޞަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އިބިފިލިޖައްސައިދޭ ލާމަކީ، ޢަރަބިބަހުގެ އަޞްލުގައި، الـمُضَافُ إِلَيْهِ އިން، الـمُضَافُ ޚާއްޞަކުރުމަށް ބޭނުންކުރެވޭ

ނައްޞުތައް މާނަކުރުމާ ގުޅޭ އުޞޫލީ ޤަވާޢިދުތައް 162

175ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): (إِنَّـمَا) تُفِيْدُ الـحَصْرَ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {إِنَّـمَا އިން ހަނިކުރުމުގެ މާނަ ލިއްބައިދޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ވާހަކައިގައިވާ ފަރާތަށް ޙުކުމް ހަނިކޮށް، އެ ނޫން ފަރާތްތަކަށް