ޖިންނީން (33)
ثنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ؛ عَنْ عَطَاءِ بْنِ السَّائِبِ؛ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَفْصٍ، عَنْ يَعْلَى بْنِ مُرَّةَ الثَّقَفِيِّ قَالَ: ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ رَأَيْتهنَّ مِنْ رَسُولِ
ثنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ؛ عَنْ عَطَاءِ بْنِ السَّائِبِ؛ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَفْصٍ، عَنْ يَعْلَى بْنِ مُرَّةَ الثَّقَفِيِّ قَالَ: ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ رَأَيْتهنَّ مِنْ رَسُولِ
އިމާމް އަޙްމަދު އެކަލޭގެފާނުގެ މުސްނަދުގައި ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. ޢަބްދުﷲ ބުން ނުމައިރުގެ އަރިހުން، ޢުޘްމާން ބުން ޙަކީމުގެ އަރިހުން، ޢަބްދުއްރަޙްމާން ބުން ޢަބްދުލްޢަޒީޒްގެ އަރިހުން، ޔަޢުލާ ބުން މުއްރާގެ އަރިހުން ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. لَقَدْ
މިއީ ޝަރުޢުކުރެވިފައިވާ ކަމެއްތޯ ސުވާލުކުރި މީހާ ދަންނައެވެ. ފަހެ، މިއީ އެންމެ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. އަދި މިއީ ނަބިއްޔުންނާއި ޞާލިޙުންގެ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާ އަމުރުކުރައްވާފައިވާ
އަދި ހަމައެއާއެކު ތަޖުރިބާއިން އެނގޭގޮތުގައި ޢަދަދުވެސް ނުކުރެވޭހާ ގިނަމީހުންވަނީ ޝައިޠާނާގެ ކިބައިން ރައްކާތެރިވުމާ އެސޮރުމެންނާ ގުޅުންހުރި ކަންކަން ބާޠިލުކުރުމުގައި ކުރުސީގެ އަސަރު ބަޔާންކޮށްދީފައެވެ. ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން ޝައިޠާނާގެ ކިބައިން ދިފާޢުވުމުގައްޔާއި ޖިންނި މޮޔަވެފައިވާ މީހުންނާއި
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަށް ނިސްބަތްކުރެވޭ އިސްތަށިތައް އެބައިމީހުންގެ އަތުގައިވާކަމަށް ދަޢުވާކުރާމީހުން، އެތަކެތި ގެންގުޅެނީ ވަރަށް ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ބަލަހައްޓައިގެންނެވެ. އެގޮތުން އެއިސްތަށިތައް ފަށުވި ފަދަ އެއްޗަކަށްލާ، ބިއްލޫރި ފޮއްޓެއްފަދަ އެއްޗެއްގެ ތެރޭގައި
ތިންވަނައީ: ދުވަސްތައް ފާއިތުވެ ޤަރުނުތަކަކަށްފަހު، ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެންގުޅުއްވި ގިނަ ތަކެތި، ހަނގުރާމަޔާއި ފިތުނަތަކާ އަދި އެނޫންވެސް ސަބަބުތަކާހުރެ، ގެއްލިފައިވާކަން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. މިކަމުގެ ބައެއް މިޘާލުތަކަކީ: ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީއާއި
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެންގުޅުއްވި ތަކެތީގެ ތެރެއިން އެއްވެސް އެއްޗެއް މިއަދާ ހަމައަށް ރައްކާތެރިކަމާއެކު އެބައޮތް ހެއްޔެވެ؟ އަންނަނިވި ކަންކަން ބަޔާންކޮށްގެން މެނުވީ މިސުވާލުގެ ޖަވާބު ނުދެވޭނެއެވެ. ފުރަތަމައީ: ޞަޙީޙުލް
4. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޙިއްސީ ދަލީލު: ފަހެ ﷲ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޙިއްސީ ދަލީލުވަނީ ދެގޮތަކުންނެވެ. ފުރަތަމައީ: ދުޢާކުރާމީހުންގެ ދުޢާ އިޖާބަކުރެއްވޭކަމާއި ބޮޑެތި މުޞީބާތްތަކުގައިވާ މީހުންގެ އުނދާގޫތައް ފިއްލަވައިދެއްވާކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގި އަދި ފެނެއެވެ.
3. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޝަރުޢީ ދަލީލު: ފަހެ ﷲ ތަޢާލާ ބާވައިލެއްވި އެންމެހާ ފޮތްތަކެއްގައިވެސް، އެއިލާހު ވޮޑިގެންވާކަންވަނީ ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އަދި އެފޮތްތަކުގައި އައިސްފައިވާ ޙުކުމްފުޅުތައް، މީސްތަކުންގެ މަޞްލަޙަތުހުރިގޮތަށް އައިސްފައިވުމުން އޭގެން ދަލީލުކޮށްދެނީ
ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޢަޤުލީ ދަލީލު: ފަހެ ކުރިންނާއި ފަހުންވެސް ޚަލްޤުކުރެއްވުނު އެންމެހާ މަޚްލޫޤުން ޚަލްޤުކުރައްވާނޭ ފަރާތެއް ވާންޖެހެއެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް އެއްޗަކަށް އޭގެ އަމިއްލަ ނަފްސު ޚަލްޤެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އަދި އެއްވެސް ރޭވުން
ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ދަލީލުތަކެއް ވެއެވެ. އެއީ ފިޠުރީ ދަލީލާއި ޢަޤްލީ ދަލީލާއި ޝަރުޢީ ދަލީލާ އަދި ޙިއްސީ ދަލީލެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ފިޠުރީ ދަލީލު: ފަހެ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްވެސްވަނީ، އޭނާ ނެތުމުގެ
11. ޞަފިއްޔާ ބިންތު ޙުޔައްޔު ބުން އަޚްޠަބް رضي الله عنها: ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم އެކަމަނާއާއި ކައިވެނި ބައްލަވައިގެންނެވީ ޚައިބަރު ހަނގުރާމައިގެ ފަހުން އެކަމަނާ މިނިވަންކުރެއްވުމަށް ފަހުގައެވެ. [رواه
9. އުންމު ޙަބީބާ ބިންތު އަބޫ ސުފްޔާން رضي الله عنهما: އުންމު ޙަބީބާގެ އަރިހުން ޢުރްވާ ރިވާކުރެއްވިކަމަށް އަބޫ ދާވޫދުގައި އައިސްފައިވެއެވެ. أَنَّهَا كَانَتْ تَحْتَ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ جَحْشٍ
7. ޖުވައިރިޔާ ބިންތު އަލްޙާރިޘް رضي الله عنها: ބަނޫ އަލްމުޞްޠަލަޤު ހަނގުރާމައިގައި މުސްލިމުންގެ އަސީރެއްގެ ގޮތުގައި އެކަމަނާ ގެނެވުނެވެ. އެކަމަނާ މިނިވަންވެވަޑައިގެންނެވުމުގެ ކަންކަމުގައި އެހީތެރިވެދެއްވުން އެދި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه
5. ޒައިނަބު ބިންތު ޚުޒައިމާ رضي الله عنها: ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަމަނާއާ ކައިވެނި ބައްލަވައިގެންނެވީ ހިޖުރައިގެ 31 މަސް ފަހުން، ރަމަޟާން މަހުގައެވެ. [طبقات ابن سعد
4. ޙަފްޞާ ބިންތު ޢުމަރު رضي الله عنهما: عن عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ عُمَرَ بْنَ الخَطَّابِ، حِينَ تَأَيَّمَتْ حَفْصَةُ بِنْتُ عُمَرَ
ثنَا عَبْدُ الرَّزَّاقِ، أَخْبَرَنَا مَعْمَرٌ؛ عَنْ عَطَاءِ بْنِ السَّائِبِ؛ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَفْصٍ، عَنْ يَعْلَى بْنِ مُرَّةَ الثَّقَفِيِّ قَالَ: ثَلَاثَةُ أَشْيَاءَ رَأَيْتهنَّ مِنْ رَسُولِ
އިމާމް އަޙްމަދު އެކަލޭގެފާނުގެ މުސްނަދުގައި ރިވާކުރައްވާފައިވެއެވެ. ޢަބްދުﷲ ބުން ނުމައިރުގެ އަރިހުން، ޢުޘްމާން ބުން ޙަކީމުގެ އަރިހުން، ޢަބްދުއްރަޙްމާން ބުން ޢަބްދުލްޢަޒީޒްގެ އަރިހުން، ޔަޢުލާ ބުން މުއްރާގެ އަރިހުން ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. لَقَدْ
މިއީ ޝަރުޢުކުރެވިފައިވާ ކަމެއްތޯ ސުވާލުކުރި މީހާ ދަންނައެވެ. ފަހެ، މިއީ އެންމެ ހެޔޮ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. އަދި މިއީ ނަބިއްޔުންނާއި ޞާލިޙުންގެ ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިންވާ ކަމެކެވެ. ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާ އަމުރުކުރައްވާފައިވާ
އަދި ހަމައެއާއެކު ތަޖުރިބާއިން އެނގޭގޮތުގައި ޢަދަދުވެސް ނުކުރެވޭހާ ގިނަމީހުންވަނީ ޝައިޠާނާގެ ކިބައިން ރައްކާތެރިވުމާ އެސޮރުމެންނާ ގުޅުންހުރި ކަންކަން ބާޠިލުކުރުމުގައި ކުރުސީގެ އަސަރު ބަޔާންކޮށްދީފައެވެ. ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން ޝައިޠާނާގެ ކިބައިން ދިފާޢުވުމުގައްޔާއި ޖިންނި މޮޔަވެފައިވާ މީހުންނާއި
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަށް ނިސްބަތްކުރެވޭ އިސްތަށިތައް އެބައިމީހުންގެ އަތުގައިވާކަމަށް ދަޢުވާކުރާމީހުން، އެތަކެތި ގެންގުޅެނީ ވަރަށް ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ބަލަހައްޓައިގެންނެވެ. އެގޮތުން އެއިސްތަށިތައް ފަށުވި ފަދަ އެއްޗަކަށްލާ، ބިއްލޫރި ފޮއްޓެއްފަދަ އެއްޗެއްގެ ތެރޭގައި
ތިންވަނައީ: ދުވަސްތައް ފާއިތުވެ ޤަރުނުތަކަކަށްފަހު، ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެންގުޅުއްވި ގިނަ ތަކެތި، ހަނގުރާމަޔާއި ފިތުނަތަކާ އަދި އެނޫންވެސް ސަބަބުތަކާހުރެ، ގެއްލިފައިވާކަން ޘާބިތުވެފައިވެއެވެ. މިކަމުގެ ބައެއް މިޘާލުތަކަކީ: ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީއާއި
ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ގެންގުޅުއްވި ތަކެތީގެ ތެރެއިން އެއްވެސް އެއްޗެއް މިއަދާ ހަމައަށް ރައްކާތެރިކަމާއެކު އެބައޮތް ހެއްޔެވެ؟ އަންނަނިވި ކަންކަން ބަޔާންކޮށްގެން މެނުވީ މިސުވާލުގެ ޖަވާބު ނުދެވޭނެއެވެ. ފުރަތަމައީ: ޞަޙީޙުލް
4. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޙިއްސީ ދަލީލު: ފަހެ ﷲ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޙިއްސީ ދަލީލުވަނީ ދެގޮތަކުންނެވެ. ފުރަތަމައީ: ދުޢާކުރާމީހުންގެ ދުޢާ އިޖާބަކުރެއްވޭކަމާއި ބޮޑެތި މުޞީބާތްތަކުގައިވާ މީހުންގެ އުނދާގޫތައް ފިއްލަވައިދެއްވާކަން އަޅުގަނޑުމެންނަށް އެނގި އަދި ފެނެއެވެ.
3. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޝަރުޢީ ދަލީލު: ފަހެ ﷲ ތަޢާލާ ބާވައިލެއްވި އެންމެހާ ފޮތްތަކެއްގައިވެސް، އެއިލާހު ވޮޑިގެންވާކަންވަނީ ބަޔާންކުރައްވާފައެވެ. އަދި އެފޮތްތަކުގައި އައިސްފައިވާ ޙުކުމްފުޅުތައް، މީސްތަކުންގެ މަޞްލަޙަތުހުރިގޮތަށް އައިސްފައިވުމުން އޭގެން ދަލީލުކޮށްދެނީ
ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ޢަޤުލީ ދަލީލު: ފަހެ ކުރިންނާއި ފަހުންވެސް ޚަލްޤުކުރެއްވުނު އެންމެހާ މަޚްލޫޤުން ޚަލްޤުކުރައްވާނޭ ފަރާތެއް ވާންޖެހެއެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް އެއްޗަކަށް އޭގެ އަމިއްލަ ނަފްސު ޚަލްޤެއް ނުކުރެވޭނެއެވެ. އަދި އެއްވެސް ރޭވުން
ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ދަލީލުތަކެއް ވެއެވެ. އެއީ ފިޠުރީ ދަލީލާއި ޢަޤްލީ ދަލީލާއި ޝަރުޢީ ދަލީލާ އަދި ޙިއްސީ ދަލީލެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ފިޠުރީ ދަލީލު: ފަހެ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްވެސްވަނީ، އޭނާ ނެތުމުގެ
11. ޞަފިއްޔާ ބިންތު ޙުޔައްޔު ބުން އަޚްޠަބް رضي الله عنها: ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم އެކަމަނާއާއި ކައިވެނި ބައްލަވައިގެންނެވީ ޚައިބަރު ހަނގުރާމައިގެ ފަހުން އެކަމަނާ މިނިވަންކުރެއްވުމަށް ފަހުގައެވެ. [رواه
9. އުންމު ޙަބީބާ ބިންތު އަބޫ ސުފްޔާން رضي الله عنهما: އުންމު ޙަބީބާގެ އަރިހުން ޢުރްވާ ރިވާކުރެއްވިކަމަށް އަބޫ ދާވޫދުގައި އައިސްފައިވެއެވެ. أَنَّهَا كَانَتْ تَحْتَ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ جَحْشٍ
7. ޖުވައިރިޔާ ބިންތު އަލްޙާރިޘް رضي الله عنها: ބަނޫ އަލްމުޞްޠަލަޤު ހަނގުރާމައިގައި މުސްލިމުންގެ އަސީރެއްގެ ގޮތުގައި އެކަމަނާ ގެނެވުނެވެ. އެކަމަނާ މިނިވަންވެވަޑައިގެންނެވުމުގެ ކަންކަމުގައި އެހީތެރިވެދެއްވުން އެދި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه
5. ޒައިނަބު ބިންތު ޚުޒައިމާ رضي الله عنها: ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم އެކަމަނާއާ ކައިވެނި ބައްލަވައިގެންނެވީ ހިޖުރައިގެ 31 މަސް ފަހުން، ރަމަޟާން މަހުގައެވެ. [طبقات ابن سعد
4. ޙަފްޞާ ބިންތު ޢުމަރު رضي الله عنهما: عن عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ عُمَرَ بْنَ الخَطَّابِ، حِينَ تَأَيَّمَتْ حَفْصَةُ بِنْتُ عُمَرَ