ޝިރުކަކީ ﷲއަށް ޚާއްޞަވެގެންވާކަމެއްގައި އެއިލާހާ އެހެން ފަރާތެއް ބައިވެރިކުރުމެވެ. ޝަރީކުކުރާމީހުން، އުނި، ނިކަމެތި މަޚުލޫޤުތައް ﷲ އާ ހަމަހަމަކުރެއެވެ.
މިބައިތުތަކުގައި ޝިރުކުވަނީ ޤިޔާމަތް ދުވަހު ހިނގާ ބޮޑުވެގެންވާ ކަންތައްތަކުން ރައްކާތެރިކަމަށް ﷲ ތަޢާލާ ފިޔަވާ އެހެން ފަރާތެއްގެ ކިބައިން އެދޭތީއެވެ.
ޝިރުކު ބެހެނީ މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ދެބަޔަށްކަން އަހަރެމެންނަށް އެނގިއްޖެއެވެ. އެއީ ބޮޑު ޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކެވެ. ޝިރުކުގެ މި ދެބާވަތް ބަޔާންކުރެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ. ބޮޑު ޝިރުކު: 1- އަޅުކަމުގައި ޝިރުކުކުރުން: އެއީ އަޅުކަމުގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ބާވަތެއް
އަލް އިމާމު އިބްނުލް ޤައްޔިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ގަސްދާއި އަދި ނިޔަތުގައި ޝިރުކު ކުރުމަކީ އައްސޭރިއެއްނެތް ކަނޑެކެވެ. އެއިން ސަލާމަތްވަނީ މަދުމީހެކެވެ. ފަހެ ތިމާކުރާ ކަންކަމުގައި ޔަޢުނީ ތިމާގެ ޢަމަލުގައި ﷲގެ ވަޖުހުފުޅުނޫން އެހެން އެއްޗެއް
ކުދިޝިރްކުގެ ދެވަނަ ބައި: ކުދި ޝިރްކުގެ ދެވަނަބަޔަކީ ވަންހަނާ ޝިރުކެވެ. އެއީ ގަސްދާއި ނިޔަތުގައި ޝިރުކުކުރުމެވެ. އެއީ ދެއްކުމަށް ނުވަތަ އިއްވުމަށް އަޅުކަން ކުރުންފަދަ ކަންތަކެވެ. ﷲއަށް ކުއްތަންވެވޭ ފަދަ އަޅުކަމެއް ކުރަމުންދާއިރު މީސްތަކުން
ކުދި ޝިރުކުގެ ފުރަތަމަ ބައި: ފާޅުވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. ލަފުޒުންނާއި ޢަމަލުންނެވެ. ފަހެ ލަފްޒުން ޝިރުކުވާ ގޮތަކީ ޝިރުގެ ލަފްޒު ނުވަތަ ޢިބާރާތް ބުނުމެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެންތަކެތި ގަންދީ ހުވާކުރުންފަދަ ކަންކަމެވެ. ރަސޫލުﷲ
ޝިރުކުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކެވެ. އެބާވަތުގެ ޝިރުކު ކުރުމަކުން އަދި އެއްފަހަރާ ދީނުން ބޭރުނުވާނެއެވެ.
3- ބޮޑު ޝިރުކުގެ ސަބަބުން ހުރިހާ ޢަމަލެއް ބާޠިލުވެގެންދޭ އޭގެ މާނައަކީ އެ ޢަމަލުކުރާ މީހާގެ އެއްވެސް ޢަމަލެއް ޤަބޫލުކުރެވިގެންނުވުމެވެ. އޭނާ ކުރާ ނަމާދެއް ދޭ ޒަކާތެއް އަދި މިނޫންވެސް އޭނާ ކުރާ އެއްވެސް
ޝިރުކު ބެހިގެންވަނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ ބޮޑުޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކެވެ. އަހަރެމެންކައިރީގައި މިވެނި ކަމަކީ ބޮޑު ޝިރުކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭކަމެއް ނުވަތަ މިވެނިކަމަކީ ކުޑަޝިރުކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެކޭ ބުނެވޭ ހިނދު އެކަން އެނގިފައި އޮތުމަށްޓަކައި އަދި
އެންމެ ބޮޑު ފާފައަކީ ޝިރުކުކުރުމެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ރަސްކަންފުޅާއި އެހެން ފަރާތަކާއި އެއްވަރުކޮށްދީ އެއިލާހުގެ ރަސްކަންފުޅާ ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޚާއްސަކޮށް އަޅުކަން ކުރުމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތަކާއި ބައިވެރި ކުރުމެވެ.
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުމުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކު ކުރުމެވެ. ކުދި ޝިރުކު ނުވަތަ ކުޑަ ޝިރުކު އަކީ “الرياء” އެވެ. އެބަހީ؛ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާއިރު މީހަކަށް ނުވަތަ
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުންހުރީ ދެބާވަތަކަށެވެ. އެއީ: * ބޮޑު ޝިރުކު ކުރުން * ކުދި ޝިރުކު ކުރުން މިދެވައްތަރެވެ. ބޮޑު ޝިރުކުއަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާ ފަދައިން އެއިލާހު ފިޔަވާ
ޝިރުކު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ ބައިވެރިވުމެވެ. ޝަރީކަކު ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޝިރުކުކުރުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ތައުޙީދުގެ ތިން ބައިން ކުރެ ބައެއްގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތެއް
ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައަށް ޝިރުކު ވެގެންދަނީ އަންނަނިވި ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. 1- އޭގައި ވަނީ އުފެއްދެވި ފަރާތާއި އުފެއްދުން ތައް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. ޚާލިޤާއި މަޚްލޫޤް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް
ޝިރުކަކީ ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައެވެ. އަދި އެންމެ ހުތުރުކަން ބޮޑު ފާފަވެސް މެއެވެ. ޝިރުކަށްވުރެ ބޮޑު އެހެން އެއްވެސް ފާފައެއް ނުވެއެވެ. عَنْ عَبْدِ اللهِ بنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ
ޝިރުކަކީ ﷲ ގެ ރައްބުވަންތަކަން ނުވަތަ އެއިލާހުގެ އުލޫހިއްޔަތުގައި އެހެން ފަރާތެއް އެއިލާހާ ބައިވެރިކުރުމެވެ. މީސްތަކުން އެންމެ ގިނައިން ކުރަނީ ﷲގެ އިލާހުވަންތަކަމުގައި ކުރާ ޝިރުކެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެނިހެން ފަރާތްތަކަށް ދުޢާ
ޝިރުކަކީ ﷲއަށް ޚާއްޞަވެގެންވާކަމެއްގައި އެއިލާހާ އެހެން ފަރާތެއް ބައިވެރިކުރުމެވެ. ޝަރީކުކުރާމީހުން، އުނި، ނިކަމެތި މަޚުލޫޤުތައް ﷲ އާ ހަމަހަމަކުރެއެވެ.
މިބައިތުތަކުގައި ޝިރުކުވަނީ ޤިޔާމަތް ދުވަހު ހިނގާ ބޮޑުވެގެންވާ ކަންތައްތަކުން ރައްކާތެރިކަމަށް ﷲ ތަޢާލާ ފިޔަވާ އެހެން ފަރާތެއްގެ ކިބައިން އެދޭތީއެވެ.
ޝިރުކު ބެހެނީ މައިގަނޑުގޮތެއްގައި ދެބަޔަށްކަން އަހަރެމެންނަށް އެނގިއްޖެއެވެ. އެއީ ބޮޑު ޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކެވެ. ޝިރުކުގެ މި ދެބާވަތް ބަޔާންކުރެވޭތޯ ބަލާނަމެވެ. ބޮޑު ޝިރުކު: 1- އަޅުކަމުގައި ޝިރުކުކުރުން: އެއީ އަޅުކަމުގެ ބާވަތްތަކުގެ ތެރެއިން ބާވަތެއް
އަލް އިމާމު އިބްނުލް ޤައްޔިމް ވިދާޅުވިއެވެ. ގަސްދާއި އަދި ނިޔަތުގައި ޝިރުކު ކުރުމަކީ އައްސޭރިއެއްނެތް ކަނޑެކެވެ. އެއިން ސަލާމަތްވަނީ މަދުމީހެކެވެ. ފަހެ ތިމާކުރާ ކަންކަމުގައި ޔަޢުނީ ތިމާގެ ޢަމަލުގައި ﷲގެ ވަޖުހުފުޅުނޫން އެހެން އެއްޗެއް
ކުދިޝިރްކުގެ ދެވަނަ ބައި: ކުދި ޝިރްކުގެ ދެވަނަބަޔަކީ ވަންހަނާ ޝިރުކެވެ. އެއީ ގަސްދާއި ނިޔަތުގައި ޝިރުކުކުރުމެވެ. އެއީ ދެއްކުމަށް ނުވަތަ އިއްވުމަށް އަޅުކަން ކުރުންފަދަ ކަންތަކެވެ. ﷲއަށް ކުއްތަންވެވޭ ފަދަ އަޅުކަމެއް ކުރަމުންދާއިރު މީސްތަކުން
ކުދި ޝިރުކުގެ ފުރަތަމަ ބައި: ފާޅުވެގެންވާ ޝިރުކެވެ. ލަފުޒުންނާއި ޢަމަލުންނެވެ. ފަހެ ލަފްޒުން ޝިރުކުވާ ގޮތަކީ ޝިރުގެ ލަފްޒު ނުވަތަ ޢިބާރާތް ބުނުމެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެންތަކެތި ގަންދީ ހުވާކުރުންފަދަ ކަންކަމެވެ. ރަސޫލުﷲ
ޝިރުކުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކެވެ. އެބާވަތުގެ ޝިރުކު ކުރުމަކުން އަދި އެއްފަހަރާ ދީނުން ބޭރުނުވާނެއެވެ.
3- ބޮޑު ޝިރުކުގެ ސަބަބުން ހުރިހާ ޢަމަލެއް ބާޠިލުވެގެންދޭ އޭގެ މާނައަކީ އެ ޢަމަލުކުރާ މީހާގެ އެއްވެސް ޢަމަލެއް ޤަބޫލުކުރެވިގެންނުވުމެވެ. އޭނާ ކުރާ ނަމާދެއް ދޭ ޒަކާތެއް އަދި މިނޫންވެސް އޭނާ ކުރާ އެއްވެސް
ޝިރުކު ބެހިގެންވަނީ ދެބަޔަކަށެވެ. އެއީ ބޮޑުޝިރުކާއި ކުޑަޝިރުކެވެ. އަހަރެމެންކައިރީގައި މިވެނި ކަމަކީ ބޮޑު ޝިރުކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭކަމެއް ނުވަތަ މިވެނިކަމަކީ ކުޑަޝިރުކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ކަމެކޭ ބުނެވޭ ހިނދު އެކަން އެނގިފައި އޮތުމަށްޓަކައި އަދި
އެންމެ ބޮޑު ފާފައަކީ ޝިރުކުކުރުމެވެ. ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާގެ ރަސްކަންފުޅާއި އެހެން ފަރާތަކާއި އެއްވަރުކޮށްދީ އެއިލާހުގެ ރަސްކަންފުޅާ ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޚާއްސަކޮށް އަޅުކަން ކުރުމުގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތަކާއި ބައިވެރި ކުރުމެވެ.
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުމުގެ ދެވަނަ ވައްތަރަކީ ކުދި ޝިރުކު ކުރުމެވެ. ކުދި ޝިރުކު ނުވަތަ ކުޑަ ޝިރުކު އަކީ “الرياء” އެވެ. އެބަހީ؛ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާއިރު މީހަކަށް ނުވަތަ
އަޅުކަން ކުރުމުގައި ޝިރުކު ކުރުންހުރީ ދެބާވަތަކަށެވެ. އެއީ: * ބޮޑު ޝިރުކު ކުރުން * ކުދި ޝިރުކު ކުރުން މިދެވައްތަރެވެ. ބޮޑު ޝިރުކުއަކީ ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއަށް އަޅުކަން ކުރާ ފަދައިން އެއިލާހު ފިޔަވާ
ޝިރުކު އޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ ބައިވެރިވުމެވެ. ޝަރީކަކު ބައިވެރި ކުރުމެވެ. ޝަރީޢަތުގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޝިރުކުކުރުމޭ ބުނެވޭ ބަހުގެ މާނައީ؛ ތައުޙީދުގެ ތިން ބައިން ކުރެ ބައެއްގައި ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާ އެހެން ފަރާތެއް
ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައަށް ޝިރުކު ވެގެންދަނީ އަންނަނިވި ކަންތައްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. 1- އޭގައި ވަނީ އުފެއްދެވި ފަރާތާއި އުފެއްދުން ތައް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. ޚާލިޤާއި މަޚްލޫޤް އެއްގޮތް ކުރުމެވެ. އެހެނީ އެއްވެސް
ޝިރުކަކީ ފާފަތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ބޮޑު ފާފައެވެ. އަދި އެންމެ ހުތުރުކަން ބޮޑު ފާފަވެސް މެއެވެ. ޝިރުކަށްވުރެ ބޮޑު އެހެން އެއްވެސް ފާފައެއް ނުވެއެވެ. عَنْ عَبْدِ اللهِ بنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ
ޝިރުކަކީ ﷲ ގެ ރައްބުވަންތަކަން ނުވަތަ އެއިލާހުގެ އުލޫހިއްޔަތުގައި އެހެން ފަރާތެއް އެއިލާހާ ބައިވެރިކުރުމެވެ. މީސްތަކުން އެންމެ ގިނައިން ކުރަނީ ﷲގެ އިލާހުވަންތަކަމުގައި ކުރާ ޝިރުކެވެ. މިސާލަކަށް ﷲ ފިޔަވައި އެހެނިހެން ފަރާތްތަކަށް ދުޢާ
