ރަސޫލުބޭކަލުންނަށް އީމާންވުމާމެދު ދަންނައެވެ. އެކަމުގައި ހިމެނެނީ ޢާންމު ގޮތެއްގައި އަދި ތަފްޞީލީކޮށް (ރަސޫލުބޭކަލުންނާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާކަންކަމަށް) އީމާންވުމެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، ﷲ سبحانه وتعالى، އެއިލާޙުގެ އަޅުތަކުންގެ ގާތަށް އުފާވެރިކަމުގެ ޚަބަރުދެއްވާ އަދި އިންޒާރުކުރައްވާ
ފޮތްތަކަށް އީމާންވުމުގައި ވާޖިބުވެގެންވަނީ ހަމަކަށަވަރުން އެއިލާހުގެ ނަބިއްޔުންނާއި ރަސޫލުންގެ ދަޢުވަތުގެ ޙައްޤުކަން ބަޔާންކޮށްދެއްވުމުގެ ގޮތުން ﷲ ފޮތްތައް ބާވައިލެއްވިކަމަށް އީމާންވުމެވެ. އެއީ އެއިލާހު ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ
މަލާއިކަތުންނަށް އީމާންވުމާމެދު ދަންނައެވެ. އެކަމުގައި ހިމެނެނީ ޢާންމު ގޮތެއްގައި އަދި ތަފްޞީލީކޮށް (މަލާއިކަތުންނާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާކަންކަމަށް) އީމާންވުމެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ތަޢާލާ މަލާއިކަތުންތަކެއް ޚަލްޤުކުރައްވާފައިވާކަމަށް މުސްލިމުން އީމާންވެއެވެ. އަދި އެއީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިކަން
ﷲ ތަޢާލާއަށް އީމާންވުމުގައި ހިމެނޭ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި: ހަމަކަށަވަރުން އެއިލާހީ އަޅުކަންކުރުން ޙައްޤުވެގެންވާ (ހަމައެކަނި) އިލާހުކަމަށް އީމާންވުން ހިމެނެއެވެ. އެހެނީ އެއިލާހީ އަޅުތަކުން ޚަލްޤުކުރައްވައި، އެބައިމީހުންނަށް އިޙްސާންތެރިވެވޮޑިގެންވާ، އެބައިމީހުންނަށް ރިޒުޤުދެއްވާ، އެބައިމީހުން ސިއްރާއި ފާޅުގައި
الحمد لله وحده، والصلاة والسلام على من لا نبي بعده، وعلى آله وصحبه أما بعد: ފަހެ، ޞައްޙަ ޢަޤީދާއަކީ އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލު އަދި މިއްލަތުގެ އަސާސްކަމުގައި ވީހިނދު، ޞައްޙަ
ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ބަދަލުކޮށްފައިވާ ފޮތްތަކާއި ބާޠިލު ދީންތަކާއި ޙައްޤުމަގުން އެއްކިބާވެފައިވާ ފިކުރުތައް އުނގެނުމާއި އުނގަންނައިދިނުމުގެ އަޞްލަކީ އެކަން ހުއްދަ ނުވުމެވެ. އެއީ އޭގެ ފާސިދުކަމާއި ބާޠިލުކަމާއި، އޭގައިވާ ބުއްދިއާއި ފިޠުރަތާ ތަޢާރުޟުވާ ކަންތައްތަކާ
ބައެއް ވެކްސިންތައް ބޭނުންކުރުމުން އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ގެއްލުންތަކެއްވާކަމަށް ޑޮކްޓަރީ ގޮތުން ސާބިތުވެއްޖެނަމަ ނުވަތަ އެއިން ފައިދާއަށް ވުރެ ގެއްލުން ބޮޑުކަމަށް ސާބިތުވެއްޖެނަމަ ދަންނައެވެ. އެޙާލަތުގައި އެވެކްސިން ބޭނުންކުރުން ހުއްދައެއް ނޫނެވެ.
ހަތަރުވަނަ ބަޔަކީ: ގެއްލުންހުރި މާއްދާތަކަކުން ނުވަތަ ޙަރާމް މާއްދާތަކަކުން ހަދާފައިވާ ވެކްސިނެވެ.
ދެވަނަ ބަޔަކީ: ބޭނުންކުރުން ހުއްދަ މާއްދާއަކުން ހަދާފައިވާ ވެކްސިނުގެ ތެރެއިން އެވެކްސިނުން ހަށިގަނޑަށްވާ ފައިދާއަށްވުރެ ގެއްލުން ބޮޑު ނުވަތަ އޭގެން އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނުވާ ވެކްސިނެވެ.
ވެކްސިންގެ ޙުކުމް ބިނާވަނީ އެހެދުމަށްޓަކައި ބޭނުންކޮށްފައިވާ މާއްދާއަށާ އަދި އެބޭނުންކުރުމުން އޭގެ މައްޗަށް ބިނާވާކަންކަމުގެ މައްޗަށެވެ.
މިމައުޟޫޢު ނިންމާލުމުގެ ގޮތުން ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ވަރަށް މުހިންމު ނުކުތާއެއް ވެއެވެ. ސަނާކިޔުން ނަހީކުރައްވާފައިވާކަމަށް އަޅުގަނޑުމެން ބުނާއިރު އެއްވެސް ޙާލަތެއްގައި ސަނާނުކިޔޭނެކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން ނުދަންނަވަމެވެ. އަދި މީގެ މުރާދަކީ ހެޔޮކަމުގެ އަހުލުވެރިންނަށް އެއްގޮތަކަށްވެސް ސަނާ ނުކިޔާށޭއެއް
ވެކްސިން ޖެހުމަކީ ހަށިގަނޑުގައި “އެންޓިބޮޑީސް” އުފައްދާދޭ ކަމެކެވެ. އޭގެ ބޭނުމަކީ ބަލިތަކާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރުމެވެ. އެހެންކަމުން އޭގެ ޒާތުގައި ވެކްސިންއަކީ ބަލިޖައްސާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ.
ސަނާކިއުމުގައި ދިމާވާ އެންމެބޮޑު މުޞީބާތަކީ، “ސާހިބާ” ފަދަ ބަސްތަކުން މުނާފިޤުންނާއި ފާޖިރުންނާއި ކާފިރުންނަށް ސަނާކިޔުމެވެ. ރަސޫލުﷲ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. «لَا تَقُولُوا لِلْمُنَافِقِ سَيِّدَنَا؛ فَإِنَّهُ إِنْ يَكُ سَيِّدَكُمْ فَقَدْ أَسْخَطْتُمْ رَبَّكُمْ» [رواه
އިބްނު ޙަޖަރު رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ސަނާކިޔުމުގައި ހުއްދަވާ މިންވަރާ އަދި މަނާވާ މިންވަރުގެ މިންގަނޑަކީ ކޮބާކަން ބަޔާންކޮށްދެއްވަމުން ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ ހުއްދަ މިންވަރަކީ ޝަރުޠަކާއެކު ނުވަތަ ގާތްކުރާފަދަ ގޮތަކަށް ބުނާ ބުނުމެވެ. މަނާގެންވަނީ
ޝަރުޢީ ޙާޖަތެއް ނުވަތަ ޝަރުޢީ މަޞްލަޙަތެއް އޮވެގެން މީހަކަށް ސަނާކިޔާނަމަ ދަންނާށެވެ. ސަނާ ކިޔާއިރު މިފަދައިން ބުނާށެވެ. ((أَحْسِبُ فُلاَنًا، وَاللَّهُ حَسِيبُهُ، وَلاَ أُزَكِّي عَلَى اللَّهِ أَحَدًا)) [رواه البخاري] މާނައީ:
މުސްލިމުންގެ ޤާޟީންގެ ގާތަށް ސަނާކިޔުމުގައި ހައްދުފަހަނައަޅާދިއުމަށް މަޝްހޫރު މީހަކު އައުމުން، އެފަދަ މީހެއްގެ ހެކިބަސް ޤަބޫލު ނުކުރައްވާ ރައްދުކުރައްވައެވެ. ވަރަށް ގިނަ ފަހަރު ޝާޢިރުންގެ ޙާލަތަކީ މިއީއެވެ. އެހެންކަމުން ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ. “ޝާޢިރަކު
ރަސޫލުބޭކަލުންނަށް އީމާންވުމާމެދު ދަންނައެވެ. އެކަމުގައި ހިމެނެނީ ޢާންމު ގޮތެއްގައި އަދި ތަފްޞީލީކޮށް (ރަސޫލުބޭކަލުންނާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާކަންކަމަށް) އީމާންވުމެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، ﷲ سبحانه وتعالى، އެއިލާޙުގެ އަޅުތަކުންގެ ގާތަށް އުފާވެރިކަމުގެ ޚަބަރުދެއްވާ އަދި އިންޒާރުކުރައްވާ
ފޮތްތަކަށް އީމާންވުމުގައި ވާޖިބުވެގެންވަނީ ހަމަކަށަވަރުން އެއިލާހުގެ ނަބިއްޔުންނާއި ރަސޫލުންގެ ދަޢުވަތުގެ ޙައްޤުކަން ބަޔާންކޮށްދެއްވުމުގެ ގޮތުން ﷲ ފޮތްތައް ބާވައިލެއްވިކަމަށް އީމާންވުމެވެ. އެއީ އެއިލާހު ވަޙީކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. ﴿لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ
މަލާއިކަތުންނަށް އީމާންވުމާމެދު ދަންނައެވެ. އެކަމުގައި ހިމެނެނީ ޢާންމު ގޮތެއްގައި އަދި ތަފްޞީލީކޮށް (މަލާއިކަތުންނާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައިވާކަންކަމަށް) އީމާންވުމެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން ﷲ ތަޢާލާ މަލާއިކަތުންތަކެއް ޚަލްޤުކުރައްވާފައިވާކަމަށް މުސްލިމުން އީމާންވެއެވެ. އަދި އެއީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިކަން
ﷲ ތަޢާލާއަށް އީމާންވުމުގައި ހިމެނޭ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި: ހަމަކަށަވަރުން އެއިލާހީ އަޅުކަންކުރުން ޙައްޤުވެގެންވާ (ހަމައެކަނި) އިލާހުކަމަށް އީމާންވުން ހިމެނެއެވެ. އެހެނީ އެއިލާހީ އަޅުތަކުން ޚަލްޤުކުރައްވައި، އެބައިމީހުންނަށް އިޙްސާންތެރިވެވޮޑިގެންވާ، އެބައިމީހުންނަށް ރިޒުޤުދެއްވާ، އެބައިމީހުން ސިއްރާއި ފާޅުގައި
الحمد لله وحده، والصلاة والسلام على من لا نبي بعده، وعلى آله وصحبه أما بعد: ފަހެ، ޞައްޙަ ޢަޤީދާއަކީ އިސްލާމްދީނުގެ އަޞްލު އަދި މިއްލަތުގެ އަސާސްކަމުގައި ވީހިނދު، ޞައްޙަ
ބާވައިލެއްވި ފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން ބަދަލުކޮށްފައިވާ ފޮތްތަކާއި ބާޠިލު ދީންތަކާއި ޙައްޤުމަގުން އެއްކިބާވެފައިވާ ފިކުރުތައް އުނގެނުމާއި އުނގަންނައިދިނުމުގެ އަޞްލަކީ އެކަން ހުއްދަ ނުވުމެވެ. އެއީ އޭގެ ފާސިދުކަމާއި ބާޠިލުކަމާއި، އޭގައިވާ ބުއްދިއާއި ފިޠުރަތާ ތަޢާރުޟުވާ ކަންތައްތަކާ
ބައެއް ވެކްސިންތައް ބޭނުންކުރުމުން އިންސާނާގެ ހަށިގަނޑަށް ގެއްލުންތަކެއްވާކަމަށް ޑޮކްޓަރީ ގޮތުން ސާބިތުވެއްޖެނަމަ ނުވަތަ އެއިން ފައިދާއަށް ވުރެ ގެއްލުން ބޮޑުކަމަށް ސާބިތުވެއްޖެނަމަ ދަންނައެވެ. އެޙާލަތުގައި އެވެކްސިން ބޭނުންކުރުން ހުއްދައެއް ނޫނެވެ.
ހަތަރުވަނަ ބަޔަކީ: ގެއްލުންހުރި މާއްދާތަކަކުން ނުވަތަ ޙަރާމް މާއްދާތަކަކުން ހަދާފައިވާ ވެކްސިނެވެ.
ދެވަނަ ބަޔަކީ: ބޭނުންކުރުން ހުއްދަ މާއްދާއަކުން ހަދާފައިވާ ވެކްސިނުގެ ތެރެއިން އެވެކްސިނުން ހަށިގަނޑަށްވާ ފައިދާއަށްވުރެ ގެއްލުން ބޮޑު ނުވަތަ އޭގެން އެއްވެސް ފައިދާއެއް ނުވާ ވެކްސިނެވެ.
ވެކްސިންގެ ޙުކުމް ބިނާވަނީ އެހެދުމަށްޓަކައި ބޭނުންކޮށްފައިވާ މާއްދާއަށާ އަދި އެބޭނުންކުރުމުން އޭގެ މައްޗަށް ބިނާވާކަންކަމުގެ މައްޗަށެވެ.
މިމައުޟޫޢު ނިންމާލުމުގެ ގޮތުން ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ވަރަށް މުހިންމު ނުކުތާއެއް ވެއެވެ. ސަނާކިޔުން ނަހީކުރައްވާފައިވާކަމަށް އަޅުގަނޑުމެން ބުނާއިރު އެއްވެސް ޙާލަތެއްގައި ސަނާނުކިޔޭނެކަމުގައި އަޅުގަނޑުމެން ނުދަންނަވަމެވެ. އަދި މީގެ މުރާދަކީ ހެޔޮކަމުގެ އަހުލުވެރިންނަށް އެއްގޮތަކަށްވެސް ސަނާ ނުކިޔާށޭއެއް
ވެކްސިން ޖެހުމަކީ ހަށިގަނޑުގައި “އެންޓިބޮޑީސް” އުފައްދާދޭ ކަމެކެވެ. އޭގެ ބޭނުމަކީ ބަލިތަކާ ދެކޮޅަށް މަސައްކަތްކުރުމެވެ. އެހެންކަމުން އޭގެ ޒާތުގައި ވެކްސިންއަކީ ބަލިޖައްސާ އެއްޗެއް ނޫނެވެ.
ސަނާކިއުމުގައި ދިމާވާ އެންމެބޮޑު މުޞީބާތަކީ، “ސާހިބާ” ފަދަ ބަސްތަކުން މުނާފިޤުންނާއި ފާޖިރުންނާއި ކާފިރުންނަށް ސަނާކިޔުމެވެ. ރަސޫލުﷲ ޙަދީޘްކުރައްވާފައިވެއެވެ. «لَا تَقُولُوا لِلْمُنَافِقِ سَيِّدَنَا؛ فَإِنَّهُ إِنْ يَكُ سَيِّدَكُمْ فَقَدْ أَسْخَطْتُمْ رَبَّكُمْ» [رواه
އިބްނު ޙަޖަރު رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ސަނާކިޔުމުގައި ހުއްދަވާ މިންވަރާ އަދި މަނާވާ މިންވަރުގެ މިންގަނޑަކީ ކޮބާކަން ބަޔާންކޮށްދެއްވަމުން ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ ހުއްދަ މިންވަރަކީ ޝަރުޠަކާއެކު ނުވަތަ ގާތްކުރާފަދަ ގޮތަކަށް ބުނާ ބުނުމެވެ. މަނާގެންވަނީ
ޝަރުޢީ ޙާޖަތެއް ނުވަތަ ޝަރުޢީ މަޞްލަޙަތެއް އޮވެގެން މީހަކަށް ސަނާކިޔާނަމަ ދަންނާށެވެ. ސަނާ ކިޔާއިރު މިފަދައިން ބުނާށެވެ. ((أَحْسِبُ فُلاَنًا، وَاللَّهُ حَسِيبُهُ، وَلاَ أُزَكِّي عَلَى اللَّهِ أَحَدًا)) [رواه البخاري] މާނައީ:
މުސްލިމުންގެ ޤާޟީންގެ ގާތަށް ސަނާކިޔުމުގައި ހައްދުފަހަނައަޅާދިއުމަށް މަޝްހޫރު މީހަކު އައުމުން، އެފަދަ މީހެއްގެ ހެކިބަސް ޤަބޫލު ނުކުރައްވާ ރައްދުކުރައްވައެވެ. ވަރަށް ގިނަ ފަހަރު ޝާޢިރުންގެ ޙާލަތަކީ މިއީއެވެ. އެހެންކަމުން ބައެއް މީހުން ބުނެއެވެ. “ޝާޢިރަކު
