މާލޭގައި ކިޔަވަން ހުންނަ މަޢީޝާ މިއަހަރުގެ ބޮޑުޗުއްޓީ ހޭދަކުރަން ބޭނުންވީ އޭނަގެ މާމަގާތު ރަށުގައެވެ. މަޢީޝާގެ މަންމައާއި ބައްޕަ މެލޭޝިޔާއަށް ދާން ޖެހިފައިވާތީ އެމީހުންގެ ދަރިފުޅުވެސް މިފަހަރު ބޮޑު ޗުއްޓީގައި ގެންދަން ބޭނުންވީ މެލޭޝިޔާއަށެވެ.
ގްރޭޑް ހަތަރެއް ބީ ކްލާހުގައި ބަހައްޓާފައި ހުރި ފަތި ޓީވީ ހަލާކު ވެއްޖެއެވެ. މިކަމާ ސްކޫލުގެ ވެރިންނާ ޓީޗަރުން ވަރަށް ކަންބޮޑު ވެއްޖެއެވެ. ޓީވީއަށް ބަލާލުމުން އެއީ ގަސްދުގައި ދީފައި ހުރި ގެއްލުމެއްކަން ވަރަށް ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ.
ދުވަހަކީ އަޟްހާ ޢީދު ދުވަހެވެ. ޢަލީ ހުރީ ޢީދު ނަމާދު ކޮށްގެން އައިސް ގޭގެ އެންމެންނާ އެކުގައި ހެނދުނުގެ ސައިގައި ބައިވެރިވާށެވެ. ޢީދު ނަމާދަށްފަހު ޢަލީއަށް އެންމެ ޚާއްޞަ ކަމަކަށް އޮތީ ސްކޫލުން ޢީދު ފާހަގަ ކުރުމަށް “ޢީދު އުފާ” ގެ ނަމުގައި ބާއްވާ ޙަރަކާތްތަކެވެ.
އަދި ޒަމްޒަމްފެން ބޯވަގުތަކީ ދުޢާ އިޖާބަކުރެއްވުން އަވަސްވެގެންވާ ވަގުތުތަކަށްވުމާއެކު އެވަގުތުގައި ދުޢާކުރުމަށް ކޮންމެ ކުއްޖަކުވެސް ހަނދާންބަހައްޓަންވާނެއެވެ.
މާމަ ދިރިއުޅެނީ ރަށުގައި ޢާއްމުކޮށް މީހުން ދިރިއުޅޭ ހިސާބަށްވުރެދުރުގައެވެ. އެކަނިމާއެކަނި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ މާމަގެ ގޯތީގެ ވަށައިގެން ހުސް ބިމެއް އޮވެއެވެ.
މީހަކަށް ނުފެންނާނޭ ކަމަށް ސިއްރުން ކަންތައް ކުރުމަކީ މުސްލިމުންގެ ގޮތެއްނޫން. މުސްލިމުން ހަނދާން ކުރަންވާނެ ﷲތަޢާލާ އަބަދުވެސް ބައްލަވާ ވޮޑިގެންވާކަން. ކިތަންމެ އަނދިރީގައި ކިތައްމެ ސިއްރުން ކުރިޔަސް އެކަލާނގެ ބައްލަވާވޮޑިގަންނަވާނެ.
އަޔާޝްގެ މަންމަ އަޔާޝްގެ ކޮއްކޮ ފެންވަރުގެންއައިސް ގައިގައި ލޯޝަން އުނގުޅާ މަންޒަރުފެނުމުން ބަލަހައްޓައިގެން އިނދެ ކޮއްކޮގެ ގައިގައި ފިރުމާލިއެވެ. އަދި އަހާލިއެވެ.
ހޮވާލާފައި މިވަނީ ކުޑަކުދިންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ނަމާދުގައި ކިޔުމަށް ޞައްޙަގޮތުގައި ވާރިދުވެފައިވާ ދުޢާތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ކުރު ދުޢާތަކެވެ. ނިޔަތަކީ ދުލުން ކިޔަންޖެހޭ އެއްޗަކަށްނުވާތީ ލިޔެފައިވާ ނިޔަތްތައް ކުޑަކުދިންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމުގެ ބޭނުމެއްނެތެވެ. ނިޔަތުގެ މަޙައްލަކީ ހިތެވެ.
މުޢާޒުއާއި އަޔާޒަކީ ވަރަށް ގާތް ދެރައްޓެހިންނެވެ. އެއްކުއްޖަކަށް ލިބޭ އުފަލާއި ހިތާމައިގައި އަނެއްކުއްޖަކު ބައިވެރިވެއެވެ. މުޢާޒުގެ މަންމަޔާއި ބައްޕަ ދުނިޔޭގައި ތިބި ނަމަވެސް އަޔާޒް ބަލަހައްޓަނީ އޭނަގެ ބޭބެއާއި މާމައެވެ. އަޔާޒްގެ ބޭބެ މާލޭގައި
ޢުމުރުން ނުވަ އަހަރުގެ އާއިން ކޮމްޕިޔުޓަރު ކުޅެން އިނދެ އޭނަގެ ކޮއްކޮއަށް ގޮވާލާފައި ބުންޏެވެ. ” ކޮއްކޯ، ފެންތައްޓެއް ގެނެސް ދީބަލަ” އޭރު އާއިންގެ ކޮއްކޮ ނާދިހު ހުރީ ކުރަހާށެވެ. އެހެންވެ އެއިން ގޮތަށް
މާޝާ ކުޅެން އިނދެފައި ކުއްލިއަކަށް ކަމެއް ހަނދާންވެގެން އައިސް މަންމައަށް ގޮވާލާފައި ބުންޏެވެ. “މަންމާ، މަންމަ ބުނީމެއްނުމިއަދު ކޮއްކޮ ގޮވައިގެންމޫދަށް ދާނަމޭ…ކޮންއިރަކުން ދަނީ”. މަންމަ: “އާނ،މަންމަ ހަނދާން ނެތިފައި މިހިރީ… އެކަމަކު މިހާރު
އިސްލާމް ގަޑި ފެށެން ތިން މިނެޓަށް ވީ އެވެ. ދިވެހި މުދައްރިސް މަސައްކަތް ނިންމާލުމަށްފަހު އަވަހަށް އިސްލާމް ގަޑިއަށް ތައްޔާރުވުމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.
ޢުމުރުން ދިހަ އަހަރުގެ ޢަލީ އަކީ ވަރަށް ބަސްއަހާ ރަނގަޅު ކުއްޖެކެވެ. ބަންގި ގޮވާއިރަށް ނަމާދަށް ދެއެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ޤުރުއާން ކިޔަވައެވެ.
އަނާމްގެ ކާފައަށް ބާރަ ކުދިން ލިބުނެވެ. އެ ބާރަކުދިންނަށް ކުދިން ލިބި މިހާރު އެކުދިންނަށްވެސް ވަނީ ކުދިން ލިބިފައެވެ. ކާފަގެ ޢުމުރުން މިހާރު އަށްޑިހަ ނުވަ އަހަރު ވެއްޖެއެވެ.
ދަތްއުނގުޅުމަކީ އަނގަ ޠާހިރުކޮށްދީ، ރައްބުގެ ރުއްސެވުން ލިބޭނޭކަމެކެވެ.
އަބްސަމްއަކީ މަރްޔަމްގެ ހުރި ހަމައެކަނި ދަރިފުޅެވެ. އަބްސަމް ކުޑައިރު އަބްސަމްގެ ބައްޕަވަނީ ނިޔާވެފައެވެ. މަންމައަކީ ކިޔަވައިގެން ހުރި މޮޅު މީހެކެވެ.
މާލޭގައި ކިޔަވަން ހުންނަ މަޢީޝާ މިއަހަރުގެ ބޮޑުޗުއްޓީ ހޭދަކުރަން ބޭނުންވީ އޭނަގެ މާމަގާތު ރަށުގައެވެ. މަޢީޝާގެ މަންމައާއި ބައްޕަ މެލޭޝިޔާއަށް ދާން ޖެހިފައިވާތީ އެމީހުންގެ ދަރިފުޅުވެސް މިފަހަރު ބޮޑު ޗުއްޓީގައި ގެންދަން ބޭނުންވީ މެލޭޝިޔާއަށެވެ.
ގްރޭޑް ހަތަރެއް ބީ ކްލާހުގައި ބަހައްޓާފައި ހުރި ފަތި ޓީވީ ހަލާކު ވެއްޖެއެވެ. މިކަމާ ސްކޫލުގެ ވެރިންނާ ޓީޗަރުން ވަރަށް ކަންބޮޑު ވެއްޖެއެވެ. ޓީވީއަށް ބަލާލުމުން އެއީ ގަސްދުގައި ދީފައި ހުރި ގެއްލުމެއްކަން ވަރަށް ރަނގަޅަށް އެނގެއެވެ.
ދުވަހަކީ އަޟްހާ ޢީދު ދުވަހެވެ. ޢަލީ ހުރީ ޢީދު ނަމާދު ކޮށްގެން އައިސް ގޭގެ އެންމެންނާ އެކުގައި ހެނދުނުގެ ސައިގައި ބައިވެރިވާށެވެ. ޢީދު ނަމާދަށްފަހު ޢަލީއަށް އެންމެ ޚާއްޞަ ކަމަކަށް އޮތީ ސްކޫލުން ޢީދު ފާހަގަ ކުރުމަށް “ޢީދު އުފާ” ގެ ނަމުގައި ބާއްވާ ޙަރަކާތްތަކެވެ.
އަދި ޒަމްޒަމްފެން ބޯވަގުތަކީ ދުޢާ އިޖާބަކުރެއްވުން އަވަސްވެގެންވާ ވަގުތުތަކަށްވުމާއެކު އެވަގުތުގައި ދުޢާކުރުމަށް ކޮންމެ ކުއްޖަކުވެސް ހަނދާންބަހައްޓަންވާނެއެވެ.
މާމަ ދިރިއުޅެނީ ރަށުގައި ޢާއްމުކޮށް މީހުން ދިރިއުޅޭ ހިސާބަށްވުރެދުރުގައެވެ. އެކަނިމާއެކަނި ދިރިއުޅެމުން އަންނަ މާމަގެ ގޯތީގެ ވަށައިގެން ހުސް ބިމެއް އޮވެއެވެ.
މީހަކަށް ނުފެންނާނޭ ކަމަށް ސިއްރުން ކަންތައް ކުރުމަކީ މުސްލިމުންގެ ގޮތެއްނޫން. މުސްލިމުން ހަނދާން ކުރަންވާނެ ﷲތަޢާލާ އަބަދުވެސް ބައްލަވާ ވޮޑިގެންވާކަން. ކިތަންމެ އަނދިރީގައި ކިތައްމެ ސިއްރުން ކުރިޔަސް އެކަލާނގެ ބައްލަވާވޮޑިގަންނަވާނެ.
އަޔާޝްގެ މަންމަ އަޔާޝްގެ ކޮއްކޮ ފެންވަރުގެންއައިސް ގައިގައި ލޯޝަން އުނގުޅާ މަންޒަރުފެނުމުން ބަލަހައްޓައިގެން އިނދެ ކޮއްކޮގެ ގައިގައި ފިރުމާލިއެވެ. އަދި އަހާލިއެވެ.
ހޮވާލާފައި މިވަނީ ކުޑަކުދިންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމަށްޓަކައި، ނަމާދުގައި ކިޔުމަށް ޞައްޙަގޮތުގައި ވާރިދުވެފައިވާ ދުޢާތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ ކުރު ދުޢާތަކެވެ. ނިޔަތަކީ ދުލުން ކިޔަންޖެހޭ އެއްޗަކަށްނުވާތީ ލިޔެފައިވާ ނިޔަތްތައް ކުޑަކުދިންނަށް ދަސްކޮށްދިނުމުގެ ބޭނުމެއްނެތެވެ. ނިޔަތުގެ މަޙައްލަކީ ހިތެވެ.
މުޢާޒުއާއި އަޔާޒަކީ ވަރަށް ގާތް ދެރައްޓެހިންނެވެ. އެއްކުއްޖަކަށް ލިބޭ އުފަލާއި ހިތާމައިގައި އަނެއްކުއްޖަކު ބައިވެރިވެއެވެ. މުޢާޒުގެ މަންމަޔާއި ބައްޕަ ދުނިޔޭގައި ތިބި ނަމަވެސް އަޔާޒް ބަލަހައްޓަނީ އޭނަގެ ބޭބެއާއި މާމައެވެ. އަޔާޒްގެ ބޭބެ މާލޭގައި
ޢުމުރުން ނުވަ އަހަރުގެ އާއިން ކޮމްޕިޔުޓަރު ކުޅެން އިނދެ އޭނަގެ ކޮއްކޮއަށް ގޮވާލާފައި ބުންޏެވެ. ” ކޮއްކޯ، ފެންތައްޓެއް ގެނެސް ދީބަލަ” އޭރު އާއިންގެ ކޮއްކޮ ނާދިހު ހުރީ ކުރަހާށެވެ. އެހެންވެ އެއިން ގޮތަށް
މާޝާ ކުޅެން އިނދެފައި ކުއްލިއަކަށް ކަމެއް ހަނދާންވެގެން އައިސް މަންމައަށް ގޮވާލާފައި ބުންޏެވެ. “މަންމާ، މަންމަ ބުނީމެއްނުމިއަދު ކޮއްކޮ ގޮވައިގެންމޫދަށް ދާނަމޭ…ކޮންއިރަކުން ދަނީ”. މަންމަ: “އާނ،މަންމަ ހަނދާން ނެތިފައި މިހިރީ… އެކަމަކު މިހާރު
އިސްލާމް ގަޑި ފެށެން ތިން މިނެޓަށް ވީ އެވެ. ދިވެހި މުދައްރިސް މަސައްކަތް ނިންމާލުމަށްފަހު އަވަހަށް އިސްލާމް ގަޑިއަށް ތައްޔާރުވުމަށް ވިދާޅުވިއެވެ.
ޢުމުރުން ދިހަ އަހަރުގެ ޢަލީ އަކީ ވަރަށް ބަސްއަހާ ރަނގަޅު ކުއްޖެކެވެ. ބަންގި ގޮވާއިރަށް ނަމާދަށް ދެއެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު ޤުރުއާން ކިޔަވައެވެ.
އަނާމްގެ ކާފައަށް ބާރަ ކުދިން ލިބުނެވެ. އެ ބާރަކުދިންނަށް ކުދިން ލިބި މިހާރު އެކުދިންނަށްވެސް ވަނީ ކުދިން ލިބިފައެވެ. ކާފަގެ ޢުމުރުން މިހާރު އަށްޑިހަ ނުވަ އަހަރު ވެއްޖެއެވެ.
ދަތްއުނގުޅުމަކީ އަނގަ ޠާހިރުކޮށްދީ، ރައްބުގެ ރުއްސެވުން ލިބޭނޭކަމެކެވެ.
އަބްސަމްއަކީ މަރްޔަމްގެ ހުރި ހަމައެކަނި ދަރިފުޅެވެ. އަބްސަމް ކުޑައިރު އަބްސަމްގެ ބައްޕަވަނީ ނިޔާވެފައެވެ. މަންމައަކީ ކިޔަވައިގެން ހުރި މޮޅު މީހެކެވެ.
