އަދަބާއި އަޚްލާޤު

ފަރުޟުކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުތަކަށްފަހު އެންމެ މޮޅުއިތުރުވެގެންވަނީ ސުންނަތްކުރައްވާފައިވާ ޢަމަލުތަކެވެ. ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. عَنْ أَبِي هُرَيرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: ((إِنَّ اللَّهَ

އެހެންކަމުން އުންމުލްމުއުމިނީން ޢާއިޝާ رضي الله عنها ބަޔަކަށް ހަދިޔާއެއް ފޮނުއްވާނަމަ އެގެންދާމީހާ ގާތު ވިދާޅުވެއެވެ. “އަހަރެމެންނަށްޓަކައި އެބައިމީހުންކޮށްދޭ ދުޢާ އަޑުއަހާށެވެ. އެއީ އެކުރި ދުޢާއަކާ އެއްފަދަ ދުޢާއެއް އެބައިމީހުންނަށް ކޮށްދިނުމަށްޓަކައެވެ. އޭރުން އަހަރެމެންގެ

އިޚްލާޞްތެރިކަމާއެކު ޞަދަޤާތްކުރުމަކީ އަޅާގެ ދަރަޖަ މަތިވެރިވެގެންދާކަމެކެވެ. އެއީ އެކަންކުރާއިރު ޙާލުގައި ޖެހިފައިވާ މީހެއްގެ ދުޢާ ލިބުމުގެ އެދުމެއް ނެތި ނުވަތަ ޘަނާލިބުމަށް އެދުމެއް ނެތި ނުވަތަ މަޝްހޫރުވުމަށް އެދުމެއް ނެތި ނުވަތަ ދުނިޔަވީ މަންފާއެއް

ޞަދަޤާތްކުރާމީހާ ޞަދަޤާތްކުރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އޭނާގެ ހިތާއި މޭ އެކަމަށްޓަކައި ތަނަވަސްވެއެވެ. އިބްނުލް ޤައްޔިމް ވިދާޅުވިއެވެ. “ޞަދަޤާތްކުރުމުގައި މިނޫން އެހެން ފައިދާއެއް ނުވި ނަމަވެސް، މިކަމަށްޓަކައި އަޅާ މިކަން ގިނަކުރުމާއި މިކަމަށް އަވަސްވެގަތުން ޙައްޤެވެ.

ޞަދަޤާތްކުރުމަކީ، ﷲ ގެ އިޛުނަފުޅާއެކު މުޞީބާތްތަކާއި ދަތިކަން ފިލުވައިދޭ ކަމެކެވެ. އިބްނުލް ޤައްޔިމު ވިދާޅުވިއެވެ. “ޞަދަޤާތްކުރުމާއި އިޙްސާންތެރިވުމީ މުޞީބާތްތަކާއި އެސްފީނައާ އަދި ޙަސަދަވެރިންގެ ނުބައިކަން އެއްކިބާކުރުމުގައި އަޖައިބުކުރަނިވި އަސަރެއްކުރުވާކަމެކެވެ. މިކަމުގައި ކުރީގެ އުންމަތްތަކުގެ ތަޖުރިބާ

ޞަދަޤާތް ކުރުމަކީ ނުބައިނިމުމުން ދުރުކޮށްދޭކަމެކެވެ. އަދި އެއީ މުޞީބާތްތައް އެއްކިބާވެސްކޮށްދޭކަމެކެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން މުދާ ރައްކާތެރިވެއެވެ. އަދި ރިޒުޤުތަނަވަސްވެއެވެ. އަދި ހިތަށް އުފާވެރިކަން އިޙްސާސްވެއެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ﷲއާ މެދު އޮންނަ

އެންމެ މޮޅު ޞަދަޤާތަކީ ޞަދަޤާތް ލިބޭ ފަރާތް އެއަށް ބޭނުންޖެހިފައިވަނިކޮށް ކުރާ ޞަދަޤާތެވެ. އަދި ދާއިމީގޮތެއްގައި މެދުނުކެނޑިކުރާ ޞަދަޤާތެވެ. ޞަދަޤާތުގެ ސަބަބަން އަޅާ ނަރަކައިން ސަލާމަތްވެގެންދެއެވެ. އެހެންކަމުން ޢީދު ދުވަހެއްގައި ނަބިއްޔާ صلى الله

ﷲ ތަޢާލާވަނީ އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންގެ ތެރޭގައި މުއްސަނދިންނާއި ފަޤީރުން ލައްވާފައެވެ. ފަޤީރުންގެ ޙާޖަތްތައް ފުއްދައިނުދީ މުއްސަނދިންގެ މަޞްލަޙަތުތައް ފުރިހަމަވެގެންނުދާނެއެވެ. ފަހެ ﷲ ތަޢާލާވަނީ މުއްސަނދިންގެ މުދަލުން އިތުރުވެފައިވާ ބައިން ފަޤީރުންގެ ކަންތައްތައް ހަމަޖައްސައިދިނުމަށް އެބައިމީހުންގެ

އަރާމު ތަންމަތިތަކުގައި މީސްތަކުން ޒީނަތްތެރިވާ ވަޤުތުގައި، އާދޭހުގެ އަތް އުފުލާ މަތިވެރިވެގެންވާ އިލާހުގެ ޙަޟްރަތުގައި ހާރުދަމުގެ ވަޤުތުތަކުގައި ދަންނަވާށެވެ. އެންމެ ދުޢާއެއްގެ ސަބަބުންވެސް ހުރިހާކަމެއް ބަދަލުވެގެން ހިނގައިދާނެއެވެ. ފަހެ ދަރިން ނުލިބޭމީހުންނަށް ދަރިން ލިބި،

ދުޢާކުރުމުގެ ސަބަބުން ނަފްސަށް މަތިވެރިކަން ލިއްބައިދެއެވެ. އަދި ހިންމަތް އާލާވެއެވެ. އަދި މީސްތަކުންގެ އަތުގައިވާ ތަކެއްޗާމެދު އުންމީދުކުރުން ކެނޑިގެންދެއެވެ. އަދި އެއީ ކިޔަމަންތެރިއަޅުން، ރޭގަނޑުގެ ވަޤުތުގައި ފޮނުވާލާ ދުނިދަނޑިއެވެ. އަދި އެއީ އުޑާއި ބިމާ

ދުޢާކުރުމަކީ އަޅުވެރިކަމުގެ ސިފައެކެވެ. އަދި ހިތުގެ ބަގީޗާއެކެވެ. އަދި ދުނިޔޭގައިވާ ބަގީޗާއެކެވެ. އަދި ލުއިފަސޭހަ، ކޮންމެ ވަޤުތެއްގައި، ކޮންމެ ތަނެއްގައި އަދި ކޮންމެ ޙާލަތެއްގައިވެސް ކުރެވޭފަދަ އަޅުކަމެކެވެ. އަދި އެއީ މުޞީބާތްތަކުގެ ޢަދާވާތްތެރިޔާއެވެ. އޭގެ

އަދި ހެޔޮކަންތައްތަކަށް އަމުރުކޮށް މުންކަރާތްތައް ނަހީކުރުމަކީ ކުށްފާފަތަކަށްވާ ކައްފާރާއެކެވެ. އަދި ނިޢުމަތް ރައްކާތެރިކޮށްދޭކަމެކެވެ. އަދި އުޑުން ޢަޛާބު އައުން މަނާކުރާކަމެކެވެ. އަދި އޭގެ ސަބަބުން ހިނގަމުންދާ މުންކަރާތަށްވުރެ ބޮޑު މުންކަރާތެއް ހިނގުން ހުއްޓުވެއެވެ. އަދި

ދަންނާށެވެ. ތިބާ ހެޔޮކަމަކަށް އަމުރުކުރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު ނުވަތަ މުންކަރާތެއް މަނާކުރާ ކޮންމެ ފަހަރަކު އެމުންކަރާތް ނެތިދާނެކަމަށް ނުވަތަ އެވާޖިބު އަދާވާނެކަމަށް ހީނުކުރާށެވެ. ޙައްޤުމަގުގައި ޘާބިތުވުމުގެ ތައުފީޤުވަނީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޟްރަތުންނެވެ. އެއިލާހު ވަޙީކުރެއްވިއެވެ.

އިބްނު ރަޖަބު ވިދާޅުވިއެވެ. [1] “ހިތުން އިންކާރުކުރުމަކީ ކޮންމެހެންވެސް ކުރަންޖެހޭކަމެކެވެ. އެމީހެއްގެ ހިތުން މުންކަރާތްތަކަށް އިންކާރުނުކުރާމީހާ ދަންނައެވެ. އޭގެން ދަލީލުކުރަނީ އޭނާގެ ހިތުގައި އީމާންކަން ނުވާކަމަށެވެ.” އިބްނު ތައިމިއްޔާ ވިދާޅުވިއެވެ. [2] “ﷲ ތަޢާލާ