ހެނދުނާއި ހަވީރުގެ ޛިކުރުތައް ކިޔުމަކީ ހެޔޮ ދަރުމައާއި ޘަވާބުލިބުމުގެ އިތުރުން، އިންސާނާއަށް ކުރިމަތިވާ ގިނަގުނަ މުޞީބާތްތަކާ ދަތިތަކާއި ޖިންނި ޝައިޠާނުންގެ އުނދަގޫފަދަ ކަންތައްތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ.
އެބަހީ ﷲ ތަޢާލާއަށް ޢަދާވާތްތެރިވާ މީހާ ދަންނާށެވެ! ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އެމީހާ ޢިއްޒަތްތެރި ނުވާހުއްޓެވެ.
((إِنَّهُ لَا يَذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ وَلَا يَعِزُّ مَنْ عَادَيْتَ )) . މާނަ: ” އިބަ އިލާހު އެހީތެރިވެވޮޑިގެންފި މީހަކު ނިކަމެތި ނުވާހުއްޓެވެ . އަދި އިބައިލާހު އެމީހަކާ ޢަދާވާތްތެރިވެއްޖެމީހާއަށް ގަދަވެނުގަނެވޭ
1- އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހުމާގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيْهِنَّ أَحَبُّ إِلىَ اللهِ مِنْهُ
ފެށުން. الحمد لله رب العامين، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه أجمعين. أما بعد. ޙަދީޘް. عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضي اللَّهُ
ފެށުން. الحمد لله رب العامين، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه أجمعين. أما بعد. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. لَقَدْ
ޔަހޫދީންނާއި ނަސާރާއިން އެބައިމީހުންގެ ނަބީންގެ ސުންނަތްތައް ބަދަލުކޮށް ހެދުމުގެ ސަބަބުން، އެދެ ދީނުގެ އަސްލު ގެއްލި އޮޅުންފިލާން ނެތްކަމުގައިވީ ނަމަވެސް މުސްލިމުންގެ މާތް ނަބިއްޔާގެ ސުންނަތް އާދެ، އެނަބިއްޔާގެ ބަސްފުޅުތަކާއި ޢަމަލު ފުޅުތަކުގެ ޚަބަރު
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޙަދީޘެއް ޞައްޙަކޮށް ޘާބިތުވެއްޖެނަމަ އެޙަދީޘެއްގައި ވާއެއްޗަކަށް އީމާންވެ އެއާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުން އެއީ މުސްލިމުންގެ ޢަޤީދާއެވެ.
އިބްނު ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުމާ ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
” އަންހެން ކަނބަލުން މިސްކިތަށް ދިޔުން ތިޔަބައިމީހުން މަނާނުކުރާށެވެ. އެކަނބަލުންނަށް، އެކަނބަލުންގެ ގެތައް ހެޔޮކަން ބޮޑުވެގެންވެއެވެ.”
ފެށުން. الحمد لله رب العامين، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه أجمعين. أما بعد. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. لَقَدْ
ޢުޘްމާނު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ހެޔޮވެގެންވާ މީހަކީ ކީރިތި ޤުރުއާން އުނގެނި، މީސްތަކުނަށް އެ ޤުރުއާން އުގަންނައިދޭ މީހާއެވެ.”
ޢަބްދުﷲ ބުން މަސްޢޫދު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ އަރިހުން ސުވާލު ދެންނެވީމެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ ހަޟުރަތުގައި އެންމެ ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެގެންވާ ޢަމަލަކީ ކޮބާތޯއެވެ.
އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގެކޮޅާއި، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ [މިސްކިތުގެ] މިންބަރާއި ދެމެދުގައިވާ ބިންކޮޅަކީ ސުވަރުގޭގެ ބިންކޮޅުތަކުގެ ތެރެއިން ބިންކޮޅެކެވެ.”
ޢަލީ ބުން އަބީ ޠާލިބު ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ފަށުވިފޮތިކޮޅެއް އެކަލޭގެފާނުގެ ކަނާތަތްޕުޅުން ނެންގެވިއެވެ. އަދި އަދި ރަންކޮޅެއް އެކަލޭގެފާނުގެ ވާއަތްޕުޅުން ނެންގެވުމަށް ފަހު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
ޢުޘްމާނު ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“ﷲ ތަޢާލާއަށްޓަކައި މިސްކިތެއް ބިނާކޮށްފިމީހަކަށް، ސުވަރުގޭގައި އެކަލާނގެ އެމީހަކަށް ގަނޑުވަރެއް ބިނާކޮށްދެއްވައެވެ.”
ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އަރިހުން އަނަސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ތިން އެއްޗެއް މައްޔިތާގެ ފަހަތުން އާދެއެވެ: އޭނާގެ ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި، އޭނާގެ މުދަލާއި، އޭނާގެ ޢަމަލުތަކެވެ. ފަހެ ދެ އެއްޗެއް އެނބުރި ދެއެވެ.
ހެނދުނާއި ހަވީރުގެ ޛިކުރުތައް ކިޔުމަކީ ހެޔޮ ދަރުމައާއި ޘަވާބުލިބުމުގެ އިތުރުން، އިންސާނާއަށް ކުރިމަތިވާ ގިނަގުނަ މުޞީބާތްތަކާ ދަތިތަކާއި ޖިންނި ޝައިޠާނުންގެ އުނދަގޫފަދަ ކަންތައްތަކުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ.
އެބަހީ ﷲ ތަޢާލާއަށް ޢަދާވާތްތެރިވާ މީހާ ދަންނާށެވެ! ފަހެ ހަމަކަށަވަރުން އެމީހާ ޢިއްޒަތްތެރި ނުވާހުއްޓެވެ.
((إِنَّهُ لَا يَذِلُّ مَنْ وَالَيْتَ وَلَا يَعِزُّ مَنْ عَادَيْتَ )) . މާނަ: ” އިބަ އިލާހު އެހީތެރިވެވޮޑިގެންފި މީހަކު ނިކަމެތި ނުވާހުއްޓެވެ . އަދި އިބައިލާހު އެމީހަކާ ޢަދާވާތްތެރިވެއްޖެމީހާއަށް ގަދަވެނުގަނެވޭ
1- އިބްނު ޢައްބާސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހުމާގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. މާތް ނަބިއްޔާ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “مَا مِنْ أَيَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِيْهِنَّ أَحَبُّ إِلىَ اللهِ مِنْهُ
ފެށުން. الحمد لله رب العامين، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه أجمعين. أما بعد. ޙަދީޘް. عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ رَضي اللَّهُ
ފެށުން. الحمد لله رب العامين، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه أجمعين. أما بعد. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. لَقَدْ
ޔަހޫދީންނާއި ނަސާރާއިން އެބައިމީހުންގެ ނަބީންގެ ސުންނަތްތައް ބަދަލުކޮށް ހެދުމުގެ ސަބަބުން، އެދެ ދީނުގެ އަސްލު ގެއްލި އޮޅުންފިލާން ނެތްކަމުގައިވީ ނަމަވެސް މުސްލިމުންގެ މާތް ނަބިއްޔާގެ ސުންނަތް އާދެ، އެނަބިއްޔާގެ ބަސްފުޅުތަކާއި ޢަމަލު ފުޅުތަކުގެ ޚަބަރު
ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ޙަދީޘެއް ޞައްޙަކޮށް ޘާބިތުވެއްޖެނަމަ އެޙަދީޘެއްގައި ވާއެއްޗަކަށް އީމާންވެ އެއާއި އެއްގޮތަށް ޢަމަލުކުރުން އެއީ މުސްލިމުންގެ ޢަޤީދާއެވެ.
އިބްނު ޢުމަރު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހުމާ ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
” އަންހެން ކަނބަލުން މިސްކިތަށް ދިޔުން ތިޔަބައިމީހުން މަނާނުކުރާށެވެ. އެކަނބަލުންނަށް، އެކަނބަލުންގެ ގެތައް ހެޔޮކަން ބޮޑުވެގެންވެއެވެ.”
ފެށުން. الحمد لله رب العامين، الصلاة و السلام على نبينا محمد و آله و صحبه أجمعين. أما بعد. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ކީރިތި ޤުރުއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. لَقَدْ
ޢުޘްމާނު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ހެޔޮވެގެންވާ މީހަކީ ކީރިތި ޤުރުއާން އުނގެނި، މީސްތަކުނަށް އެ ޤުރުއާން އުގަންނައިދޭ މީހާއެވެ.”
ޢަބްދުﷲ ބުން މަސްޢޫދު ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ އަރިހުން ސުވާލު ދެންނެވީމެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ ހަޟުރަތުގައި އެންމެ ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުވެގެންވާ ޢަމަލަކީ ކޮބާތޯއެވެ.
އަބޫ ހުރައިރާ ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގެކޮޅާއި، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ [މިސްކިތުގެ] މިންބަރާއި ދެމެދުގައިވާ ބިންކޮޅަކީ ސުވަރުގޭގެ ބިންކޮޅުތަކުގެ ތެރެއިން ބިންކޮޅެކެވެ.”
ޢަލީ ބުން އަބީ ޠާލިބު ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ ފަށުވިފޮތިކޮޅެއް އެކަލޭގެފާނުގެ ކަނާތަތްޕުޅުން ނެންގެވިއެވެ. އަދި އަދި ރަންކޮޅެއް އެކަލޭގެފާނުގެ ވާއަތްޕުޅުން ނެންގެވުމަށް ފަހު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
ޢުޘްމާނު ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަ ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ.
“ﷲ ތަޢާލާއަށްޓަކައި މިސްކިތެއް ބިނާކޮށްފިމީހަކަށް، ސުވަރުގޭގައި އެކަލާނގެ އެމީހަކަށް ގަނޑުވަރެއް ބިނާކޮށްދެއްވައެވެ.”
ރަސޫލު ﷲ ޞައްލަ ﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމަގެ އަރިހުން އަނަސް ރަޟިޔަ ﷲ ޢަންހު ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘްކުރެއްވިއެވެ. “ތިން އެއްޗެއް މައްޔިތާގެ ފަހަތުން އާދެއެވެ: އޭނާގެ ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި، އޭނާގެ މުދަލާއި، އޭނާގެ ޢަމަލުތަކެވެ. ފަހެ ދެ އެއްޗެއް އެނބުރި ދެއެވެ.
