مَجَالِسُ شَهْرِ رَمَضَانَ -ނުވަވަނަ މަޖްލިސް
ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.
ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.
68ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): أَدْنَى دَرَجَاتِ الأَمْرِ النَّدْبُ أو الإبَاحَةُ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ އެންމެ ދަށް ދަރަޖައަކީ މަންދޫބުކަން ނުވަތަ މުބާޙުކަން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގައި
67ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ لَا يَنْحَصِرُ فِي صِيْغَةِ اِفْعَل މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {اِفْعَل ގެ ޞީޣާއަށް އަމުރު ހަނިކުރެވިގެން ނުވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރަކަށް ވާނީ ހަމައެކަނި
66ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ الـمُطلَقُ لِلوُجُوبِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މުޠުލަޤު އަމުރު ބޭނުން ކުރެވެނީ ވާޖިބުކަމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: މުޠުލަޤު އަމުރު (އެ އަމުރަކުން ވާޖިބުކަމުގެ މާނަ ދޫކޮށް،
65ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الـخَبَرُ يَقَعُ مَوْقِعَ الأَمْرِ وَالـنَّهْيِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރާއި ނަހީ އޮންނަ ތަނުގައި ޚަބަރު އޮވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރާއި ނަހީ ދޭހަކޮށްދޭ ޞަރީޙަ
އިމާމެއްގެ ފަހަތުގައި ނަމާދުކުރަމުންދާއިރު ކުށު ސަޖިދަ ޖަހަން ވީތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އޮޅުން އަރާގޮތްވެއެވެ. މިލިޔުމުގައި ވަރަށް ކުރު ގޮތަކަށް މިބަލަލާނީ މިޙާލަތްތަކުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތްތަކަށެވެ. އިމާމުމީހާއާއެކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ރަކުޢަތެއް އަދާކުރިމީހާއަށް އޮތީ
64ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لِلْأَمْرِ صِيْغَةٌ مَوْضُوعَةٌ فِي اللُّغَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ބަހުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޞީޣާއެއް އަމުރަށް ލިބިގެންވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ކަމެއް ކުރަން އެދުން ދަލީލުކޮށްދޭ ޞީޣާތަކެއް
63ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لَفْظُ الأَمْرِ حَقِيْقَةٌ فِي القَوْلِ الـمَخْصُوصِ مَـجَازٌ فِي غَيْرِهِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ ލަފްޒަކީ ޚާއްޞަ ކުރެވޭ ބަސްފުޅުގައި ޙަޤީޤަތެއް، އެހެން ތަކެތީގައި މަޖާޒެއް}
62ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): عَطْفُ الـخَاصِّ عَلَى العَامِّ لَا يُوجِبُ تَـخْصِيْصَ العَامِّ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޢާއްމުގެ މައްޗަށް ޚާއްޞައެއް ގުޅުވައިލުމަކުން، ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުމަށް ލާޒިމެއް ނުކުރޭ} މި
61ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): عَطْفُ العَامِّ عَلَى الـخَاصِّ لَا يُوجِبُ تَـخْصِيْصَ العَامِّ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޚާއްޞަގެ މައްޗަށް ޢާއްމުއެއް ގުޅުވައިލުމަކުން، ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުމަށް ލާޒިމެއް ނުކުރޭ} މި
60ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): اِسْتِنْبَاطُ مَعْنَى مِنَ النَّصِّ يُـخَصِّصُهُ جَائِزٌ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ނައްޞުން އެ ޚާއްޞަ ކުރާނޭ މާނައެއް އިސްތިންބާޠު ކުރުން ހުއްދަ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އިޖުތިހާދު
58ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الـمَصلَحَةُ تُخَصِّصُ العُمُومَ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މަޞްލަޙަތު، ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޝަރުޢީ ޢާއްމު ނައްޞެއް ވާރިދުވެފައި، އެ ނައްޞުގެ ޢާއްމުކަމުގެ ތެރެއަށް
57ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): العَادَةُ مُـخَصِّصَةٌ لِلْعُمُومِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އާދަކާދައަކީ ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރާ އެއްޗެއް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢާއްމުކަމުގެ ލަފްޒުތަކުންކުރެ ލަފްޒަކުން ޝަރުޢުކުރައްވާ ފަރާތުގެ ނައްޞެއް ވާރިދުވެފައި،
56ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): تَخْصِيصُ العُمُومِ بِالـحِسِّ جَائِزٌ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޙިއްސުން ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުން ހުއްދަ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢާއްމު ޞީޣާއަކުން ޝާރިޢުގެ ނައްޞެއް އަތުވެފައި، އެއާ
55ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): تَـخْصِيْصُ العُمُومِ بِالعَقْلِ جَائِزٌ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ބުއްދިން ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުން ހުއްދަ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢާއްމު ލަފްޒެއްގެ ޢާއްމުކަން މަނާކުރާ އެއްޗަކަށް، އަދި
54ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): القِيَاسُ مُـخَصِّصٌ لِلْعُمُومِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޤިޔާސަކީ ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރާ އެއްޗެއް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޞައްޙަ އަދި މުޢުތަބަރު ޤިޔާސުން ޚާއްޞަ ކުރުން ހުއްދައެވެ.
ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.
68ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): أَدْنَى دَرَجَاتِ الأَمْرِ النَّدْبُ أو الإبَاحَةُ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ އެންމެ ދަށް ދަރަޖައަކީ މަންދޫބުކަން ނުވަތަ މުބާޙުކަން} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޤުރުއާނާއި ސުންނަތުގައި
67ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ لَا يَنْحَصِرُ فِي صِيْغَةِ اِفْعَل މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {اِفْعَل ގެ ޞީޣާއަށް އަމުރު ހަނިކުރެވިގެން ނުވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރަކަށް ވާނީ ހަމައެކަނި
66ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الأَمْرُ الـمُطلَقُ لِلوُجُوبِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މުޠުލަޤު އަމުރު ބޭނުން ކުރެވެނީ ވާޖިބުކަމަށް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: މުޠުލަޤު އަމުރު (އެ އަމުރަކުން ވާޖިބުކަމުގެ މާނަ ދޫކޮށް،
65ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الـخَبَرُ يَقَعُ مَوْقِعَ الأَمْرِ وَالـنَّهْيِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރާއި ނަހީ އޮންނަ ތަނުގައި ޚަބަރު އޮވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އަމުރާއި ނަހީ ދޭހަކޮށްދޭ ޞަރީޙަ
އިމާމެއްގެ ފަހަތުގައި ނަމާދުކުރަމުންދާއިރު ކުށު ސަޖިދަ ޖަހަން ވީތޯ ނުވަތަ ނޫންތޯ އޮޅުން އަރާގޮތްވެއެވެ. މިލިޔުމުގައި ވަރަށް ކުރު ގޮތަކަށް މިބަލަލާނީ މިޙާލަތްތަކުގައި ޢަމަލުކުރަންވީ ގޮތްތަކަށެވެ. އިމާމުމީހާއާއެކީ ނަމާދުގެ ހުރިހާ ރަކުޢަތެއް އަދާކުރިމީހާއަށް އޮތީ
64ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لِلْأَمْرِ صِيْغَةٌ مَوْضُوعَةٌ فِي اللُّغَةِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ބަހުގައި ކަނޑައެޅިފައިވާ ޞީޣާއެއް އަމުރަށް ލިބިގެންވޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ކަމެއް ކުރަން އެދުން ދަލީލުކޮށްދޭ ޞީޣާތަކެއް
63ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): لَفْظُ الأَمْرِ حَقِيْقَةٌ فِي القَوْلِ الـمَخْصُوصِ مَـجَازٌ فِي غَيْرِهِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އަމުރުގެ ލަފްޒަކީ ޚާއްޞަ ކުރެވޭ ބަސްފުޅުގައި ޙަޤީޤަތެއް، އެހެން ތަކެތީގައި މަޖާޒެއް}
62ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): عَطْفُ الـخَاصِّ عَلَى العَامِّ لَا يُوجِبُ تَـخْصِيْصَ العَامِّ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޢާއްމުގެ މައްޗަށް ޚާއްޞައެއް ގުޅުވައިލުމަކުން، ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުމަށް ލާޒިމެއް ނުކުރޭ} މި
61ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): عَطْفُ العَامِّ عَلَى الـخَاصِّ لَا يُوجِبُ تَـخْصِيْصَ العَامِّ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޚާއްޞަގެ މައްޗަށް ޢާއްމުއެއް ގުޅުވައިލުމަކުން، ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުމަށް ލާޒިމެއް ނުކުރޭ} މި
60ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): اِسْتِنْبَاطُ مَعْنَى مِنَ النَّصِّ يُـخَصِّصُهُ جَائِزٌ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ނައްޞުން އެ ޚާއްޞަ ކުރާނޭ މާނައެއް އިސްތިންބާޠު ކުރުން ހުއްދަ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: އިޖުތިހާދު
58ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): الـمَصلَحَةُ تُخَصِّصُ العُمُومَ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {މަޞްލަޙަތު، ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރޭ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޝަރުޢީ ޢާއްމު ނައްޞެއް ވާރިދުވެފައި، އެ ނައްޞުގެ ޢާއްމުކަމުގެ ތެރެއަށް
57ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): العَادَةُ مُـخَصِّصَةٌ لِلْعُمُومِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {އާދަކާދައަކީ ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރާ އެއްޗެއް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢާއްމުކަމުގެ ލަފްޒުތަކުންކުރެ ލަފްޒަކުން ޝަރުޢުކުރައްވާ ފަރާތުގެ ނައްޞެއް ވާރިދުވެފައި،
56ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): تَخْصِيصُ العُمُومِ بِالـحِسِّ جَائِزٌ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޙިއްސުން ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުން ހުއްދަ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢާއްމު ޞީޣާއަކުން ޝާރިޢުގެ ނައްޞެއް އަތުވެފައި، އެއާ
55ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): تَـخْصِيْصُ العُمُومِ بِالعَقْلِ جَائِزٌ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ބުއްދިން ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރުން ހުއްދަ} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޢާއްމު ލަފްޒެއްގެ ޢާއްމުކަން މަނާކުރާ އެއްޗަކަށް، އަދި
54ވަނަ ޤަވާޢިދު (ޖުމްލަ 189): القِيَاسُ مُـخَصِّصٌ لِلْعُمُومِ މި ޤަވާޢިދުގެ ތަރުޖަމާ: {ޤިޔާސަކީ ޢާއްމުކަން ޚާއްޞަ ކުރާ އެއްޗެއް} މި ޤަވާޢިދުގެ މުރާދު: ޞައްޙަ އަދި މުޢުތަބަރު ޤިޔާސުން ޚާއްޞަ ކުރުން ހުއްދައެވެ.