ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ދަލީލުތަކެއް ވެއެވެ. އެއީ ފިޠުރީ ދަލީލާއި ޢަޤްލީ ދަލީލާއި ޝަރުޢީ ދަލީލާ އަދި ޙިއްސީ ދަލީލެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ފިޠުރީ ދަލީލު: ފަހެ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްވެސްވަނީ، އޭނާ ނެތުމުގެ
﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ …﴾ [سورة البقرة ١٨٩] މާނައީ: “ހުޅެވިހަނދާމެދު ކަލޭގެފާނާ އެއުރެން ސުވާލު ކުރެތެވެ..”. މިއާޔަތާ ގުޅޭގޮތުން ޝައިޚު އިބްނު ޢުޘައިމީން رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “އުންމަތްތަކަށް ކަނޑައެޅިގެންވާ ވަގުތުތަކަކީ އެބައިމީހުންގެ މައްޗަށް
﴿لَا يَزَالُ بُنْيَانُهُمُ…﴾ ތައުބާ ސޫރަތުގެ މިއާޔަތުން އެމެރިކާގެ ޓަވަރުތައް ގޮވި ޙާދިޘާއަށް ދަލީލުކުރާ ކަމަށް ބުނާ މީހުންނަށް ރައްދު ދެއްވާ ޑރ. ޚާލިދު އައްސަބްތު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ފަސްވަނައީ: މިކަން (އެއާޔަތާ ގުޅުވާފައިވާ ގުޅުވުން)
ﷲ ތަޢާލާގެ ފޮތުގައި ޛިކުރުކުރައްވާފައިވާ ޙިސާބަކީ އަހަރުތައް ފާއިތުވެގެން ދިޔުމުގައި ބަދަލުވުމެއް ނެތް ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޙިސާބެވެ. އެއީ ހަނދުގެ ޙިސާބެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ އަންނަނިވި ވަޙީ ބަސްފުޅާމެދު ދަންނައެވެ. ﴿وَلَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ
މިފަދަ މީހުން ޢަދަދުތަކާމެދު ދައްކާފައިވާ ވާހަކަތައް ދިރާސާކޮށް ބެލުމުން އެނގިގެން ދަނީ ބައެއް ލަފްޒުތައް އެބައިމީހުން ޢަދަދު ކޮށްފައިވަނީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަމެވެ. އަދި ބައެއް ކަލިމަތައް ގުނުމުގައި ހިތުހުރި ގޮތަކަށް ބަލާފައިވާކަމެވެ. އެއީ އެބައިމީހުން
الحمد لله وحده، والصلاة والسلام على من لا نبي بعده وآله وصحبه. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ ތަފާތު ވައްތަރުތަކުގެ މުޢުޖިޒާތްތަތައް ދެނެގަތުމަށް މީސްތަކުން ވަރަށް ޝައުޤުވެރިވެއެވެ. އެގޮތުން އެންމެ ބޮޑަށް ވާހަކަދެކެވޭ
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީކުރައްވާފައި ވެއެވެ. (( وَلَوْ تَرَىٰ إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلَائِكَةُ بَاسِطُو أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُوا أَنفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّـهِ
ކައްވަޅުގެ ނިޢުމަތްތަކާއި ޢަޛާބު ގެ މުރާދު: އެއީ ބަރުޒަޚުގެ ޙަޔާތުގައި ( އެބަހީ: މަރުވުމަށްފަހު އަލުން ދިރުއްވުމާއި ދެމެދުގައި) ލިބިގެންދާ ޢަޒާބާއި ނިޢުމަތްތަކެވެ. ކައްވަޅުގެ ޢަޒާބު ނުވަތަ ނިޢުމަތްތަކަކީ ކައްވަޅުގައި ވަޅުލެވޭ މީހާއާއި ވަޅުނުލެވޭ
ޝައިޠާނާގެ މައްޗަށް ނަޞްރު ހޯދުމަށް ބޭނުންކުރެވޭނެ އެންމެ މަތިވެރި އެކައްޗަކީ އާޔަތުލް ކުރުސިއެވެ. ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގައި އަބޫހުރައިރާގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންއައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއްގައިވެއެވެ. ރަމަޟާންމަހުގެ ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ލިބިފައިވާ ކާއެއްޗެހި ބެލެހެއްޓުން، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ
ޖިންނިނާ ގާތްވުމުގެ ގޮތުން އެސޮރުމެންނަށް އެއްޗެހި ކަތިލާހަދައެވެ. ފަހެ، މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ޖިންނީންނަށް ކުއްތަންވުމަށް ޖަނަވާރުތައް ކަތިލާމީހުން އެކުރަނީ ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާ ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވާ ޝިރުކުގެ ޢަމަލެކެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ޖިންނީންނަށް ކަތިލުން
އާޚިރަތްދުވަހު އެތީސްޓުންނަށް ހުރި ނިމުމަކީ ނަރަކައެވެ.
ނަމަވެސް ޖިންނީންގެ އުނދަގޫ ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް އެހީތެރިވާންވާނީ ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާ އަމުރުކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. އެއީ ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ދުޢާތަކާއި ޛިކުރުތަކުންނެވެ. ނުވަތަ އިންސާނުންނަށް އަމުރުކޮށް ނަހީކުރާފަދައިން ޖިންނީންނަށް އަމުރުކޮށް ނަހީކޮށްގެންނެވެ.
ފަހެ، ޙަރާމް ކަންކަމާއި މަކްރޫޙަ ކަންކަމަށް ޘަނާ ކިޔުމާއި އެފަދަ ކަންކަން ކުރާމީހުން މަތިވެރިކުރުން ވާކަން ކަށަވަރީ ﷲ ތަޢާލާގެ މަގުން އެއްކިބާވެ މަގު ފުރެދުމަކަށެވެ.
ފަހެ، ޝިރުކުކުރާ މަގުފުރެދިފައިވާމީހާ ހީކުރަނީ އޭނާއަށް އެއިޖާބަދިނީ ޙަޤީޤަތުގައި ވެސް އޭނާ އެމީހަކަށް އެގޮވާލި މީހާކަމަށެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އޭނާއަށް އިޖާބަ އެދިނީ ޝައިޠާނާއެވެ.
އިންސާނެއްގެ ގަޔަށް ވަދެފައިވާ ޖިންނިއެއް މަރާލުމަށް ނުވަތަ ހައްޔަރުކޮށްދިނުމަށް އެސޮރުމެންގެ ކިބައިން އެދުމުން ގިނަފަހަރު އެކަމަށް އެސޮރުމެއް ފުރައްސާރަކުރެއެވެ. އަދި އެ ޖިންނި މަރާލައިފިކަމަށް ނުވަތަ ހައްޔަރުކޮށްފިކަމަށް ދައްކައެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އެސޮރުމެން ދައްކާލާ ދަޅައެކެވެ. އަދި ދޮގެކެވެ.
ﷲއަށް ޙަމްދުކުރާ މުސްލިމް އަޚާގެ މައްޗަށް ވާ ޙައްޤަކީ ކުޑައެއް ބޮޑެއް ތަފާތުކުރުމެއް ނެތި އަދާކޮށްދޭންޖެހޭ ޙައްޤެއްކަމުން، ކުޑަކުއްޖަކު ވިޔަސް އެކުއްޖާ ޙަމްދުކޮށްފިނަމަ يرحمك الله ކިޔަންޖެހޭނެއެވެ.
ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ދަލީލުތަކެއް ވެއެވެ. އެއީ ފިޠުރީ ދަލީލާއި ޢަޤްލީ ދަލީލާއި ޝަރުޢީ ދަލީލާ އަދި ޙިއްސީ ދަލީލެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ވޮޑިގެންވާކަމުގެ ފިޠުރީ ދަލީލު: ފަހެ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްވެސްވަނީ، އޭނާ ނެތުމުގެ
﴿يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ …﴾ [سورة البقرة ١٨٩] މާނައީ: “ހުޅެވިހަނދާމެދު ކަލޭގެފާނާ އެއުރެން ސުވާލު ކުރެތެވެ..”. މިއާޔަތާ ގުޅޭގޮތުން ޝައިޚު އިބްނު ޢުޘައިމީން رحمه الله ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “އުންމަތްތަކަށް ކަނޑައެޅިގެންވާ ވަގުތުތަކަކީ އެބައިމީހުންގެ މައްޗަށް
﴿لَا يَزَالُ بُنْيَانُهُمُ…﴾ ތައުބާ ސޫރަތުގެ މިއާޔަތުން އެމެރިކާގެ ޓަވަރުތައް ގޮވި ޙާދިޘާއަށް ދަލީލުކުރާ ކަމަށް ބުނާ މީހުންނަށް ރައްދު ދެއްވާ ޑރ. ޚާލިދު އައްސަބްތު ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. “ފަސްވަނައީ: މިކަން (އެއާޔަތާ ގުޅުވާފައިވާ ގުޅުވުން)
ﷲ ތަޢާލާގެ ފޮތުގައި ޛިކުރުކުރައްވާފައިވާ ޙިސާބަކީ އަހަރުތައް ފާއިތުވެގެން ދިޔުމުގައި ބަދަލުވުމެއް ނެތް ކަނޑައެޅި ބަޔާންވެގެންވާ ޙިސާބެވެ. އެއީ ހަނދުގެ ޙިސާބެވެ. ﷲ ތަޢާލާގެ އަންނަނިވި ވަޙީ ބަސްފުޅާމެދު ދަންނައެވެ. ﴿وَلَبِثُوا فِي كَهْفِهِمْ
މިފަދަ މީހުން ޢަދަދުތަކާމެދު ދައްކާފައިވާ ވާހަކަތައް ދިރާސާކޮށް ބެލުމުން އެނގިގެން ދަނީ ބައެއް ލަފްޒުތައް އެބައިމީހުން ޢަދަދު ކޮށްފައިވަނީ ރަނގަޅަށް ނޫންކަމެވެ. އަދި ބައެއް ކަލިމަތައް ގުނުމުގައި ހިތުހުރި ގޮތަކަށް ބަލާފައިވާކަމެވެ. އެއީ އެބައިމީހުން
الحمد لله وحده، والصلاة والسلام على من لا نبي بعده وآله وصحبه. ކީރިތި ޤުރުއާނުގައިވާ ތަފާތު ވައްތަރުތަކުގެ މުޢުޖިޒާތްތަތައް ދެނެގަތުމަށް މީސްތަކުން ވަރަށް ޝައުޤުވެރިވެއެވެ. އެގޮތުން އެންމެ ބޮޑަށް ވާހަކަދެކެވޭ
ﷲ ތަޢާލާގެ ވަޙީކުރައްވާފައި ވެއެވެ. (( وَلَوْ تَرَىٰ إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلَائِكَةُ بَاسِطُو أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُوا أَنفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذَابَ الْهُونِ بِمَا كُنتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّـهِ
ކައްވަޅުގެ ނިޢުމަތްތަކާއި ޢަޛާބު ގެ މުރާދު: އެއީ ބަރުޒަޚުގެ ޙަޔާތުގައި ( އެބަހީ: މަރުވުމަށްފަހު އަލުން ދިރުއްވުމާއި ދެމެދުގައި) ލިބިގެންދާ ޢަޒާބާއި ނިޢުމަތްތަކެވެ. ކައްވަޅުގެ ޢަޒާބު ނުވަތަ ނިޢުމަތްތަކަކީ ކައްވަޅުގައި ވަޅުލެވޭ މީހާއާއި ވަޅުނުލެވޭ
ޝައިޠާނާގެ މައްޗަށް ނަޞްރު ހޯދުމަށް ބޭނުންކުރެވޭނެ އެންމެ މަތިވެރި އެކައްޗަކީ އާޔަތުލް ކުރުސިއެވެ. ޞަޙީޙުލް ބުޚާރީގައި އަބޫހުރައިރާގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންއައިސްފައިވާ ޙަދީޘެއްގައިވެއެވެ. ރަމަޟާންމަހުގެ ޒަކާތުގެ ގޮތުގައި ލިބިފައިވާ ކާއެއްޗެހި ބެލެހެއްޓުން، ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަ
ޖިންނިނާ ގާތްވުމުގެ ގޮތުން އެސޮރުމެންނަށް އެއްޗެހި ކަތިލާހަދައެވެ. ފަހެ، މީސްތަކުންގެ ތެރެއިން ޖިންނީންނަށް ކުއްތަންވުމަށް ޖަނަވާރުތައް ކަތިލާމީހުން އެކުރަނީ ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާ ޙަރާމް ކުރައްވާފައިވާ ޝިރުކުގެ ޢަމަލެކެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ޖިންނީންނަށް ކަތިލުން
އާޚިރަތްދުވަހު އެތީސްޓުންނަށް ހުރި ނިމުމަކީ ނަރަކައެވެ.
ނަމަވެސް ޖިންނީންގެ އުނދަގޫ ޖެހިފައިވާ މީހުންނަށް އެހީތެރިވާންވާނީ ﷲ އާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާ އަމުރުކުރައްވާފައިވާ ފަދައިންނެވެ. އެއީ ޝަރުޢުކުރައްވާފައިވާ ދުޢާތަކާއި ޛިކުރުތަކުންނެވެ. ނުވަތަ އިންސާނުންނަށް އަމުރުކޮށް ނަހީކުރާފަދައިން ޖިންނީންނަށް އަމުރުކޮށް ނަހީކޮށްގެންނެވެ.
ފަހެ، ޙަރާމް ކަންކަމާއި މަކްރޫޙަ ކަންކަމަށް ޘަނާ ކިޔުމާއި އެފަދަ ކަންކަން ކުރާމީހުން މަތިވެރިކުރުން ވާކަން ކަށަވަރީ ﷲ ތަޢާލާގެ މަގުން އެއްކިބާވެ މަގު ފުރެދުމަކަށެވެ.
ފަހެ، ޝިރުކުކުރާ މަގުފުރެދިފައިވާމީހާ ހީކުރަނީ އޭނާއަށް އެއިޖާބަދިނީ ޙަޤީޤަތުގައި ވެސް އޭނާ އެމީހަކަށް އެގޮވާލި މީހާކަމަށެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އޭނާއަށް އިޖާބަ އެދިނީ ޝައިޠާނާއެވެ.
އިންސާނެއްގެ ގަޔަށް ވަދެފައިވާ ޖިންނިއެއް މަރާލުމަށް ނުވަތަ ހައްޔަރުކޮށްދިނުމަށް އެސޮރުމެންގެ ކިބައިން އެދުމުން ގިނަފަހަރު އެކަމަށް އެސޮރުމެއް ފުރައްސާރަކުރެއެވެ. އަދި އެ ޖިންނި މަރާލައިފިކަމަށް ނުވަތަ ހައްޔަރުކޮށްފިކަމަށް ދައްކައެވެ. ނަމަވެސް އެއީ އެސޮރުމެން ދައްކާލާ ދަޅައެކެވެ. އަދި ދޮގެކެވެ.
ﷲއަށް ޙަމްދުކުރާ މުސްލިމް އަޚާގެ މައްޗަށް ވާ ޙައްޤަކީ ކުޑައެއް ބޮޑެއް ތަފާތުކުރުމެއް ނެތި އަދާކޮށްދޭންޖެހޭ ޙައްޤެއްކަމުން، ކުޑަކުއްޖަކު ވިޔަސް އެކުއްޖާ ޙަމްދުކޮށްފިނަމަ يرحمك الله ކިޔަންޖެހޭނެއެވެ.
