ބުދުތަކުގެ ކިބައިން ކުއްތަންވުމަށާއި ޝަފާޢަތަށް އެދުމަކީ ޝިރުކުކުރުން ދެވަނަ ޤަވާޢިދު އެބައިމީހުން ބުނެއެވެ. ކުއްތަންވުމާއި ޝަފާޢަތް އެދިގެން މެނުވީ އަހަރެމެން އެތަކެއްޗަށް ދުޢާ ދަންނަވައި އެތަކެތި ޤަޞްދުކޮށް ނުހަދަމެވެ. ކުއްތަންވުމުގެ ދަލީލަކީ
ފަހެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ހުރިހާ ބަސްފުޅަކާއި ޢަމަލުފުޅަކާއި އަދި ކިއެއް، އެކަލޭގެފާނުގެ ހިތްޕުޅަށް އަރައިވަޑައިގަންނަވާ ހުރިހާ އިޙުސާސުތަކާއި ޝުޢޫރުތަކަކަށް ދާންދެން ﷲ ތަޢާލާ ޚަބަރުދާރުވެވޮޑިގެންވިއެވެ. އެއީ މުޅި
ހަމައެކަނި ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާއަށް އިޤުރާރުވުމުން މުސްލިމަކަށް ނުވެވޭނެ ޝިރުކު އަޅުކަމުގެ ތެރެއަށް ވަދެ މަސްހުނިވުމުން އެއަޅުކަން ފަސާދަވާކަމާއި ޢަމަލުތައް ބާޠިލުވާކަމާއި އެޢަމަލުތައް ކުރާމީހާ ދާއިމީ ނަރަކަވަންތަވެރީންގެ ތެރެއިންވާކަން ތިބާއަށް އެނގުމުން، ދެން
މިފަދަ އެތަކެއް ޙާދިޘާ ކީރިތި ޤުރްއާނާއި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ސުންނަތުން އެހެރީ ފެންނާށެވެ. އެގޮތުން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އެކިއެކި އާޔަތްތަކުގައި އެކި ފަހަރު މަތިން ﷲ ތަޢާލާ
ތައުޙީދުގެ މުހިންމުކަން ކަރީމުވަންތަ ﷲ، މަތިވެރިވެގެންވާ ޢަރުޝީގެ ރައްބުގެ ޙަޟްރަތުން އަހަރެން މި އެދެނީ ދުނިޔޭގައި އަދި އާޚިރަތުގައި ތިބާއަށް ވާގިވެރިވެވޮޑިގަތުމަށެވެ. އަދި ތިބާވީ ކޮންމެ ތަނެއްގައިމެ ތިބާއަކީ ބަރަކާތްލެއްވިގެންވާ މީހެއްކަމުގައި ލެއްވުމަށެވެ.
ކޮންމެއަކަސް، އެމީހުން ނެގި މިހުރިހާ ޙާދިޘާތަކުން “ވެސް” ބަޔާންވެގެންދަނީ؛ އެކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިން ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ސުންނަތް މައިގަނޑު ދެ ބަޔަކަށް ބެހިގެން ދާކަމެވެ. އެގޮތުން އޭގެން ފުރަތަމަ ބަޔަކީ؛ ވަޙީގެ ގޮތުގައި ނުހިމެނޭ
މީގެ އިތުރުން ދަންނަން ޖެހޭ އަނެއްކަމަކީ، އެއްވެސް މީހަކު ﷲ ގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسـلم އަށް ބޯ ނުލެނބިޔަސް އަދި ލެނބިޔަސް، ކިޔަމަން ވިޔަސް އަދި ކިޔަމަން ނުވިޔަސް
ފަހެ މިޙަދީޘާއި މިކަމުގައި ރިވާވެފައިވާ އެކިއެކި ޙަދީޘަކަށް ބަލާލުމުން އެނގެގިގެން ދަނީ، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ އަމުރުފުޅަށް އެހިނދު ޞަޙާބީންނަށް ވަގުތުން ވަގުތަށް ޙަރަކާތް ނުކުރެއްވުނީ އެއްވެސް ޙާލެއްގައި
ފަހެ މި ޙަދީޘުން ފެންނަން މިއޮތީ އެބޭކަލުން އެކަލޭގެފާނުގެ ސުންނަތް ތަބާވެވަޑައިގެން އަމުރުފުޅު ތަންފީޒު ކުރެއްވި ކަން ނުލާހިކު ޞަރީޙަކޮށް ފެންނާށެވެ. އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ސުންނަތަށް އިންކާރު ކުރާ މީހުން އެ ދަޢުވާ
އެއަށް ފަހު ދެން އެމީހުން ނެގި ސުލްޙަލްޙުލައިބިއްޔާގެ ޙާދިޘާ ދަންނައެވެ ؛ ރ- އެ ޙާދިޘާއިން އެމީހުންނަށް ދަލީލެއް ކަމުގައި ނެގި ނުގުތާއަކީ، ޞަޙާބީ ބޭކަލުންނަށް ހަދްޔު ކަތިލަން އެންގެވުމުންވެސް އެއްވެސް ބޭކަލަކު އެ
ފަހެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ އެ އިޖުތުހާދުފުޅު ރަނގަޅު ނޫންކަމަށް ﷲ ގެ މިއާޔަތުގައި އިޝާރާތް ކުރައްވައި އެންގެވުމުން ހާމަވެގެންދާ އަނެއް ކަމަކީ، ދީނުގެ އެއްވެސް ކަމެއްގައި އެކަލޭގެފާނުގެ އިޖުތިހާދުފުޅާއި
ނ- އެެއަށްފަހު އެމީހުންގެ ތިންވަނަ ދަލީލަށް ބަލާލަމުންވެސް ފެނިގެން ދަނީ، އެ ދަލީލުވެސް ވަނީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ސުންނަތުގެ މަޢުޞޫމިއްޔަތުކަމާއި ޙުއްޖިއްޔަތުގެ ޙައްޤާނިއްޔަތުކަން ކަށަވަރުކޮށްދޭ ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެހެނީ،
ކޮންމެއަކަސް، މި ޙާދިޘާގައި އިތުރަށް ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހޭ މުހިއްމު އެއް ކަމަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم އެކަލޭގެފާނުގެ ޚިޔާފުލުޅެއް ދެއްވުމުން ވެސް ޞަޙާބީން ވިސްނެވީ އެއީ ޢަމަލު ކުރަންޖެހޭ އަމުރުފުޅެއް
އަދި ރާފިޢު رضي الله عنه ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ: عن رَافِعُ بْنُ خَدِيجٍ، قَالَ قَدِمَ نَبِيُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْمَدِينَةَ وَهُمْ يَأْبُرُونَ النَّخْلَ
ރައްދު މަތީގައި ފާހަގަ ކުރެވުނު ދަޢުވާތަކަށް ބަލާލާއިރު ؛ ހ- ފަހެ ކަދުރު ކުރުގެ އެޙަދީޘް ދަންނައެވެ. އެ ޙަދީޘްގައިވާ އެ މަސައްކަތަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ތަޖުރިބާގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ކަމެކެވެ. އެފަދަ
ފުރަތަމަ ދަޢުވާ: އެމީހުން މިދަޢުވާ ބިނާވެފައިވަނީ؛ މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ސުންނަތަކީ ވަޙީ ނޫންކަމަށާއި، އެއީ އެހެން މީހުންނެކޭ ވެސް އެއްފަދައިން، ޝަރުޢުގައި އައިސްފައިވާ ކަންކަމަށް ނަބިއްޔާ
ބުދުތަކުގެ ކިބައިން ކުއްތަންވުމަށާއި ޝަފާޢަތަށް އެދުމަކީ ޝިރުކުކުރުން ދެވަނަ ޤަވާޢިދު އެބައިމީހުން ބުނެއެވެ. ކުއްތަންވުމާއި ޝަފާޢަތް އެދިގެން މެނުވީ އަހަރެމެން އެތަކެއްޗަށް ދުޢާ ދަންނަވައި އެތަކެތި ޤަޞްދުކޮށް ނުހަދަމެވެ. ކުއްތަންވުމުގެ ދަލީލަކީ
ފަހެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ހުރިހާ ބަސްފުޅަކާއި ޢަމަލުފުޅަކާއި އަދި ކިއެއް، އެކަލޭގެފާނުގެ ހިތްޕުޅަށް އަރައިވަޑައިގަންނަވާ ހުރިހާ އިޙުސާސުތަކާއި ޝުޢޫރުތަކަކަށް ދާންދެން ﷲ ތަޢާލާ ޚަބަރުދާރުވެވޮޑިގެންވިއެވެ. އެއީ މުޅި
ހަމައެކަނި ތައުޙީދުއް ރުބޫބިއްޔާއަށް އިޤުރާރުވުމުން މުސްލިމަކަށް ނުވެވޭނެ ޝިރުކު އަޅުކަމުގެ ތެރެއަށް ވަދެ މަސްހުނިވުމުން އެއަޅުކަން ފަސާދަވާކަމާއި ޢަމަލުތައް ބާޠިލުވާކަމާއި އެޢަމަލުތައް ކުރާމީހާ ދާއިމީ ނަރަކަވަންތަވެރީންގެ ތެރެއިންވާކަން ތިބާއަށް އެނގުމުން، ދެން
މިފަދަ އެތަކެއް ޙާދިޘާ ކީރިތި ޤުރްއާނާއި ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ސުންނަތުން އެހެރީ ފެންނާށެވެ. އެގޮތުން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އެކިއެކި އާޔަތްތަކުގައި އެކި ފަހަރު މަތިން ﷲ ތަޢާލާ
ތައުޙީދުގެ މުހިންމުކަން ކަރީމުވަންތަ ﷲ، މަތިވެރިވެގެންވާ ޢަރުޝީގެ ރައްބުގެ ޙަޟްރަތުން އަހަރެން މި އެދެނީ ދުނިޔޭގައި އަދި އާޚިރަތުގައި ތިބާއަށް ވާގިވެރިވެވޮޑިގަތުމަށެވެ. އަދި ތިބާވީ ކޮންމެ ތަނެއްގައިމެ ތިބާއަކީ ބަރަކާތްލެއްވިގެންވާ މީހެއްކަމުގައި ލެއްވުމަށެވެ.
ކޮންމެއަކަސް، އެމީހުން ނެގި މިހުރިހާ ޙާދިޘާތަކުން “ވެސް” ބަޔާންވެގެންދަނީ؛ އެކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިން ވާރިދުވެގެން އައިސްފައިވާ ސުންނަތް މައިގަނޑު ދެ ބަޔަކަށް ބެހިގެން ދާކަމެވެ. އެގޮތުން އޭގެން ފުރަތަމަ ބަޔަކީ؛ ވަޙީގެ ގޮތުގައި ނުހިމެނޭ
މީގެ އިތުރުން ދަންނަން ޖެހޭ އަނެއްކަމަކީ، އެއްވެސް މީހަކު ﷲ ގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسـلم އަށް ބޯ ނުލެނބިޔަސް އަދި ލެނބިޔަސް، ކިޔަމަން ވިޔަސް އަދި ކިޔަމަން ނުވިޔަސް
ފަހެ މިޙަދީޘާއި މިކަމުގައި ރިވާވެފައިވާ އެކިއެކި ޙަދީޘަކަށް ބަލާލުމުން އެނގެގިގެން ދަނީ، ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ އަމުރުފުޅަށް އެހިނދު ޞަޙާބީންނަށް ވަގުތުން ވަގުތަށް ޙަރަކާތް ނުކުރެއްވުނީ އެއްވެސް ޙާލެއްގައި
ފަހެ މި ޙަދީޘުން ފެންނަން މިއޮތީ އެބޭކަލުން އެކަލޭގެފާނުގެ ސުންނަތް ތަބާވެވަޑައިގެން އަމުރުފުޅު ތަންފީޒު ކުރެއްވި ކަން ނުލާހިކު ޞަރީޙަކޮށް ފެންނާށެވެ. އެއްވެސް ޙާލެއްގައި ސުންނަތަށް އިންކާރު ކުރާ މީހުން އެ ދަޢުވާ
އެއަށް ފަހު ދެން އެމީހުން ނެގި ސުލްޙަލްޙުލައިބިއްޔާގެ ޙާދިޘާ ދަންނައެވެ ؛ ރ- އެ ޙާދިޘާއިން އެމީހުންނަށް ދަލީލެއް ކަމުގައި ނެގި ނުގުތާއަކީ، ޞަޙާބީ ބޭކަލުންނަށް ހަދްޔު ކަތިލަން އެންގެވުމުންވެސް އެއްވެސް ބޭކަލަކު އެ
ފަހެ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ އެ އިޖުތުހާދުފުޅު ރަނގަޅު ނޫންކަމަށް ﷲ ގެ މިއާޔަތުގައި އިޝާރާތް ކުރައްވައި އެންގެވުމުން ހާމަވެގެންދާ އަނެއް ކަމަކީ، ދީނުގެ އެއްވެސް ކަމެއްގައި އެކަލޭގެފާނުގެ އިޖުތިހާދުފުޅާއި
ނ- އެެއަށްފަހު އެމީހުންގެ ތިންވަނަ ދަލީލަށް ބަލާލަމުންވެސް ފެނިގެން ދަނީ، އެ ދަލީލުވެސް ވަނީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ސުންނަތުގެ މަޢުޞޫމިއްޔަތުކަމާއި ޙުއްޖިއްޔަތުގެ ޙައްޤާނިއްޔަތުކަން ކަށަވަރުކޮށްދޭ ހެއްކެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެހެނީ،
ކޮންމެއަކަސް، މި ޙާދިޘާގައި އިތުރަށް ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހޭ މުހިއްމު އެއް ކަމަކީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم އެކަލޭގެފާނުގެ ޚިޔާފުލުޅެއް ދެއްވުމުން ވެސް ޞަޙާބީން ވިސްނެވީ އެއީ ޢަމަލު ކުރަންޖެހޭ އަމުރުފުޅެއް
އަދި ރާފިޢު رضي الله عنه ގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ: عن رَافِعُ بْنُ خَدِيجٍ، قَالَ قَدِمَ نَبِيُّ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم الْمَدِينَةَ وَهُمْ يَأْبُرُونَ النَّخْلَ
ރައްދު މަތީގައި ފާހަގަ ކުރެވުނު ދަޢުވާތަކަށް ބަލާލާއިރު ؛ ހ- ފަހެ ކަދުރު ކުރުގެ އެޙަދީޘް ދަންނައެވެ. އެ ޙަދީޘްގައިވާ އެ މަސައްކަތަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ތަޖުރިބާގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ކަމެކެވެ. އެފަދަ
ފުރަތަމަ ދަޢުވާ: އެމީހުން މިދަޢުވާ ބިނާވެފައިވަނީ؛ މާތް ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ސުންނަތަކީ ވަޙީ ނޫންކަމަށާއި، އެއީ އެހެން މީހުންނެކޭ ވެސް އެއްފަދައިން، ޝަރުޢުގައި އައިސްފައިވާ ކަންކަމަށް ނަބިއްޔާ
