އަތްތަކާއި ފައިތަކުގެ ނިޔަފަތިތައް ދިގުކުރުމަކީ ޒީނަތްތެރިވުމުގެ ނަމުގެ ތެރޭގައި މުޖުތަމަޢުތަކުގައި ފެތުރިފައިވާ ނުބައި އާދައެކެވެ. މިކަމަކީ ކާފަރު މުޖުތަމަޢުތަކުން ފެތުރިގެން އައިސްފައިވާކަމެކެވެ.
އެ ގެއެއްގެ އަހުލުވެރިންނަށް އުނދަގޫނުވާ ގަޑިތަކުގައި ޒިޔާރަތްކުރުމާއި، އެ ގޭގެ އަހުލުވެރިން ހިތްހަމަނުޖެހޭހާ ގިނައިރު ވަންދެން އެ ގެއެއްގައި މަޑުނުކުރުމާއި، ޒިޔާރަތްކުރާއިރު ސާފުތާހިރުވުމާއި، އެ ގޭގެ އަހުލުވެރިންނާ ވާހަކަ ދައްކާއިރު މަޑުމައިތިރިކަމާއި އޯގާތެރިކަމާއި އިޙްތިރާމާއި އުފާވެރިކަމާއެކު ވާހަކަ ދެއްކުމަކީ ރިވެތި އަދަބުތަކެކެވެ.
އިޒުނައަށް އެދުމާއި ސަލާމްގޮވުމަކީ ވަންނަމީހާގެ ކުރަންޖެހޭނެ ދެކަމެއްކަމެވެ. މި ދެކަމުގެ ޙުކުމް ތަފާތުވިނަމަވެސް، ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިންގެ ރައުޔަކީ މިދެކަންތައް ކުރަންޖެހުމެވެ.
މަޙްރަމުންނަކީ ފިރިމީހާއާއި އަނބިމީހާއާއި، އަދި ނަސަބުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ހުއްދަ ގޮތެއްގެ ސަބަބުން ތިމާއަށް އަބަދަށް ކައިވެނިކުރުން ޙަރާމްމީހުންނެވެ. މަޙްރަމުން އުޅޭ ގެއަކަށް ވަންނައިރުވެސް އިޛުނަ ހޯދުމަކީ އިސްލާމީ ރިވެތި އަދަބެކެވެ.
މިގޮތުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކުން ޘާބިތުވެފައިވަނީ އިޛުނަ ހޯދުން އޮތީ 3 ފަހަރުކަމެވެ. މިކަމަށް ދަލީލުކުރަނީ އަބޫ ސަޢީދު އަލްޚުދްރީ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ކިބައިން އިމާމް މުސްލިމްއާއި އެނޫން ބޭކަލުން ރިވާކޮށްފައިވާ މި ޙަދީޘެވެ.
އަދި އެއިލާހު މީސްތަކުންނަށް ނަހީ ކުރައްވާފައިވަނީ އިޛުނައާނުލައި މީސްތަކުންގެ ގެތަކަށް ނުވަނުމަށެވެ. އެއީ އިޛުނަ ނުހޯދައިވަނުމުގެ ސަބަބުން އެ ގެއެއްގެ އަހުލުވެރިން އެހެންމީހުންނަށް ފެނުމަށް ހިތްނުރުހޭކަންކަން ފެނިގެން ހިނގައިދާނެތީއެވެ. އަދި މީސްތަކުންގެ ޢައުރަތައް ފެނިގެން ހިނގައިދާނެތީއެވެ.
ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައީ ޙައްޤުގޮތުގައި އެކަލާނގެ އަޅެކެވެ. މި ބަސްފުޅުން މި އަންގައިދެނީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާއަކީ ދެފަރާތެއްކަމެވެ. މިދެ ފަރާތަށް އަދާކުރަންޖެހޭ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުމުގައި ރައްކާތެރިވެ، އެ ދެފަރާތް އެއްފަރާތަކަށް ނުހެދުމަށް ސަމާލުކަން ދިނުމަށް އިރުޝާދުދެއެވެ.
ބަޔާންވެދިޔަ ދަލީލުތަކުން ދަލީލުކޮށްދެނީ، މައްޔިތާ ވަޅުލުމަށް އެ މައްޔިތާގެ ކަށްވަޅުގެ ކައިރީގައި ހުންނަމީހަކު، މައްޔިތާ ވަޅުގައި ބޭއްވުމުން، މައްޔިތާގެ ބޮލާވީކޮޅުން، ދެ އަތުން، ތިން މުށްވެލި އުކުމަކީ މުސްތަޙައްބުކަމެއްކަމެކެވެ.
އެދައުލަތެއްގެ އެންމެހާ ފަރުދުންގެ ހުރިހާކަމެއްގައިވެސް ރުޖޫޢަވާހުށީ އެއިލާހުގެ ޙުކުމްފުޅަށެވެ. އެ ޙުކުމްފުޅުގައިވާ އެންމެހާކަމެއް ހިތުންރުހުމުން ބަލައިގަންނާނެއެވެ. އެ ޙުކުމްފުޅާމެދު ހިތްހަމަޖެހޭނެއެވެ. އެ ޙުކުމްފުޅުގައި ވަނީ ތިމާއާ އިދިކޮޅަށް ނަމަވެސްމެއެވެ.
އެބައިމީހުންގެ މައްޗަށް އެއިސްކުރެވޭ ޢަދުލުވެރި ހެޔޮލަފާ ވެރިންނަކީ ދުނިޔެވީގޮތުންނާއި އުޚްރަވީގޮތުން އެބައިމީހުންގެ މަޞްލަޙަތުތައް ހިމާޔަތްކޮށްދޭނެބައެކެވެ.
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާވަނީ އިންސާނުން ޚަލްޤުކުރެއްވުމަށްފަހު، އެ އިންސާނުންގެ ދުނިޔެވީ މަޞްލަޙަތުތަކާއި އުޚްރަވީ މަޞްލަޙަތުތައް ރައްކާތެރިކުރާނެ މަގު ދައްކަވާ ދެއްވާފައެވެ.
މި ޙަސަދައިގެ ތެރޭގައި ޖިންނީންނާއި އިންސީންގެ ތެރެއިން ޙަސަދަވެރިވާމީހުން ޢާއްމުވެގެންވެއެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން މުއުމިނުންނަށް ﷲ ދެއްވަވާފައިވާ މަތިވެރިކަމާހުރެ ޝައިޠާނާއާއި އޭނާގެ ޖަމާޢަތުގެ މީހުން މުއުމިނުންނަށް ޙަސަދަވެރިވެއެވެ.
ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމެއް ލިބިފައިވާކަމުގެ ޢަލާމާތްތައް 1. ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމެއް ލިބިފައިވާކަމުގެ ޢަލާމާތްތައް. * ޢިލްމަށް ޢަމަލުކުރުން. * މީހުންގެފަރާތުން މަދަޙައާއި ޘަނާ ލިބުމަށްނުއެދުމާއި، ބޮޑާވެރިކަމުން ސަލާމަތްވުން. * ޢިލްމު ލިބޭ މިންވަރަކަށް ތަވާޟުޢުވެރިކަން އިތުރުވުން.
ހިންމަތާއެކު މަސައްކަތްކުރުމަކީ ފޫހިވުމުންނާއި ނާއުއްމީދުވުމުން ދުރުކުރުވާނެކަމެކެވެ. ހިންމަތާއި ކިބުރުވެރިކަން އެއްނުކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހެއެވެ.
ޢިލްމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަވެސް ފޮތްތަކުން ނެގޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެގޮތުން ޢިލްމު އުގަންނައިދޭ ޝެއިޚަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި، އޯގާތެރިކޮށް ހިތުމާއި، މާތްކޮށް ހިތުމަކީ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުކަމެކެވެ.
އިސްލާމްދީނަކަށް ނޫނެވެ. އިސްލާމްދީން ނަގަންޖެހޭނީ ބަޔަކު އުޅޭގޮތަކުންނޫނެވެ. އެދީނުގެ މަޞްދަރުތަކުންނެވެ.
އަތްތަކާއި ފައިތަކުގެ ނިޔަފަތިތައް ދިގުކުރުމަކީ ޒީނަތްތެރިވުމުގެ ނަމުގެ ތެރޭގައި މުޖުތަމަޢުތަކުގައި ފެތުރިފައިވާ ނުބައި އާދައެކެވެ. މިކަމަކީ ކާފަރު މުޖުތަމަޢުތަކުން ފެތުރިގެން އައިސްފައިވާކަމެކެވެ.
އެ ގެއެއްގެ އަހުލުވެރިންނަށް އުނދަގޫނުވާ ގަޑިތަކުގައި ޒިޔާރަތްކުރުމާއި، އެ ގޭގެ އަހުލުވެރިން ހިތްހަމަނުޖެހޭހާ ގިނައިރު ވަންދެން އެ ގެއެއްގައި މަޑުނުކުރުމާއި، ޒިޔާރަތްކުރާއިރު ސާފުތާހިރުވުމާއި، އެ ގޭގެ އަހުލުވެރިންނާ ވާހަކަ ދައްކާއިރު މަޑުމައިތިރިކަމާއި އޯގާތެރިކަމާއި އިޙްތިރާމާއި އުފާވެރިކަމާއެކު ވާހަކަ ދެއްކުމަކީ ރިވެތި އަދަބުތަކެކެވެ.
އިޒުނައަށް އެދުމާއި ސަލާމްގޮވުމަކީ ވަންނަމީހާގެ ކުރަންޖެހޭނެ ދެކަމެއްކަމެވެ. މި ދެކަމުގެ ޙުކުމް ތަފާތުވިނަމަވެސް، ޖުމްހޫރު ޢިލްމުވެރިންގެ ރައުޔަކީ މިދެކަންތައް ކުރަންޖެހުމެވެ.
މަޙްރަމުންނަކީ ފިރިމީހާއާއި އަނބިމީހާއާއި، އަދި ނަސަބުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ހުއްދަ ގޮތެއްގެ ސަބަބުން ތިމާއަށް އަބަދަށް ކައިވެނިކުރުން ޙަރާމްމީހުންނެވެ. މަޙްރަމުން އުޅޭ ގެއަކަށް ވަންނައިރުވެސް އިޛުނަ ހޯދުމަކީ އިސްލާމީ ރިވެތި އަދަބެކެވެ.
މިގޮތުން ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމަގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކުން ޘާބިތުވެފައިވަނީ އިޛުނަ ހޯދުން އޮތީ 3 ފަހަރުކަމެވެ. މިކަމަށް ދަލީލުކުރަނީ އަބޫ ސަޢީދު އަލްޚުދްރީ ރަޟިޔަﷲ ޢަންހު ކިބައިން އިމާމް މުސްލިމްއާއި އެނޫން ބޭކަލުން ރިވާކޮށްފައިވާ މި ޙަދީޘެވެ.
އަދި އެއިލާހު މީސްތަކުންނަށް ނަހީ ކުރައްވާފައިވަނީ އިޛުނައާނުލައި މީސްތަކުންގެ ގެތަކަށް ނުވަނުމަށެވެ. އެއީ އިޛުނަ ނުހޯދައިވަނުމުގެ ސަބަބުން އެ ގެއެއްގެ އަހުލުވެރިން އެހެންމީހުންނަށް ފެނުމަށް ހިތްނުރުހޭކަންކަން ފެނިގެން ހިނގައިދާނެތީއެވެ. އަދި މީސްތަކުންގެ ޢައުރަތައް ފެނިގެން ހިނގައިދާނެތީއެވެ.
ރަސޫލާ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމައީ ޙައްޤުގޮތުގައި އެކަލާނގެ އަޅެކެވެ. މި ބަސްފުޅުން މި އަންގައިދެނީ ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާއާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާއަކީ ދެފަރާތެއްކަމެވެ. މިދެ ފަރާތަށް އަދާކުރަންޖެހޭ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުމުގައި ރައްކާތެރިވެ، އެ ދެފަރާތް އެއްފަރާތަކަށް ނުހެދުމަށް ސަމާލުކަން ދިނުމަށް އިރުޝާދުދެއެވެ.
ބަޔާންވެދިޔަ ދަލީލުތަކުން ދަލީލުކޮށްދެނީ، މައްޔިތާ ވަޅުލުމަށް އެ މައްޔިތާގެ ކަށްވަޅުގެ ކައިރީގައި ހުންނަމީހަކު، މައްޔިތާ ވަޅުގައި ބޭއްވުމުން، މައްޔިތާގެ ބޮލާވީކޮޅުން، ދެ އަތުން، ތިން މުށްވެލި އުކުމަކީ މުސްތަޙައްބުކަމެއްކަމެކެވެ.
އެދައުލަތެއްގެ އެންމެހާ ފަރުދުންގެ ހުރިހާކަމެއްގައިވެސް ރުޖޫޢަވާހުށީ އެއިލާހުގެ ޙުކުމްފުޅަށެވެ. އެ ޙުކުމްފުޅުގައިވާ އެންމެހާކަމެއް ހިތުންރުހުމުން ބަލައިގަންނާނެއެވެ. އެ ޙުކުމްފުޅާމެދު ހިތްހަމަޖެހޭނެއެވެ. އެ ޙުކުމްފުޅުގައި ވަނީ ތިމާއާ އިދިކޮޅަށް ނަމަވެސްމެއެވެ.
އެބައިމީހުންގެ މައްޗަށް އެއިސްކުރެވޭ ޢަދުލުވެރި ހެޔޮލަފާ ވެރިންނަކީ ދުނިޔެވީގޮތުންނާއި އުޚްރަވީގޮތުން އެބައިމީހުންގެ މަޞްލަޙަތުތައް ހިމާޔަތްކޮށްދޭނެބައެކެވެ.
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާވަނީ އިންސާނުން ޚަލްޤުކުރެއްވުމަށްފަހު، އެ އިންސާނުންގެ ދުނިޔެވީ މަޞްލަޙަތުތަކާއި އުޚްރަވީ މަޞްލަޙަތުތައް ރައްކާތެރިކުރާނެ މަގު ދައްކަވާ ދެއްވާފައެވެ.
މި ޙަސަދައިގެ ތެރޭގައި ޖިންނީންނާއި އިންސީންގެ ތެރެއިން ޙަސަދަވެރިވާމީހުން ޢާއްމުވެގެންވެއެވެ. ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން މުއުމިނުންނަށް ﷲ ދެއްވަވާފައިވާ މަތިވެރިކަމާހުރެ ޝައިޠާނާއާއި އޭނާގެ ޖަމާޢަތުގެ މީހުން މުއުމިނުންނަށް ޙަސަދަވެރިވެއެވެ.
ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމެއް ލިބިފައިވާކަމުގެ ޢަލާމާތްތައް 1. ފައިދާކުރަނިވި ޢިލްމެއް ލިބިފައިވާކަމުގެ ޢަލާމާތްތައް. * ޢިލްމަށް ޢަމަލުކުރުން. * މީހުންގެފަރާތުން މަދަޙައާއި ޘަނާ ލިބުމަށްނުއެދުމާއި، ބޮޑާވެރިކަމުން ސަލާމަތްވުން. * ޢިލްމު ލިބޭ މިންވަރަކަށް ތަވާޟުޢުވެރިކަން އިތުރުވުން.
ހިންމަތާއެކު މަސައްކަތްކުރުމަކީ ފޫހިވުމުންނާއި ނާއުއްމީދުވުމުން ދުރުކުރުވާނެކަމެކެވެ. ހިންމަތާއި ކިބުރުވެރިކަން އެއްނުކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސަމާލުކަމެއް ދޭންޖެހެއެވެ.
ޢިލްމަކީ އެންމެ ފުރަތަމަވެސް ފޮތްތަކުން ނެގޭނެ އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެގޮތުން ޢިލްމު އުގަންނައިދޭ ޝެއިޚަށް އިޙްތިރާމުކުރުމާއި، އޯގާތެރިކޮށް ހިތުމާއި، މާތްކޮށް ހިތުމަކީ ކުއްޖާގެ މައްޗަށް ލާޒިމުކަމެކެވެ.
އިސްލާމްދީނަކަށް ނޫނެވެ. އިސްލާމްދީން ނަގަންޖެހޭނީ ބަޔަކު އުޅޭގޮތަކުންނޫނެވެ. އެދީނުގެ މަޞްދަރުތަކުންނެވެ.
