އަނެއް ގޮތަކީ، ފަހަރެއްގައި އެމީހުން ބުނެފާނެއެވެ. “ޢަރަބި ބަހުގައި فَصَلَ ގެ މާނަ ދެގޮތަކަށް ވެސް ކުރެވެއެވެ. އެހެންވީމަ ތިމަންމެން މާނަ މިކުރާ ގޮތަކީވެސް ހަމަ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ”. އޭގެ ޖަވާބުގައި ބުނަން
ފަހެ އަންނިވި އާޔަތަށް ބަލާލުމުން ވެސް ޢަރަބި ބަހުގައި “تفصيل” މި ކަލިމަ ބޭނުން ކުރާ މާނަ އިތުރަށް ޔަޤީންވެގެން ދެއެވެ. فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ
ނ- ތިންވަނައަށް އެބައިމީހުން ބޭނުން ކުރި އާޔަތް ކަމުގައިވާ؛ (مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَىٰ وَلَـٰكِن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ)
ފަހެ، ސުންނަތަށް އިންކާރު ކުރުމުގެ ގޮތުން އެމީހުން އުފެއްދި ސުވާލުގެ ޖަވާބަކީވެސް ހަމަ އެފަދަ ޖަވާބެކެވެ. އެއީ؛- ސުންނަތަށް ތަބާވާން ޖެހޭކަން ޤުރްއާނުގައި ވެސް އެބަވެއެވެ. އެކަން ބަޔާންކުރައްވާފައި އެވަނީ؛ (وَمَا
ށ- ދެން އެމީހުން ބޭނުން ކުރި އާޔަތް ކަމުގައިވާ؛ (…وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ…) [النحل: 89] “…އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ، ކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ފޮތް ބާވައިލެއްވީމެވެ. (އެއީ) ކޮންމެކަމެއް
މިއާޔަތާ ގުޅޭ މިފަދަ އެތައް އާޔަތެއް އެކަލާނގެވަނީ ޤުރްއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައި ވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި: (مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ
ނަމަވެސް ޙަޤީޤަތުގައި، އެއާޔަތުގައި އެވަނީ ކޮން ފޮތެއްގެ ވާހަކަން ބަޔާން ކުރައްވައި ޖުމްހޫރު ތަފްސީރު ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައިވަނީ އެއީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޞްރަތުގައިވާ އައްލަވްޙުލްމަޙްފޫޛުގެ (اللوح المحفوظ ގެ) ވާހަކަ ކަމުގައެވެ. އެބޭކަލުންގެ
ސުންނަތަށް އިންކާރުކުރާ މީހުންގެ އޮޅުވާލުންތަކާއި އޭގެ ރައްދުތައް: 55 ހަމަ އެފަދައިން ނަމާދު އިތުރުން ޒަކާތާއި، ޒަކާތް ދައްކަން ޖެހޭ މިންވަރާއި މުދަލުގެ ނިޞާބު ހަމަވާ މިންވަރާއި ޙައުލު (އަހަރު) ހަމަވާ
ރައްދު: އެފަދައިން އެމީހުންގެ އެބުނާ ބުނުމުން ފާޅުވެގެންދާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ކަމަކީ، ކީރިތި ޤުރްއާނާއި އޭގެ ލަފުޛުތަކާ މެދުގައި އެމީހުން ޖާހިލުވެފައިވާ މިންވަރެވެ. އަދި އާޔަތްތައް ފަހުމު ވުމުގައި ވެސް އެމީހުން
ސާދަ ވަނަ ދަޢުވާ: މި ދަޢުވާގައި އެމީހުން ބުނާގޮތުން ، ދީނުގެ ހުރިހާ ޙުކުމެއް ބަޔާންކޮށް ޝަރީޢަތުގެ ހުރިހާ ކަމަކަށް ޤުރްއާން އެކަނި ފުދެއެވެ. އަދި ދީނުގެ ޖުމުލަވީ ހުރިހައި ކަމަމާއި އަދި
ބާރަ ވަނަ ދަޢުވާ: އެމީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ޙަދީޘްތަކުގެ ރާވީންގެ ތެރޭގައި ތެދުވެރިން ތިބި ފަދައިން ދޮގުވެރިންވެސް ވެއެވެ. އެހެންކަމުން ޞައްޙަ ޙަދީޘްއާއި ޟައީފު ޙަދީޘް ވަކިކުރާކަށް ނޭންގޭނެއެވެ. ރައްދު ތެދެކެވެ.
ފަހެ މޫސާ عليه السلام ގެ އަތްޕުޅުން މިޞްރުގެ ޤިބްޠީއެއް މަރުވުމުން އެކަމުގެ ބަދަލު ހިފުމުގެ ގޮތުން ރަށުގެ ބޮޑުން އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަކޮށްލަން ރަވަމުންދާ ކަމުގެ ޚަބަރު ހިފައިގެން އައީވެސް އެންމެ މީހެކެވެ.
އަނެއްކަމަކީ، ހުއްޖިއްޔަތުކަން ސާބިތު ކުރުމައްޓަކައި “ލިޔެ ރައްކާކުރަން މަޖުބޫރުކަމަށް” އެބުނާ ޤަވާޢިދު ނުވަތަ އުޞޫލަކީ އެމީހުން ކޮންތާކުން ގެނައި ޤަވާޢިދެއް ބާވައެވެ؟ އެމީހުން ބުނާގޮތުން ޤުރްއާނުގައި ހުރިހާ ކަމެއްގެ ތަފުސީލު އެބަވެއެވެ. އެކަމަކު
ދިހަ ވަނަ ދަޢުވާ: އެމީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ސުންނަތަކީ ޙުއްޖަތެއް ކަމުގައިވާނަމަ ޤުރްއާން ފަދައިން އެ ލިޔެ ރައްކާތެރިކުރުމަށް އަމުރުފުޅު ކުރެއްވީހެވެ. ރައްދު މީގެ ޖަވާބު ދަންނައެވެ. އެއްޗެއް ނުލިޔެ އޮތުމަކީ
كُلُوا وَتَمَتَّعُوا قَلِيلًا إِنَّكُم مُّجْرِمُونَ ﴿٤٦﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ ﴿٤٧﴾ وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ارْكَعُوا لَا يَرْكَعُونَ ﴿٤٨﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ ﴿٤٩﴾ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ
ނުވަ ވަނަ ދަޢުވާ: މިދަޢުވާގައި އެމީހުން ބުނާގޮތުން (فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ ) މިފަދައިން ޤުރްއާނުގައި އައިސްފައިވާ ހުރިހާ ތަނެއްގައި އެވަނީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކުގެ
އަނެއް ގޮތަކީ، ފަހަރެއްގައި އެމީހުން ބުނެފާނެއެވެ. “ޢަރަބި ބަހުގައި فَصَلَ ގެ މާނަ ދެގޮތަކަށް ވެސް ކުރެވެއެވެ. އެހެންވީމަ ތިމަންމެން މާނަ މިކުރާ ގޮތަކީވެސް ހަމަ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ”. އޭގެ ޖަވާބުގައި ބުނަން
ފަހެ އަންނިވި އާޔަތަށް ބަލާލުމުން ވެސް ޢަރަބި ބަހުގައި “تفصيل” މި ކަލިމަ ބޭނުން ކުރާ މާނަ އިތުރަށް ޔަޤީންވެގެން ދެއެވެ. فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ
ނ- ތިންވަނައަށް އެބައިމީހުން ބޭނުން ކުރި އާޔަތް ކަމުގައިވާ؛ (مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَىٰ وَلَـٰكِن تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ)
ފަހެ، ސުންނަތަށް އިންކާރު ކުރުމުގެ ގޮތުން އެމީހުން އުފެއްދި ސުވާލުގެ ޖަވާބަކީވެސް ހަމަ އެފަދަ ޖަވާބެކެވެ. އެއީ؛- ސުންނަތަށް ތަބާވާން ޖެހޭކަން ޤުރްއާނުގައި ވެސް އެބަވެއެވެ. އެކަން ބަޔާންކުރައްވާފައި އެވަނީ؛ (وَمَا
ށ- ދެން އެމީހުން ބޭނުން ކުރި އާޔަތް ކަމުގައިވާ؛ (…وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْءٍ…) [النحل: 89] “…އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ، ކަލޭގެފާނުގެ މައްޗަށް ފޮތް ބާވައިލެއްވީމެވެ. (އެއީ) ކޮންމެކަމެއް
މިއާޔަތާ ގުޅޭ މިފަދަ އެތައް އާޔަތެއް އެކަލާނގެވަނީ ޤުރްއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައި ވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި: (مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ
ނަމަވެސް ޙަޤީޤަތުގައި، އެއާޔަތުގައި އެވަނީ ކޮން ފޮތެއްގެ ވާހަކަން ބަޔާން ކުރައްވައި ޖުމްހޫރު ތަފްސީރު ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައިވަނީ އެއީ ﷲ ތަޢާލާގެ ޙަޞްރަތުގައިވާ އައްލަވްޙުލްމަޙްފޫޛުގެ (اللوح المحفوظ ގެ) ވާހަކަ ކަމުގައެވެ. އެބޭކަލުންގެ
ސުންނަތަށް އިންކާރުކުރާ މީހުންގެ އޮޅުވާލުންތަކާއި އޭގެ ރައްދުތައް: 55 ހަމަ އެފަދައިން ނަމާދު އިތުރުން ޒަކާތާއި، ޒަކާތް ދައްކަން ޖެހޭ މިންވަރާއި މުދަލުގެ ނިޞާބު ހަމަވާ މިންވަރާއި ޙައުލު (އަހަރު) ހަމަވާ
ރައްދު: އެފަދައިން އެމީހުންގެ އެބުނާ ބުނުމުން ފާޅުވެގެންދާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ކަމަކީ، ކީރިތި ޤުރްއާނާއި އޭގެ ލަފުޛުތަކާ މެދުގައި އެމީހުން ޖާހިލުވެފައިވާ މިންވަރެވެ. އަދި އާޔަތްތައް ފަހުމު ވުމުގައި ވެސް އެމީހުން
ސާދަ ވަނަ ދަޢުވާ: މި ދަޢުވާގައި އެމީހުން ބުނާގޮތުން ، ދީނުގެ ހުރިހާ ޙުކުމެއް ބަޔާންކޮށް ޝަރީޢަތުގެ ހުރިހާ ކަމަކަށް ޤުރްއާން އެކަނި ފުދެއެވެ. އަދި ދީނުގެ ޖުމުލަވީ ހުރިހައި ކަމަމާއި އަދި
ބާރަ ވަނަ ދަޢުވާ: އެމީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ޙަދީޘްތަކުގެ ރާވީންގެ ތެރޭގައި ތެދުވެރިން ތިބި ފަދައިން ދޮގުވެރިންވެސް ވެއެވެ. އެހެންކަމުން ޞައްޙަ ޙަދީޘްއާއި ޟައީފު ޙަދީޘް ވަކިކުރާކަށް ނޭންގޭނެއެވެ. ރައްދު ތެދެކެވެ.
ފަހެ މޫސާ عليه السلام ގެ އަތްޕުޅުން މިޞްރުގެ ޤިބްޠީއެއް މަރުވުމުން އެކަމުގެ ބަދަލު ހިފުމުގެ ގޮތުން ރަށުގެ ބޮޑުން އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަކޮށްލަން ރަވަމުންދާ ކަމުގެ ޚަބަރު ހިފައިގެން އައީވެސް އެންމެ މީހެކެވެ.
އަނެއްކަމަކީ، ހުއްޖިއްޔަތުކަން ސާބިތު ކުރުމައްޓަކައި “ލިޔެ ރައްކާކުރަން މަޖުބޫރުކަމަށް” އެބުނާ ޤަވާޢިދު ނުވަތަ އުޞޫލަކީ އެމީހުން ކޮންތާކުން ގެނައި ޤަވާޢިދެއް ބާވައެވެ؟ އެމީހުން ބުނާގޮތުން ޤުރްއާނުގައި ހުރިހާ ކަމެއްގެ ތަފުސީލު އެބަވެއެވެ. އެކަމަކު
ދިހަ ވަނަ ދަޢުވާ: އެމީހުން ބުނާ ގޮތުގައި ސުންނަތަކީ ޙުއްޖަތެއް ކަމުގައިވާނަމަ ޤުރްއާން ފަދައިން އެ ލިޔެ ރައްކާތެރިކުރުމަށް އަމުރުފުޅު ކުރެއްވީހެވެ. ރައްދު މީގެ ޖަވާބު ދަންނައެވެ. އެއްޗެއް ނުލިޔެ އޮތުމަކީ
كُلُوا وَتَمَتَّعُوا قَلِيلًا إِنَّكُم مُّجْرِمُونَ ﴿٤٦﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ ﴿٤٧﴾ وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ارْكَعُوا لَا يَرْكَعُونَ ﴿٤٨﴾ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ ﴿٤٩﴾ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ
ނުވަ ވަނަ ދަޢުވާ: މިދަޢުވާގައި އެމީހުން ބުނާގޮތުން (فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ ) މިފަދައިން ޤުރްއާނުގައި އައިސްފައިވާ ހުރިހާ ތަނެއްގައި އެވަނީ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسـلم ގެ ޙަދީޘްފުޅުތަކުގެ
