މަޤާމާތުތަކަކީ ލަވަ ކިޔުންތެރީން ލަވަ ކިޔައި އުޅުމަށް ބޭނުންކުރާ ހަމަތަކެކެވެ. އެ ފަންނުގެ މީހުންވަނީ އެ ހަމަތަކުގެ ބާވަތްތައް އެކި ބައިބަޔަށް ބަހާ، އެ ބާވަތްތަކަށް ‘މަޤާމާތު’ އޭ ކިޔާފައެވެ.
ކަށުނަމާދުގައިވަނީ ކަނާތްފަރާތަށް އެއް ސަލާމް ދިނުމެވެ. ނަމަވެސް ކަނާތަށާއި ވާތްފަރާތަށް ސަލާމު ދީ ދެ ސަލާމު ދިނުމުގައިވެސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. وَاللهُ أَعْلَمُ.
ދެވަނައީ: ބައެއް ދަންނަބޭކަލުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ކަށުނަމާދުގައި ސުންނަތްވެގެންވަނީ ދެ ސަލާމު ދިނުމެވެ. މިއީ ފަރުޟު ނަމާދުތަކާއި އެހެން ސުންނަތް ނަމާދުތަކޭ އެއްފަދައިންނެވެ. މިއީ ޙަނަފީންނާއި ޝާފިޢީ މަޛްހަބުގެ ރައުޔެވެ. [ބައްލަވާ: المَبْسُوط (2
ހޯނު ޤަތުލު ކުރެވެނީ އެ އެއްޗެހީގެ ތެރެއިން އިބްރާހީމުގެފާނުގެ ޒަމާނުގައި އުޅުނު އެއްޗެއް ކުޅަ ކަމަކުން ނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އެއީ އެ އެއްޗަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ނުރައްކާތެރި އަދި އިންސާނުންނަށް ގެއްލުން ދެނިވި އެއްޗެއްކަމުގައި ވާތީއެވެ. މިކަމުގައި ގެތަކާއި އެހެން ތަންތަނުގައި އުޅޭ ހޯނު ހަމަހަމަވެގެން ވެއެވެ.
ފުރަތަމައީ:
ދަންނަބޭކަލުންގެ ގިނަ ބޭކަލުންގެ ރައުޔު: ޢިލްމުވެރިން ކުރެ ގިނަ ބޭކަލުން ދެކިވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކަށުނަމާދުގައި ސަލާމު ދޭނީ އެއް ފަހަރެވެ. އެއީ އޭނާގެ ކަނާތް ފަރާތަށެވެ.
ރަސޫލާ صَلَّىٰ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمގެ ޙަދީޘުގައި “އެ ސޮރު އިބްރާހީމު عَلَيْهِ السَّلَام (އެއްލައި ލެވުނު އަލިފާންގަނޑަށް) ފުމޭ ކަމުގައި ވިއެވެ.” މިފަދައިން އައިސްފައި ވުމުން ދަލީލުކޮށްދެނީ އެ ސޮރުގެ ފާސިޤުކަމަށެވެ. އަދި ނުބައި ކަމަށެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެއީ އެ ސޮރު ޤަތުލު ކުރުމަށް އައިސްފައިވާ އަމުރުފުޅުގެ ހަމައެކަނި ޢިއްލަތެއް ނޫނެވެ.
ހޯނު މެރުމަށް އަމުރުފުޅު އައިސްފައި ވެއެވެ. އަދި މި އަމުރުފުޅުގެ ޢިއްލަތެއްކަމުގައި ބަޔާންވެގެންވަނީ އެއީ ފުވައިސިޤު (ގެއްލުން ދެނިވި ނުރައްކާތެރި) އެއްޗެއް ކަމުގައި ވާތީއެވެ. މިފަދަ ނުރައްކާތެރި އެހެން ތަކެތި ޤަތުލު ކުރުމަށްވެސް އަމުރުފުޅު އައިސްފައި ވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ނުރައްކާތެރި ހަރުފައާއި ނަގުލަންދާއްޓާއި މޮޔަ ކުއްތާ ހިމެނެއެވެ.
ޝުބުހައަކާއި އޭގެ ރަދު:
މި ކަންކަން މިއީ ދަންނަބޭކަލުންގެ މެދުގައިވާ ޚިލާފެއްކަމުގައި ދެކުމަށް ވުރެވެސް ނުބައީ، މިއީ މާތްރަސްކަލާނގެ ދީނުގައި ދެއްވައިފައިވާ ލުޔެއްކަމުގައި ދެކުމެވެ.
ހަމަމިގޮތަށް މުޢުތަބަރު ޚިލާފު އޮތް، އިޖުތިހާދީ މައްސަލަތައްވެސް ވަރަށް ގިނައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އަންނިވި މައްސަލަތައް ހިމެނެއެވެ:
ދަންނާށެވެ! މުޢުތަބަރު ޚިލާފެއް ނެތް ޚިލާފީ މައްސަލަތައް ގުނައި ޢަދަދު ނުކުރެވޭހައި ގިނައެވެ.
ޚިލާފުވަނީ ދެ ބާވަތަކަށެވެ:
ދަންނަބޭކަލުން ބަޔާން ކުރައްވާ ގޮތުގައި ޚިލާފަކީ މުސްލިމުންގެ އެއްވެސް ޢިލްމުވެރިއެއްގެ ކިބައިގައި ޙުއްޖަތެއް ނޫނެވެ.
ޚިލާފީ ހަމަ ކޮންމެ މައްސަލައަކުން ޙުއްޖަތް ޤާއިމުކުރާން އުޅެއްޖެނަމަ އަދި ދަންނަބޭކަލުންގެ މެދުގައި ދެބަސްވުން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއްގައި، އޭގެ ތެރެއިން ހަމަ ކޮންމެ ގޮތެއްވެސް ޚިޔާރު ކުރެވިދާނެ ކަމުގައި ޤަބޫލު ކުރުމަކީ ދީނަށް ގެނެވޭ އުނިކަމެކެވެ.
ހަމަ ޔަޤީނުންވެސް ދަންނަބޭކަލުންގެ މެދުގައި ޚިލާފާއި ދެބަސްވުން އުފެދޭ ހިނދު ރުޖޫޢަ ވާން ޖެހޭ ދެ މަރުޖިއަކީ މަތިވެރި ޤުރުއާން އަދި ޠާހިރުވެގެންވާ ސުންނަތެވެ.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَمَنْ يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ) [سورة النور: 21] މާނައީ: [އޭ އީމާން ވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ޝައިޠާނާގެ ފިޔަވަޅުތަކަށް ތަބާ ނުވާށެވެ! އަދި ޝައިޠާނާގެ ފިޔަވަޅުތަކަށް ތަބާ ވާ މީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، އެ ޝައިޠާނާ ހުތުރުކަންބޮޑު ފާފައާއި، ނުބައިކަންތަކަށް އަމުރުކުރެތެވެ. ]
މަޤާމާތުތަކަކީ ލަވަ ކިޔުންތެރީން ލަވަ ކިޔައި އުޅުމަށް ބޭނުންކުރާ ހަމަތަކެކެވެ. އެ ފަންނުގެ މީހުންވަނީ އެ ހަމަތަކުގެ ބާވަތްތައް އެކި ބައިބަޔަށް ބަހާ، އެ ބާވަތްތަކަށް ‘މަޤާމާތު’ އޭ ކިޔާފައެވެ.
ކަށުނަމާދުގައިވަނީ ކަނާތްފަރާތަށް އެއް ސަލާމް ދިނުމެވެ. ނަމަވެސް ކަނާތަށާއި ވާތްފަރާތަށް ސަލާމު ދީ ދެ ސަލާމު ދިނުމުގައިވެސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. وَاللهُ أَعْلَمُ.
ދެވަނައީ: ބައެއް ދަންނަބޭކަލުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ކަށުނަމާދުގައި ސުންނަތްވެގެންވަނީ ދެ ސަލާމު ދިނުމެވެ. މިއީ ފަރުޟު ނަމާދުތަކާއި އެހެން ސުންނަތް ނަމާދުތަކޭ އެއްފަދައިންނެވެ. މިއީ ޙަނަފީންނާއި ޝާފިޢީ މަޛްހަބުގެ ރައުޔެވެ. [ބައްލަވާ: المَبْسُوط (2
ހޯނު ޤަތުލު ކުރެވެނީ އެ އެއްޗެހީގެ ތެރެއިން އިބްރާހީމުގެފާނުގެ ޒަމާނުގައި އުޅުނު އެއްޗެއް ކުޅަ ކަމަކުން ނޫނެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އެއީ އެ އެއްޗަކީ އޭގެ ޒާތުގައި ނުރައްކާތެރި އަދި އިންސާނުންނަށް ގެއްލުން ދެނިވި އެއްޗެއްކަމުގައި ވާތީއެވެ. މިކަމުގައި ގެތަކާއި އެހެން ތަންތަނުގައި އުޅޭ ހޯނު ހަމަހަމަވެގެން ވެއެވެ.
ފުރަތަމައީ:
ދަންނަބޭކަލުންގެ ގިނަ ބޭކަލުންގެ ރައުޔު: ޢިލްމުވެރިން ކުރެ ގިނަ ބޭކަލުން ދެކިވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި ކަށުނަމާދުގައި ސަލާމު ދޭނީ އެއް ފަހަރެވެ. އެއީ އޭނާގެ ކަނާތް ފަރާތަށެވެ.
ރަސޫލާ صَلَّىٰ اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمގެ ޙަދީޘުގައި “އެ ސޮރު އިބްރާހީމު عَلَيْهِ السَّلَام (އެއްލައި ލެވުނު އަލިފާންގަނޑަށް) ފުމޭ ކަމުގައި ވިއެވެ.” މިފަދައިން އައިސްފައި ވުމުން ދަލީލުކޮށްދެނީ އެ ސޮރުގެ ފާސިޤުކަމަށެވެ. އަދި ނުބައި ކަމަށެވެ. އެހެން ނަމަވެސް އެއީ އެ ސޮރު ޤަތުލު ކުރުމަށް އައިސްފައިވާ އަމުރުފުޅުގެ ހަމައެކަނި ޢިއްލަތެއް ނޫނެވެ.
ހޯނު މެރުމަށް އަމުރުފުޅު އައިސްފައި ވެއެވެ. އަދި މި އަމުރުފުޅުގެ ޢިއްލަތެއްކަމުގައި ބަޔާންވެގެންވަނީ އެއީ ފުވައިސިޤު (ގެއްލުން ދެނިވި ނުރައްކާތެރި) އެއްޗެއް ކަމުގައި ވާތީއެވެ. މިފަދަ ނުރައްކާތެރި އެހެން ތަކެތި ޤަތުލު ކުރުމަށްވެސް އަމުރުފުޅު އައިސްފައި ވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ނުރައްކާތެރި ހަރުފައާއި ނަގުލަންދާއްޓާއި މޮޔަ ކުއްތާ ހިމެނެއެވެ.
ޝުބުހައަކާއި އޭގެ ރަދު:
މި ކަންކަން މިއީ ދަންނަބޭކަލުންގެ މެދުގައިވާ ޚިލާފެއްކަމުގައި ދެކުމަށް ވުރެވެސް ނުބައީ، މިއީ މާތްރަސްކަލާނގެ ދީނުގައި ދެއްވައިފައިވާ ލުޔެއްކަމުގައި ދެކުމެވެ.
ހަމަމިގޮތަށް މުޢުތަބަރު ޚިލާފު އޮތް، އިޖުތިހާދީ މައްސަލަތައްވެސް ވަރަށް ގިނައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އަންނިވި މައްސަލަތައް ހިމެނެއެވެ:
ދަންނާށެވެ! މުޢުތަބަރު ޚިލާފެއް ނެތް ޚިލާފީ މައްސަލަތައް ގުނައި ޢަދަދު ނުކުރެވޭހައި ގިނައެވެ.
ޚިލާފުވަނީ ދެ ބާވަތަކަށެވެ:
ދަންނަބޭކަލުން ބަޔާން ކުރައްވާ ގޮތުގައި ޚިލާފަކީ މުސްލިމުންގެ އެއްވެސް ޢިލްމުވެރިއެއްގެ ކިބައިގައި ޙުއްޖަތެއް ނޫނެވެ.
ޚިލާފީ ހަމަ ކޮންމެ މައްސަލައަކުން ޙުއްޖަތް ޤާއިމުކުރާން އުޅެއްޖެނަމަ އަދި ދަންނަބޭކަލުންގެ މެދުގައި ދެބަސްވުން އޮތް ހުރިހާ ކަމެއްގައި، އޭގެ ތެރެއިން ހަމަ ކޮންމެ ގޮތެއްވެސް ޚިޔާރު ކުރެވިދާނެ ކަމުގައި ޤަބޫލު ކުރުމަކީ ދީނަށް ގެނެވޭ އުނިކަމެކެވެ.
ހަމަ ޔަޤީނުންވެސް ދަންނަބޭކަލުންގެ މެދުގައި ޚިލާފާއި ދެބަސްވުން އުފެދޭ ހިނދު ރުޖޫޢަ ވާން ޖެހޭ ދެ މަރުޖިއަކީ މަތިވެރި ޤުރުއާން އަދި ޠާހިރުވެގެންވާ ސުންނަތެވެ.
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّبِعُوا خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ وَمَنْ يَتَّبِعْ خُطُوَاتِ الشَّيْطَانِ فَإِنَّهُ يَأْمُرُ بِالْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ) [سورة النور: 21] މާނައީ: [އޭ އީމާން ވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބައިމީހުން ޝައިޠާނާގެ ފިޔަވަޅުތަކަށް ތަބާ ނުވާށެވެ! އަދި ޝައިޠާނާގެ ފިޔަވަޅުތަކަށް ތަބާ ވާ މީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، ހަމަކަށަވަރުން، އެ ޝައިޠާނާ ހުތުރުކަންބޮޑު ފާފައާއި، ނުބައިކަންތަކަށް އަމުރުކުރެތެވެ. ]
