ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މީސްތަކުންނަށް ހިދާޔަތެއްކަމުގައި ބާވާލެއްވި ކީރިތި ޤުރުއާނަކީ ހިތުގެ ބަލިތަކަށާއި، ޖިސްމާނީގޮތުން ޖެހޭ ބަލިތަކަށްވާ ޝިފާޢެކެވެ.
ޤުރުއާން މުބާރާތްތަކުގަޔާއި، ޓީވީތަކުންނާއި ރޭޑިޔޯއިން ގެނެސްދެވޭ ޤުރުއާން ކިޔެވުންތަކުގައި، ކިޔަވާ ނިމުމަށްފަހު “صَدَقَ اللهُ العَظِيْم” ކިޔާތަންފެނެއެވެ. ނުވަތަ އަޑުއިވެއެވެ.
އެއިލާހީ (އެއްވެސް) ބިރުވެތިވެވޮޑިގެންނެވުމެއްނެތި ޚަލްޤުތަކަށް މަރުގަންނަވާ އިލާހެވެ. އުނދަގޫވެވޮޑިގަތުމެއްނެތި އެޚަލްޤުތައް އަލުން ދިރުއްވާ އިލާހެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަށް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެއްވި ގިނަގުނަވެގެންވާ ނިޢުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން މަތިވެރިވެގެންވާ މުހިއްމު އެއްނިޢުމަތަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދެއްވާފައިވާ ދަރިންނެވެ.
ދުޢާގެ ތެރެއަށް ޝިރުކު ވަންނަ ތިން ވައްތަރެއް ވެއެވެ. މިވައްތަރުތަކުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ ވައްތަރެއްގެ ދުޢާ ކުރުމަކީވެސް ޝިރުކެކެވެ. 1. ފުރާނަނެތް ފަރާތަކަށް ކުރާ ދުޢާ: ފުރާނަނެތް އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ދުޢާކޮށް،
ބިދުޢައަކީ ކޮބައިކަމާއި، ބިދުޢަވެރިންނަކީ ކޮބައިކަމާއި، ޝަރުޢުގައި މަނާކުރައްވާފައިވާ ބިދުޢައާއި އެނޫން ބިދުޢަ ތަފާތުކޮށް ދެނެގަތުމަށްޓަކައި، ޝަރުޢުގައި ބިދުޢަ ތަޢްރީފްކޮށްފައިވާ ގޮތަކީ ކޮބައިކަން ދެނެގަތުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމުކަމެކެވެ. އެހެނީ، މިކަމާގުޅޭ އެންމެހާ ޙުކުމްތަކެއް ބިނާވެފައިވާނީ ޝަރުޢީ ތަޢްރީފަށެވެ.
އެއިލާހީ (އެއިލާހުގެ ޚަލްޤުކުރެއްވި ތަކެއްޗަށް) ޙާޖަތަށްޖެހިވޮޑިގެންނުވާ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ އެއްވެސް އުނދަގޫކަމެއްނެތި (އެޚަލްޤުތަކަށް ރިޒްޤުދެއްވާ) ރާޒިޤުވަންތަ އިލާހެވެ.
އެއިލާހީ އަވަހާރަވުމެއްނެތި ދިރިދެމިވޮޑިގެންވާ ފަރާތެވެ. އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވުމެއްނެތި ދާއިމަށް ޤާއިމުވެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ.
އިބްނު ޙަޖަރު ރަޙިމަހުﷲ ގެ ފުރިހަމަ ނަންފުޅަކީ ޝިހާބުއްދީން އަބުލް ފަޟްލު އަޙްމަދު ބުން ޢަލީ ބުން މުޙައްމަދު ބުން މުޙައްމަދު ބުން ޢަލީ ބުން މަޙްމޫދުލް ކިނާނީ އަލްޢަސްޤަލާނީ އަލްމިޞްރީއެވެ.
މިލަފުޡުގެ މާނައަކީ މީސްތަކުން ކަމުގައި ބުނެވިފައިވެއެވެ. އަދި އެއީ ރޫޙުވާ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްކަމުގައާއި، އަދި އިންސީންނާއި ޖިންނީންކަމުގައިވެސް ބުނެވިފައިވެއެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
އިބްނުމާޖާ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތް “އައްސުނަން” އަކީ ކުތުބުއްސިއްތާގެ (އެބަހީ، ޙަދީޘްފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މަޝްހޫރު، ފައިދާ ބޮޑު ހަފޮތުގެ ތެރެއިން) އެންމެ ފަހު ފޮތެވެ.
އިސްލާމީ ރިވެތި ޝިޢާރުތަކުގެ ތެރެއިން މުހިއްމު އެއްޝިޢާރަކީ އެދީނަށް ހެޔޮގޮތުގައި ތަބާވާމީހުންގެ ހެދުން އެޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ އިސްލާމްދީނުގެ މަތިވެރި މީޒާނުން ކިރާލައިގެން މެނުވީ ހެދުންލައި ޒީނަތްތެރިވެއުޅޭ ބައެއްނޫނެވެ. އެބައިމީހުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެހާ ކަމެއް ބުނާކުރަނީ އިސްލާމީ ބިންގަލުގެ މައްޗަށެވެ.
ﷲގެ ވަލީވެރިންނަކީ، ﷲއަށް އީމާންވެ، އެއިލާހަށް ތަޤުވާވެރިވެ، އަދި ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައަށް ތަބާވާ ކޮންމެ މީހެކެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ((أَلا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ
قَالَ الطَّحَاوِيُّ رحمه الله: “لاَ تَبْلُغُهُ الأَوْهَامُ، وَلاَ تُدْرِكُهُ الأَفْهَامُ”. ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “ހީތައް އެއިލާހާ ހަމައަށް ނުފޯރާނެތެވެ. (އެބަހީ، ހީއަކުން އެއިލާހު ޞިފަނުކުރެވޭނެތެވެ.) އަދި
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މީސްތަކުންނަށް ހިދާޔަތެއްގެ ގޮތުގައި ބާވާލެއްވި އިސްލާމްދީނަކީ މީސްތަކުންގެ ދުނިޔެވީ ޙަޔާތާއި އުޚުރަވީ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިކުރުމަށްޓަކައި ﷲ ބާވާލެއްވި ދީނެކެވެ. އެދީނުގައި މީސްތަކުން އުޅެންވީގޮތާއި ނޫޅެންވީގޮތް، ކުރަންވީ ކަންތައްތަކާއި ނުކުރަންވީ
ކަށްވަޅު ނުވަތަ ބަރުޒަޚުގެ ޢާލަމަކީ އިންސާނާ މިދުނިޔެއާ އަލްވަދާޢުކިޔުމަށްފަހު، ޤިޔާމަތްދުވަހު ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މަޙްޝަރުކުރެއްވުމާހަމައަށް އިންސާނާ އޮންނާނެ ތަނެވެ. އެތަނަކީ، ދުނިޔެމަތީގައި މީސްތަކުން ޢަމަލުކޮށްފައިވާ ގޮތެއްގެ މަތިން ނިޢުމަތްތައް ލިބިގެންވާ އަދި
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މީސްތަކުންނަށް ހިދާޔަތެއްކަމުގައި ބާވާލެއްވި ކީރިތި ޤުރުއާނަކީ ހިތުގެ ބަލިތަކަށާއި، ޖިސްމާނީގޮތުން ޖެހޭ ބަލިތަކަށްވާ ޝިފާޢެކެވެ.
ޤުރުއާން މުބާރާތްތަކުގަޔާއި، ޓީވީތަކުންނާއި ރޭޑިޔޯއިން ގެނެސްދެވޭ ޤުރުއާން ކިޔެވުންތަކުގައި، ކިޔަވާ ނިމުމަށްފަހު “صَدَقَ اللهُ العَظِيْم” ކިޔާތަންފެނެއެވެ. ނުވަތަ އަޑުއިވެއެވެ.
އެއިލާހީ (އެއްވެސް) ބިރުވެތިވެވޮޑިގެންނެވުމެއްނެތި ޚަލްޤުތަކަށް މަރުގަންނަވާ އިލާހެވެ. އުނދަގޫވެވޮޑިގަތުމެއްނެތި އެޚަލްޤުތައް އަލުން ދިރުއްވާ އިލާހެވެ.
އަޅުގަނޑުމެންނަށް ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ދެއްވި ގިނަގުނަވެގެންވާ ނިޢުމަތްތަކުގެ ތެރެއިން މަތިވެރިވެގެންވާ މުހިއްމު އެއްނިޢުމަތަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދެއްވާފައިވާ ދަރިންނެވެ.
ދުޢާގެ ތެރެއަށް ޝިރުކު ވަންނަ ތިން ވައްތަރެއް ވެއެވެ. މިވައްތަރުތަކުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ ވައްތަރެއްގެ ދުޢާ ކުރުމަކީވެސް ޝިރުކެކެވެ. 1. ފުރާނަނެތް ފަރާތަކަށް ކުރާ ދުޢާ: ފުރާނަނެތް އެއްވެސް ފަރާތަކަށް ދުޢާކޮށް،
ބިދުޢައަކީ ކޮބައިކަމާއި، ބިދުޢަވެރިންނަކީ ކޮބައިކަމާއި، ޝަރުޢުގައި މަނާކުރައްވާފައިވާ ބިދުޢައާއި އެނޫން ބިދުޢަ ތަފާތުކޮށް ދެނެގަތުމަށްޓަކައި، ޝަރުޢުގައި ބިދުޢަ ތަޢްރީފްކޮށްފައިވާ ގޮތަކީ ކޮބައިކަން ދެނެގަތުމަކީ ވަރަށް މުހިއްމުކަމެކެވެ. އެހެނީ، މިކަމާގުޅޭ އެންމެހާ ޙުކުމްތަކެއް ބިނާވެފައިވާނީ ޝަރުޢީ ތަޢްރީފަށެވެ.
އެއިލާހީ (އެއިލާހުގެ ޚަލްޤުކުރެއްވި ތަކެއްޗަށް) ޙާޖަތަށްޖެހިވޮޑިގެންނުވާ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ އެއްވެސް އުނދަގޫކަމެއްނެތި (އެޚަލްޤުތަކަށް ރިޒްޤުދެއްވާ) ރާޒިޤުވަންތަ އިލާހެވެ.
އެއިލާހީ އަވަހާރަވުމެއްނެތި ދިރިދެމިވޮޑިގެންވާ ފަރާތެވެ. އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވުމެއްނެތި ދާއިމަށް ޤާއިމުވެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ.
އިބްނު ޙަޖަރު ރަޙިމަހުﷲ ގެ ފުރިހަމަ ނަންފުޅަކީ ޝިހާބުއްދީން އަބުލް ފަޟްލު އަޙްމަދު ބުން ޢަލީ ބުން މުޙައްމަދު ބުން މުޙައްމަދު ބުން ޢަލީ ބުން މަޙްމޫދުލް ކިނާނީ އަލްޢަސްޤަލާނީ އަލްމިޞްރީއެވެ.
މިލަފުޡުގެ މާނައަކީ މީސްތަކުން ކަމުގައި ބުނެވިފައިވެއެވެ. އަދި އެއީ ރޫޙުވާ ކޮންމެ މަޚްލޫޤެއްކަމުގައާއި، އަދި އިންސީންނާއި ޖިންނީންކަމުގައިވެސް ބުނެވިފައިވެއެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ.
އިބްނުމާޖާ ރަޙިމަހުﷲ ލިޔުއްވާފައިވާ ފޮތް “އައްސުނަން” އަކީ ކުތުބުއްސިއްތާގެ (އެބަހީ، ޙަދީޘްފޮތްތަކުގެ ތެރެއިން އެންމެ މަޝްހޫރު، ފައިދާ ބޮޑު ހަފޮތުގެ ތެރެއިން) އެންމެ ފަހު ފޮތެވެ.
އިސްލާމީ ރިވެތި ޝިޢާރުތަކުގެ ތެރެއިން މުހިއްމު އެއްޝިޢާރަކީ އެދީނަށް ހެޔޮގޮތުގައި ތަބާވާމީހުންގެ ހެދުން އެޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއެވެ. އެބައިމީހުންނަކީ އިސްލާމްދީނުގެ މަތިވެރި މީޒާނުން ކިރާލައިގެން މެނުވީ ހެދުންލައި ޒީނަތްތެރިވެއުޅޭ ބައެއްނޫނެވެ. އެބައިމީހުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެހާ ކަމެއް ބުނާކުރަނީ އިސްލާމީ ބިންގަލުގެ މައްޗަށެވެ.
ﷲގެ ވަލީވެރިންނަކީ، ﷲއަށް އީމާންވެ، އެއިލާހަށް ތަޤުވާވެރިވެ، އަދި ﷲގެ ރަސޫލާ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހިވަސައްލަމައަށް ތަބާވާ ކޮންމެ މީހެކެވެ. ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. ((أَلا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ
قَالَ الطَّحَاوِيُّ رحمه الله: “لاَ تَبْلُغُهُ الأَوْهَامُ، وَلاَ تُدْرِكُهُ الأَفْهَامُ”. ޠަޙާވީ ރަޙިމަހުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ. “ހީތައް އެއިލާހާ ހަމައަށް ނުފޯރާނެތެވެ. (އެބަހީ، ހީއަކުން އެއިލާހު ޞިފަނުކުރެވޭނެތެވެ.) އަދި
ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މީސްތަކުންނަށް ހިދާޔަތެއްގެ ގޮތުގައި ބާވާލެއްވި އިސްލާމްދީނަކީ މީސްތަކުންގެ ދުނިޔެވީ ޙަޔާތާއި އުޚުރަވީ ޙަޔާތް ބާއްޖަވެރިކުރުމަށްޓަކައި ﷲ ބާވާލެއްވި ދީނެކެވެ. އެދީނުގައި މީސްތަކުން އުޅެންވީގޮތާއި ނޫޅެންވީގޮތް، ކުރަންވީ ކަންތައްތަކާއި ނުކުރަންވީ
ކަށްވަޅު ނުވަތަ ބަރުޒަޚުގެ ޢާލަމަކީ އިންސާނާ މިދުނިޔެއާ އަލްވަދާޢުކިޔުމަށްފަހު، ޤިޔާމަތްދުވަހު ﷲ ސުބުޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ މަޙްޝަރުކުރެއްވުމާހަމައަށް އިންސާނާ އޮންނާނެ ތަނެވެ. އެތަނަކީ، ދުނިޔެމަތީގައި މީސްތަކުން ޢަމަލުކޮށްފައިވާ ގޮތެއްގެ މަތިން ނިޢުމަތްތައް ލިބިގެންވާ އަދި
