مَجَالِسُ شَهْرِ رَمَضَانَ – ވިހިވަނަ މަޖުލީސް
ޙަޤީޤީ ނަޞްރުގެ ސަބަބުތައް
ޙަޤީޤީ ނަޞްރުގެ ސަބަބުތައް
މައްކާ ފަތަޙަކުރެއްވުން
ބަދުރު ހަނގުރާމަ ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއިލާހީ އެއްވެސްކަމަކަށް ނުކުޅެދިގެންނުވާ ގަދަފަދަވަންތަ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންގެ މައްޗަށް ގަދަވެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ އަޅުތަކުންގެ މަތީގައި ވޮޑިގެންވާ އަޅުތަކުންގެ ހުރިހާ
ޒަކާތުގެ ޙައްޤުވެރިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއިލާހު ނިކަމެތިކުރައްވައިފި އަޅަކު ވަތިވެރިކުރާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު މަތިވެރި ކުރައްވައިފި އަޅަކު ނިކަމެތިކުރައްވާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު ދެއްވައިފި އެއްޗެއް
ޒަކާތް ޙަމްދުހުރީ ﷲއެވެ. އެއިލާހީ ފާފަތަކާއި ކުށްތައް ފުއްސަވައި އިލާހެވެ. އަދި ނުރަނގަޅު މީހުންގެ ފާފަތައް ވަންހަނާކޮށްދެއްވާ އަދި އެފާފަތަކަށް ޢަފޫކުރައްވާ އިލާހެވެ. އެއިލާހުގެ ޙަޟުރަތުން ހިމާޔަތަށް އެދިއްޖެމީހަކު ފަލާހާ ކާމިޔާބު ވެއްޖެއެވެ.
ރޯދަގެއްލޭ ކަންކަމުގެ ޝަރުޠުތަކާއި ރޯދަ ނުގެއްލޭ ކަންކަމާއި ރޯދަވެރިޔާއަށް ކުރުން ހުއްދަ ކަންތައްތައް ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޙިކުމަތްވަންތަ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވާ ޙަލީމްވަންތަ، ތެދުވެރިވަންތަ އިލާހެވެ. ރަޙީމްވަންތަ ދީލަތިވަންތަ ރިޒްޤުދެއްވާ
ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ފާޅުވެގެންވާކަންކަމާއި ވަންހަވާވެގެންވާ ކަންތައްތައް މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އަޅާ، ސިއްރުން ކުރާ ކަންތައްތަކާއި ފާޅުގައި ކުރާ ކަންތައްތަކާ އަދި އޭނާ ހީކުރާ ހީކުރުންތައްވެސް އެއިލާހު
ޤުރުއަން ކިޔެވުމުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރާ މީހުން އެފަރާތެއްގެ ޝަރީޢަތަށް ބޯލަނބާ ފަރާތެކެވެ. އެއިލާހުގެ މަތިވެރިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ރުކޫޢުކޮށް ސަޖިދަކުރާ މީހުން ޚުޝޫޢަތްތެރިވެއެވެ. އަދި އެއިލާހަށް މުނާޖާދެންނެވުމުގައި ހުރި
ޤުރުއާން ތިލާވަތުކުރުމުގެ ދެވަނަ ގޮތް ޙަމްދު ހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވެ އަދި އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތަށް އެދޭމީހަކަށް ގިނަހިނައިން ނިޢުމަތްތައް ދެއްވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ، އެއިލާހު ހަނދުމަ ކުރުމުން މޫނުއަނބުރާލައި
ރޯދައިގެ މުޞްތަޙައްބު އަދަބުތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ކަމަކަށް އެދޭމީހާ، އޭނާ އެއެދޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށްވެސް ދެއްވާ އިލާހެވެ. ހިދާޔަތުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. ދަލީލުތަކާއި އޭގެ އުޞޫލުތައް އެނގޭ
ރޯދައިގެ ވާޖިބު އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޚަލްޤުތަކުންނަށް އެންމެ ފުރިހަމަ އަދަބުތަކަށް އިރުޝާދު ދެއްވި އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު އެބައިމީހުންނަށް، އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތުގެ ޚަޒާނާތަކާއި ދީލަތިކަމުގެ ހުރިހާ ދޮރުކޮޅުތަކެއް ހުޅުވާދެއްވިއެވެ.
ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.
އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތްތައް އިމާމު ޛަހަބީ މި މަޢޫޟޫގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ވާހަކަތައް ކުރުގޮތަކަށް މިތަނުގައި ހިމަނާލާނަމެވެ. ابن الجوزي ވިދާޅުވިއެވެ. “އަމިއްލަ ފޮތްތަކެއް ލިޔުއްވުން އެއީ ރަނގަޅުކަމެއްކަމަށް އިމާމު އަޙްމަދު ދެކެވަޑައިނުގަންނަވައެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ބަސްފުޅުތަކާއި މައްސަލަތަކާއިމެދު
ދެންފަހެ ހިޖުރައިން ދުއިސައްތަ ތިރީސް ދެވަނައަހަރުގެ ޛުލް ޙައްޖު މަހުގައި މުޢުތަޞިމްގެ އަނިޔާވެރި ވެރިކަން ނިމި މުތަވައްކިލުގެ ވެރިކަމަށް ފެށުނެވެ. ދެންފަހެ ﷲގެ ރަޙުމަތުން މުތަވައްކިލުގެ ވެރިކަމުގައި އިމާމު އަޙްމަދު ރަޙިމަހުﷲ މިނިވަންވިއެވެ. އަދި
2- އެކަލޭގެފާނަށް ކުރިމަތިވި އިމްތިޙާނު ދެންފަހެ މައުމޫނު މަރުވުމުން އެކަލޭގެފާނު ބަޣުދާދަށް އަނބުރާ ފޮނުވާލެވުނެވެ. އަދި ޖަލުގައި ބަންދުކުރެވި މުޢުތަޞިމުގެ އަނިޔާވެރިކަން ތަޙައްމަލު ކުރަން ޖެހުނެވެ. أبو بكر المرُّوذي ވިދާޅުވިއެވެ. “އަޙުމަދު ބުން ޙަންބަލް
އެކަލޭގެފާނަށް ކުރިމަތިވި އިމްތިޙާނު -1 އިމާމް އަޙްމަދު ގެ ހަޔާތްޕުޅުގައި ހަތަރު ޚަލީފާއިން ދިމާވެފައި ވެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ބައެއްމީހުން އެކަލޭގެފާނަށް ހަރުކައި އިިންޒާދީއުޅުނެވެ. އަދި އަނެއްބައިމީހުން އެކަލޭގެފާނު ބަންދުކޮށް ޖަލައްލައި ތަޅައި އަނިޔާކޮށް ހެދިއެވެ.
ޙަޤީޤީ ނަޞްރުގެ ސަބަބުތައް
މައްކާ ފަތަޙަކުރެއްވުން
ބަދުރު ހަނގުރާމަ ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއިލާހީ އެއްވެސްކަމަކަށް ނުކުޅެދިގެންނުވާ ގަދަފަދަވަންތަ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ އެއިލާހުގެ އަޅުތަކުންގެ މައްޗަށް ގަދަވެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ އަޅުތަކުންގެ މަތީގައި ވޮޑިގެންވާ އަޅުތަކުންގެ ހުރިހާ
ޒަކާތުގެ ޙައްޤުވެރިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއިލާހު ނިކަމެތިކުރައްވައިފި އަޅަކު ވަތިވެރިކުރާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު މަތިވެރި ކުރައްވައިފި އަޅަކު ނިކަމެތިކުރައްވާނެ ފަރާތެއް ނުވެއެވެ. އަދި އެއިލާހު ދެއްވައިފި އެއްޗެއް
ޒަކާތް ޙަމްދުހުރީ ﷲއެވެ. އެއިލާހީ ފާފަތަކާއި ކުށްތައް ފުއްސަވައި އިލާހެވެ. އަދި ނުރަނގަޅު މީހުންގެ ފާފަތައް ވަންހަނާކޮށްދެއްވާ އަދި އެފާފަތަކަށް ޢަފޫކުރައްވާ އިލާހެވެ. އެއިލާހުގެ ޙަޟުރަތުން ހިމާޔަތަށް އެދިއްޖެމީހަކު ފަލާހާ ކާމިޔާބު ވެއްޖެއެވެ.
ރޯދަގެއްލޭ ކަންކަމުގެ ޝަރުޠުތަކާއި ރޯދަ ނުގެއްލޭ ކަންކަމާއި ރޯދަވެރިޔާއަށް ކުރުން ހުއްދަ ކަންތައްތައް ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޙިކުމަތްވަންތަ ޚާލިޤުވަންތަ އިލާހެވެ. އެއިލާހީ މަތިވެރިވެވޮޑިގެންވާ ޙަލީމްވަންތަ، ތެދުވެރިވަންތަ އިލާހެވެ. ރަޙީމްވަންތަ ދީލަތިވަންތަ ރިޒްޤުދެއްވާ
ރޯދަ ގެއްލޭ ކަންތައްތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ފާޅުވެގެންވާކަންކަމާއި ވަންހަވާވެގެންވާ ކަންތައްތައް މޮޅަށް ދެނެވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އަޅާ، ސިއްރުން ކުރާ ކަންތައްތަކާއި ފާޅުގައި ކުރާ ކަންތައްތަކާ އަދި އޭނާ ހީކުރާ ހީކުރުންތައްވެސް އެއިލާހު
ޤުރުއަން ކިޔެވުމުގެ އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ޙަމްދުހުރީ ﷲ އަށެވެ. އެއީ އަޅުކަންކުރާ މީހުން އެފަރާތެއްގެ ޝަރީޢަތަށް ބޯލަނބާ ފަރާތެކެވެ. އެއިލާހުގެ މަތިވެރިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ރުކޫޢުކޮށް ސަޖިދަކުރާ މީހުން ޚުޝޫޢަތްތެރިވެއެވެ. އަދި އެއިލާހަށް މުނާޖާދެންނެވުމުގައި ހުރި
ޤުރުއާން ތިލާވަތުކުރުމުގެ ދެވަނަ ގޮތް ޙަމްދު ހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ އެއިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިވެ އަދި އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތަށް އެދޭމީހަކަށް ގިނަހިނައިން ނިޢުމަތްތައް ދެއްވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހީ، އެއިލާހު ހަނދުމަ ކުރުމުން މޫނުއަނބުރާލައި
ރޯދައިގެ މުޞްތަޙައްބު އަދަބުތައް ޙަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ކަމަކަށް އެދޭމީހާ، އޭނާ އެއެދޭ މިންވަރަށްވުރެ އިތުރަށްވެސް ދެއްވާ އިލާހެވެ. ހިދާޔަތުގެ ނިޢުމަތް ދެއްވިކަމަށްޓަކައި އެއިލާހަށް ޙަމްދު ކުރަމެވެ. ދަލީލުތަކާއި އޭގެ އުޞޫލުތައް އެނގޭ
ރޯދައިގެ ވާޖިބު އަދަބުތަކުގެ ތެރެއިން ހަމްދުހުރީ ﷲއަށެވެ. އެއިލާހީ ޚަލްޤުތަކުންނަށް އެންމެ ފުރިހަމަ އަދަބުތަކަށް އިރުޝާދު ދެއްވި އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު އެބައިމީހުންނަށް، އެއިލާހުގެ ރަޙުމަތުގެ ޚަޒާނާތަކާއި ދީލަތިކަމުގެ ހުރިހާ ދޮރުކޮޅުތަކެއް ހުޅުވާދެއްވިއެވެ.
ﷲތަޢާލާއީ ފުރިހަމަ ޙުކުމްފުޅުތަކާއި ޙިކުމަތުގެ ނިހާޔަތުލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އަދި އެއިލާހު ޚަލްޤު ކުރައްވާފައިވާ ޚަލްޤުތަކުގައްޔާއި އަދި އެއިލާހުގެ ޝަރުޢުގައި، ބޮޑުވެގެންވާ ޙިކުމަތްތަކެއްވެއެވެ.
އެކަލޭގެފާނުގެ ފޮތްތައް އިމާމު ޛަހަބީ މި މަޢޫޟޫގައި ލިޔުއްވާފައިވާ ވާހަކަތައް ކުރުގޮތަކަށް މިތަނުގައި ހިމަނާލާނަމެވެ. ابن الجوزي ވިދާޅުވިއެވެ. “އަމިއްލަ ފޮތްތަކެއް ލިޔުއްވުން އެއީ ރަނގަޅުކަމެއްކަމަށް އިމާމު އަޙްމަދު ދެކެވަޑައިނުގަންނަވައެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ ބަސްފުޅުތަކާއި މައްސަލަތަކާއިމެދު
ދެންފަހެ ހިޖުރައިން ދުއިސައްތަ ތިރީސް ދެވަނައަހަރުގެ ޛުލް ޙައްޖު މަހުގައި މުޢުތަޞިމްގެ އަނިޔާވެރި ވެރިކަން ނިމި މުތަވައްކިލުގެ ވެރިކަމަށް ފެށުނެވެ. ދެންފަހެ ﷲގެ ރަޙުމަތުން މުތަވައްކިލުގެ ވެރިކަމުގައި އިމާމު އަޙްމަދު ރަޙިމަހުﷲ މިނިވަންވިއެވެ. އަދި
2- އެކަލޭގެފާނަށް ކުރިމަތިވި އިމްތިޙާނު ދެންފަހެ މައުމޫނު މަރުވުމުން އެކަލޭގެފާނު ބަޣުދާދަށް އަނބުރާ ފޮނުވާލެވުނެވެ. އަދި ޖަލުގައި ބަންދުކުރެވި މުޢުތަޞިމުގެ އަނިޔާވެރިކަން ތަޙައްމަލު ކުރަން ޖެހުނެވެ. أبو بكر المرُّوذي ވިދާޅުވިއެވެ. “އަޙުމަދު ބުން ޙަންބަލް
އެކަލޭގެފާނަށް ކުރިމަތިވި އިމްތިޙާނު -1 އިމާމް އަޙްމަދު ގެ ހަޔާތްޕުޅުގައި ހަތަރު ޚަލީފާއިން ދިމާވެފައި ވެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ބައެއްމީހުން އެކަލޭގެފާނަށް ހަރުކައި އިިންޒާދީއުޅުނެވެ. އަދި އަނެއްބައިމީހުން އެކަލޭގެފާނު ބަންދުކޮށް ޖަލައްލައި ތަޅައި އަނިޔާކޮށް ހެދިއެވެ.